Ο κ. Μητσοτάκης και η ατζέντα των «κοινωνικών δικαιωμάτων» – Του Ν. Στραβελάκη
–Σκέψεις με αφορμή τα πρόσφατα νομοσχέδια αλλά και το Πανεκπαιδευτικό Συλλαλητήριο της περασμένης εβδομάδας
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Η ακρίβεια, η ανισότητα, η φτώχεια και η επίθεση στη Δημόσια Παιδεία και στη Δημόσια Υγεία συνεχίζουν να οξύνονται. Η κυβέρνηση της ΝΔ δεν δείχνει διατεθειμένη να παρέμβει ούτε να μεταβάλει τη θέση της σε κανένα από αυτά τα μέτωπα. Η πολιτική της, ως συνήθως, είναι επικοινωνιακή. Συνεχώς υπενθυμίζει την υποτιθέμενη κυριαρχία της στους δημοσκοπικούς εκλογικούς συσχετισμούς ώστε να περιορίσει τις λαϊκές αντιδράσεις, τις οποίες τρέμει.
Τελευταία, όμως, προσπαθεί να προσθέσει στην πολιτική της και μια ατζέντα «δικαιωματισμού». Είναι η συζήτηση (γιατί νομοσχέδιο δεν υπάρχει) για τον γάμο και την τεκνοθεσία ομόφυλων ζευγαριών αλλά και κάποιες δειλές κινήσεις στην κατεύθυνση της δημιουργίας ενός περιβάλλοντος σχετικής ασφάλειας για τους οικονομικούς μετανάστες που ζουν και εργάζονται εδώ για δεκαετίες. Θα μου πει κάποιος ότι αυτές οι κινήσεις είναι αποτέλεσμα της διεθνούς κατακραυγής για το «Κράτος Δικαίου» στην Ελλάδα, που εκφράστηκαν μάλιστα σε ειδική συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την περασμένη εβδομάδα, αλλά είχαν διατυπωθεί και από σημαντικές προσωπικότητες στο πρόσφατο Συνέδριο του Economist στην Αθήνα. Βλέπετε, οι παρακολουθήσεις πολιτικών αντιπάλων και οι εξοντωτικές διώξεις δημοσιογράφων δεν έχουν ξεχαστεί.
Άλλοι μπορεί να επισημάνουν και ότι ο κ. Μητσοτάκης προσπαθεί να κάνει την ανάγκη φιλοτιμία. Σε πρόσφατη παρουσία μου στο δελτίο ειδήσεων του Kontra, μου έκανε εντύπωση μια αναφορά του κ. Μόσχου, προέδρου των Παραγωγών Λαϊκών Αγορών. Ανέφερε ότι οι οικονομικοί μετανάστες που δούλευαν εποχιακά στα χωράφια σε μεσαιωνικές συνθήκες βρήκαν και καλύτερα μεροκάματα και νομιμοποιητικά έγγραφα σε άλλες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου και μετακόμισαν εκεί. Με δυο λόγια, το οικονομικό και πολιτικό status quo στην Ελλάδα έμεινε χωρίς «κολίγους» στην ύπαιθρο και με μειωμένο «εφεδρικό βιομηχανικό στρατό» στις πόλεις. Έτσι εξηγούνται οι κυβερνητικές προσπάθειες προσέλκυσης οικονομικών μεταναστών, που έχουν γίνει αντικείμενο του δημόσιου διαλόγου το τελευταίο διάστημα.
Σίγουρα τα παραπάνω έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στις όψιμες κυβερνητικές «ευαισθησίες». Δεν είναι, όμως, αρκετά για να εξηγήσουν πώς από τους παπάδες και τον εθνοσωτήριο «φράχτη» στον Έβρο φτάσαμε, από την πλευρά της ΝΔ, σε κάποια δειλά βήματα για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων και των μεταναστών. Η γνώμη μου είναι ότι στη ΝΔ έχουν καταλάβει ότι ο εναγκαλισμός με την Ακροδεξιά δεν μπορεί να συνεχιστεί, ιδιαίτερα με όσα επίκεινται στο Αιγαίο και στην Κύπρο, και ετοιμάζονται από τώρα για την επόμενη μέρα, η οποία περιλαμβάνει και την προσπάθεια υιοθέτησης ενός μετριοπαθούς κοινωνικού προφίλ, που θα προσελκύσει την «ελίτ της διανόησης» προς το κόμμα.
Καταλαβαίνουν ότι η σταθερή τοποθέτηση στην Αριστερά των μορφωμένων ανθρώπων στην Ελλάδα οδηγεί σε αμφισβήτηση της κυρίαρχης ιδεολογίας και του status quo από ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Αυτό είναι επικίνδυνο γιατί μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανατρέψει το πολιτικό κλίμα, ακόμη και τους πολιτικούς συσχετισμούς. Η περιθωριοποίηση των διεκδικήσεων της εργατικής τάξης περνάει μέσα από τη στοίχιση τόσο της ελίτ του πλούτου όσο και της ελίτ της διανόησης πίσω από το κυβερνών κόμμα. Ιστορικά, η μόνη περίοδος που συνέβη κάτι τέτοιο ήταν η περίοδος 1993 – 2004, όταν το ΠΑΣΟΚ του κ. Σημίτη (ως επί το πλείστον) απολάμβανε την υποστήριξη τόσο των πλούσιων όσο και των μορφωμένων.
Οι σημερινές συνθήκες είναι διαφορετικές, βέβαια. Ο κ. Μητσοτάκης μοιάζει να ονειρεύεται ένα μοντέλο τύπου Μακρόν στη Γαλλία. Εκεί οι αριστεροί είναι αναγκασμένοι (και από το εκλογικό σύστημα) να ψηφίζουν τον κ. Μακρόν ως προστασία απέναντι στην Ακροδεξιά της κυρίας Λεπέν. Οι συνθήκες, όμως, στην Ελλάδα είναι πολύ διαφορετικές. Από τη μια, η διανόηση δεν φαίνεται διατεθειμένη να παραδοθεί στις επιλογές της Δεξιάς έναντι του μπαμπούλα της Ακροδεξιάς. Το μαζικό Πανεκπαιδευτικό Συλλαλητήριο της περασμένης εβδομάδας και οι καταλήψεις των σχολών ενάντια στο νομοσχέδιο για την ιδιωτικοποίηση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης είναι η καλύτερη απάντηση.
Κοντολογίς, όσο το μαζικό κίνημα συνεχίζει να έχει δική του ατζέντα, οι επιδιώξεις του κ. Μητσοτάκη θα συνεχίζουν να συναντούν αντιστάσεις και οι προσπάθειες περιθωριοποίησης της εργατικής τάξης θα πέφτουν στο κενό. Αυτό φάνηκε και στις δημοτικές εκλογές με την παταγώδη αποτυχία του κ. Μπακογιάννη, που πολιτεύτηκε με ανάλογη τακτική. Σε κάθε περίπτωση, οι επικείμενες εκλογές θα είναι ενδεικτικές.
