Δύσκολες οι προοπτικές για ειρήνη στον κόσμο το 2024
Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.
Είναι ανθρώπινο η αρχή μιας νέας χρονικής περιόδου να συνοδεύεται πάντα από ευχές και ελπίδες για κάτι καλύτερο. Πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για πόλεμο και ειρήνη, που είναι η μεγαλύτερη δοκιμασία για άτομα και λαούς.
Οι δύο πόλεμοι που είναι ήδη σε εξέλιξη, στην Ουκρανία και στη Γάζα, δεν φαίνεται να προσεγγίζουν σε σύντομο τέλος. Αντιθέτως, περιέχουν τον κίνδυνο νέας κλιμακώσεως και επεκτάσεως.
Στην Ουκρανία τα πράγματα φαίνεται να έχουν κριθεί, στο πεδίο της μάχης. Η Ρωσική ισχύς υπερτερεί σαφώς των Ουκρανικών δυνάμεων, παρ’ όλη την οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη της Ουκρανίας από τον Δυτικό συνασπισμό και τις αλλεπάλληλες κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία, με στόχο την υπονόμευση της οικονομίας της και της στρατιωτικής της ισχύος.
Η Ρωσία κατόρθωσε να βρει λύσεις και να αντεπεξέλθει με επιτυχία στις εξωτερικές πιέσεις που δέχεται.
Κατά πρώτο λόγο, προς Ανατολάς και προς τον Νότο, με κύριους αποδέκτες των εξαγωγών της την Κίνα και την Ινδία, που έχουν τεράστιες ενεργειακές ανάγκες. Η Κίνα απερρόφησε το 2023 το ήμισυ των Ρωσικών ενεργειακών εξαγωγών.
Κατά δεύτερο λόγο, κατόρθωσε να διατηρήσει σε υψηλό επίπεδο τις τιμές του πετρελαίου, σε συνεργασία με τον ΟΠΕΚ, τις πετρελαιοπαραγωγούς, δηλαδή, χώρες, και ειδικότερα με τη Σαουδική Αραβία, τη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγό χώρα, η οποία έχει, επίσης, κάθε συμφέρον να κρατήσει σε υψηλό επίπεδο τις τιμές του πετρελαίου.
Κατά τρίτο λόγο, κατόρθωσε να αντιμετωπίσει, έστω και με πολλές δυσκολίες, τον αποκλεισμό της από το διεθνές τραπεζικό σύστημα πληρωμών SWIFT και το πάγωμα συναλλαγματικών αποθεμάτων 300 δισ. δολαρίων σε Δυτικές τράπεζες. Ο αποκλεισμός αυτός την υποχρέωσε να επιταχύνει τις συζητήσεις και τις συμφωνίες με άλλες χώρες, του παγκόσμιου κυρίως Νότου, για εμπορικές ανταλλαγές σε εθνικά νομίσματα και όχι σε δολάρια, γεγονός που αντιμετωπίζεται ως το πρώτο βήμα για την έξοδο από το σύστημα του δολαρίου ως διεθνούς αποθεματικού νομίσματος. Ο στόχος αυτός συζητείται πλέον ανοικτά από άλλες δυνάμεις, στους κόλπους κυρίως των λεγομένων BRICS, που περιλαμβάνουν χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία, η Νότια Αφρική.
Κατά τέταρτο λόγο, επιτείνει την προσπάθειά της να ενισχύσει τη θέση της στην Ευρασία, προωθώντας την οργάνωση ενός νέου Ευρασιατικού συνασπισμού, ως απάντηση στην πολιτική του ΝΑΤΟ για ένταξη σ’ αυτό χωρών όπως η εμπόλεμη Ουκρανία, η Μολδαβία και η Γεωργία στον Καύκασο. Στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής, ανακοινώθηκε προσφάτως η ένταξη στην Ευρασιατική Ένωση του Ιράν.
Στο στρατιωτικό επίπεδο, διαψεύσθηκε η προσδοκία των χωρών του ΝΑΤΟ και των Ουκρανών ότι η υψηλή τεχνολογία των Δυτικών οπλικών συστημάτων θα υπερίσχυε στο μέτωπο. Η αποτυχία της Ουκρανικής αντεπιθέσεως αποδεικνύει σαφώς ότι η Ρωσική πολεμική μηχανή κατόρθωσε να προσαρμοσθεί γρήγορα στις νέες προκλήσεις και να βρει απαντήσεις σ’ αυτές. Η καθυστέρησή της στον κρίσιμο τομέα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών και των περιφερομένων πυρομαχικών ακριβείας αναπληρώθηκε γρήγορα με αγορές από το εξωτερικό (Ιράν) και ανάπτυξη νέων προτύπων από την εθνική βιομηχανία. Οι Ρωσικές δυνάμεις δεν υστερούν σήμερα σ’ αυτόν τον τομέα. Αντιθέτως, υπερτερούν.
Υπερτερούν επίσης στο πυροβολικό και στα βλήματα πυροβολικού. Δεν δίστασαν να εισαγάγουν σημαντικές ποσότητες οβίδων πυροβολικού και από τη Βόρεια Κορέα, μέχρι να προλάβει η εθνική τους αμυντική βιομηχανία να φτάσει στο αναγκαίο ύψος παραγωγής.
Η Σοβιετική βιομηχανία παρήγαγε, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, 30.000 περίπου άρματα μάχης ετησίως και ανάλογο αριθμό αεροσκαφών. Οι υποδομές αυτές υπάρχουν και είναι λογικό να σκεφθεί κανείς ότι, στο μέτρο που θα χρειασθεί, μπορεί να αυξηθεί η κάθε είδους στρατιωτική παραγωγή σε πολλαπλάσιο βαθμό.
Ο κρίσιμος νέος παράγοντας είναι, ασφαλώς, η τεχνολογία. Απεδείχθη όμως και στον τομέα αυτό ότι οι Ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις δεν υστερούν. Εξαγγέλλεται η εισαγωγή από την πλευρά των Ουκρανών και του ΝΑΤΟ αεροσκαφών F-16, εξοπλισμένων με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, που θα καθοδηγούνται από αεροσκάφη AWACS, εκτός του Ουκρανικού χώρου, με στόχο την αμφισβήτηση της Ρωσικής αεροπορικής κυριαρχίας. Από τη Ρωσική πλευρά εξαγγέλθηκε ήδη ως απάντηση η κατάρριψη Ουκρανικού αεροσκάφους, με πύραυλο R-37, από απόσταση 200 χλμ. και η εισαγωγή στο πεδίο της μάχης του νέου Ρωσικού αεροσκάφους 5ης γενεάς S-57.
Το προφανές συμπέρασμα είναι η αφροσύνη αυτής της διαμάχης, που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί με λογικές διαπραγματεύσεις. Η Ευρώπη αφέθηκε σε ρόλο γεωπολιτικού υποτελούς των ΗΠΑ, παρά το γεγονός ότι είναι αυτή που πληρώνει και θα πληρώσει και στο μέλλον το μεγαλύτερο τίμημα.
Οι τρομακτικές απώλειες, που έχει υποστεί ιδίως η Ουκρανία, θα έπρεπε ήδη να ωθήσουν προς διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου. Διακυβεύονται όμως πολλά σ’ αυτόν τον πόλεμο! Η ανάδειξή του σε αναμέτρηση του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία και των ΗΠΑ με τη Ρωσία δεν διευκολύνει καθόλου τα πράγματα. Υπάρχει, αντιθέτως, ο κίνδυνος νέας κλιμακώσεως, που μπορεί να φέρει πιο κοντά την πυρηνική σύγκρουση αλλά και τη διεύρυνση του πολέμου. Διαφαίνεται ήδη ένα νέο μέτωπο στην Αρκτική, που επιβαρύνεται και από την ένταξη στο ΝΑΤΟ της Φινλανδίας και της Σουηδίας.
Η μόνη ελπίδα σ’ αυτό το αδιέξοδο είναι οι πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, όπου θα διεξαχθούν προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο του 2024!
Κοντά στον πόλεμο της Ουκρανίας, που είναι μια σύγκρουση κορυφής, προστέθηκε και ο πόλεμος στη Γάζα ως μια περιφερειακή σύγκρουση, που μπορεί όμως να προσλάβει πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις εάν διασυνδεθεί με σύγκρουση με το Ιράν.
Το Ισραήλ, υπό την ηγεσία του Νετανιάχου, δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για τους στόχους που επιδιώκει στη Γάζα. Θέλει να καταστρέψει πλήρως τη Χαμάς, αδιαφορώντας για το τίμημα που καλούνται να καταβάλουν οι άμαχοι Παλαιστίνιοι. Ήδη ολόκληρη σχεδόν η Γάζα είναι σωρός ερειπίων και η κατάσταση των αμάχων τραγική. Ένα σχέδιο που πρότεινε η Αίγυπτος, για παραίτηση από την εξουσία της Χαμάς και της Ισλαμιστικής Τζιχάντ, με αντάλλαγμα μια μόνιμη εκεχειρία και άνοιγμα του δρόμους για λύση του Παλαιστινιακού, απερρίφθη από τις δύο Παλαιστινιακές οργανώσεις.
Η παρεμβολή των Χούθι της Υεμένης πρόσθεσε μια νέα, διεθνή διάσταση στην περιφερειακή σύγκρουση της Γάζας. Η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να δεχθεί το κλείσιμο ή την ανασφάλεια του ζωτικού στενού Μπαμπ Ελ Μαντέμπ στην Ερυθρά Θάλασσα και την παρενόχληση της διεθνούς ναυσιπλοΐας και του διεθνούς εμπορίου. Η εξάρτηση των Χούθι από το Ιράν προστεθεί έναν άλλο κόμβο στο πρόβλημα και το μετατρέπει σε ντόμινο, που μπορεί να εμπλέξει το Ιράν στη Μεσανατολική σύγκρουση. Πολύ περισσότερο που, ενώπιον του κινδύνου που αυτό αντιμετωπίζει και σ’ ένα μέτρο του προκαλεί, το Ιράν απεφάσισε να αυξήσει στο τριπλάσιο τον εμπλουτισμό του ουρανίου, στους ατομικούς αντιδραστήρες που διαθέτει για να επιταχύνει το ατομικό του πρόγραμμα. Η απόφαση αυτή έρχεται σε αντίθεση με τις διεθνείς υποχρεώσεις, που είχε αναλάβει με τη γνωστή συμφωνία με τις ΗΠΑ. Η συμφωνία αυτή είχε ακυρωθεί μονομερώς από τον Πρόεδρο Τραμπ και επαναβεβαιώθηκε από τον σημερινό Αμερικανό Πρόεδρο, ο οποίος όμως επιβάλλει ταυτοχρόνως κυρώσεις στο Ιράν.
Με τις νέες αυτές εξελίξεις μεγαλώνει, δυστυχώς, και στην περιοχή αυτή ο κίνδυνος δραματικής επεκτάσεως της Μεσανατολικής συγκρούσεως.
Η ελπίδα δεν λείπει, ευτυχώς, από κανένα σενάριο. Ας ελπίσουμε ότι με τον νέο χρόνο και τον απολογισμό που φέρνει θα επικρατήσουν συνετότερες σκέψεις και θα ανθίσει η πολυπόθητη ελιά της ειρήνης και στις δύο πολύπαθες περιοχές, την Ουκρανία και τη Γάζα.
