2023 – 2024: Απογοητεύσεις και ελπίδες
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
Όπως τα άτομα και οι οικογένειες, έτσι και τα κράτη και οι διεθνείς οργανισμοί προβαίνουν ή οφείλουν να προβαίνουν σε απολογισμό των πεπραγμένων του έτους που πέρασε, όπως και σε προγραμματισμούς και προβλέψεις για τον χρόνο που έρχεται. Τα όργανα που προβαίνουν σε απολογισμούς και προγραμματισμούς για τα μεν κράτη είναι οι κυβερνήσεις, τα Κοινοβούλια και τα πολιτικά κόμματα και για τους διεθνείς οργανισμούς τα προβλεπόμενα από τους οικείους καταστατικούς χάρτες θεσμικά όργανα.
Βασικός διεθνής οργανισμός στη σύγχρονη εποχή είναι ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), που εδρεύει στη Νέα Υόρκη, όπως και άλλοι περιφερειακοί που υπάγονται σε αυτόν. Για τον δυτικό κόσμο, στον οποίο ανήκει και η Ελλάδα, σημαντική θέση και ρόλο κατέχουν η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), το ΝΑΤΟ, το Συμβούλιο της Ευρώπης (ΣΕ) κ.ά. Οι κυβερνητικές αποφάσεις και οι προγραμματισμοί των κρατών-μελών δεν είναι άμοιροι εξωτερικών επιδράσεων. Τα εσωτερικά γεγονότα και οι κυβερνητικές επιλογές υφίστανται τις επιδράσεις διεθνών γεγονότων και εξελίξεων, που δεν μπορούν να αγνοηθούν. Η παρατήρηση απευθύνεται σε όσους φαίνεται να τις αγνοούν ή και να υπεραπλουστεύουν ενέργειες ή παραλείψεις των εθνικών εκτελεστικών θεσμικών οργάνων.
Τον χρόνο που πέρασε δύο γεγονότα ξεχώρισαν και επηρέασαν, και κατά τις προβλέψεις ειδικών θα εξακολουθήσουν να επηρεάζουν, τη διεθνή κοινότητα, με τις αναπόφευκτες συνέπειες στις εσωτερικές πολιτικές των κρατών και τη ζωή των πολιτών. Το πρώτο είναι ο συνεχιζόμενος ρωσοουκρανικός πόλεμος και το δεύτερο το Μεσανατολικό, με τη διαμάχη μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, με τα πλέον πρόσφατα γεγονότα να χρονολογούνται από την 7η Οκτωβρίου. Ο συνεχιζόμενος ρωσοουκρανικός πόλεμος, που έχει όλα τα χαρακτηριστικά γεωπολιτικών και οικονομικών ανταγωνισμών μεταξύ των ΗΠΑ και άλλων δυτικών χωρών και της Ρωσίας, εκθέτει ανεπανόρθωτα τις πολιτικές ηγεσίες των εμπλεκόμενων χωρών και συγχρόνως αποδεικνύει την ανικανότητα των διεθνών οργανισμών να παρέμβουν ουσιαστικά και αποτελεσματικά. Ο ρωσοουκρανικός πόλεμος, όπως και όλες οι πολεμικές συρράξεις, επιβεβαιώνει τη σοφία του μεγάλου ιστορικού της αρχαιότητας Θουκυδίδη, ο οποίος στην «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου» παρατηρεί ότι οι άνθρωποι από τη φύση τους τείνουν να επαναλαμβάνουν τα ίδια σφάλματα. Το δεύτερο αρνητικό στοιχείο για τη διεθνή ασφάλεια και σταθερότητα είναι το Μεσανατολικό, με τα αιματηρά γεγονότα από τις πολεμικές συρράξεις μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων.
Τελευταίως, στα πολεμικά γεγονότα προστέθηκε και η πειρατική παρέμβαση των Χούθι, μιας πολιτικοθρησκευτικής οργάνωσης που δρα από ετών στην Υεμένη. Τι επιδιώκουν οι Χούθι; Να πλήξουν τα οικονομικά συμφέροντα των δυτικών χωρών με πειρατικές ενέργειες κατά των μεταγωγικών σκαφών, που μεταφέρουν, μέσω της διώρυγας του Σουέζ –με προορισμό τα κράτη της Δύσης–, κυρίως πετρέλαιο αλλά και γεωργικά και βιομηχανικά προϊόντα. Η πειρατική δράση των Χούθι έχει και θρησκευτικά κίνητρα, με κυριότερο την αντίδραση κατά των δυτικών χριστιανικών χωρών. Ο κόσμος μοιάζει να γυρίζει πίσω στα χρόνια των Σταυροφοριών, από την αντίστροφη όμως πλευρά. Η αντίδραση των χωρών της Δύσης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, είναι θεμιτή και νόμιμη, δεδομένου ότι, εκτός των οικονομικών συνεπειών, θίγονται και παραβιάζονται οι αρχές του διεθνούς δικαίου περί της ελεύθερης ναυσιπλοΐας. Η αντιδυτική συμπεριφορά θρησκευτικοπολιτικών οργανώσεων, όπως οι Ταλιμπάν, η Χεζμπολάχ, η Χαμάς, στις οποίες προστέθηκαν εσχάτως οι Χούθι, οφείλεται και σε ιστορικούς λόγους αλλά και σε σύγχρονες παρεμβάσεις και επεμβάσεις ορισμένων δυτικών χωρών, κυρίως των ΗΠΑ, στο Ιράκ, στο Ιράν, στο Αφγανιστάν και σε άλλες χώρες.
Προκαλεί απογοήτευση το γεγονός ότι οι διεθνείς οργανισμοί, και κυρίως ο ΟΗΕ, επιδεικνύουν αδυναμία παρέμβασης, όπως επιτάσσει η αποστολή τους, και περιορίζονται μόνο σε ευχολόγια. Θα ήταν, όμως, άδικο να επιρρίψουμε την ευθύνη μόνο στους εκπροσώπους και στα θεσμικά τους όργανα. Όλες οι αποφάσεις απαιτούν ομοφωνία των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΣΑ), με πλέον απτό παράδειγμα την πρόσφατη άσκηση βέτο των ΗΠΑ σε σχετική πρόταση για αποστολή διεθνών δυνάμεων στη Παλαιστίνη. Στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και σε ό,τι αφορά το Μεσανατολικό, η Ελλάδα συντάχθηκε με τις δυτικές χώρες, καταδικάζοντας τη Χαμάς για τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου και εκφράζοντας την πλήρη υποστήριξή της στο Ισραήλ για τις αντιδράσεις του που εντάσσονταν στο δικαίωμα για νόμιμη άμυνα. Δεν σημειώθηκε καμιά ουσιώδης διαφοροποίηση ακόμη και όταν το Ισραήλ ξεπέρασε τα νόμιμα όρια.
Το κέντρο βάρους της εξωτερικής πολιτικής της ελληνικής κυβέρνησης επικεντρώθηκε στη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, που είχε αρχίσει να αναπτύσσεται μετά τους σεισμούς στην Τουρκία και ενισχύθηκε περαιτέρω μετά την πρόσφατη συνάντηση κορυφής. Όμως, παρά το θετικό κλίμα που επικράτησε στις συνομιλίες, τα ουσιώδη θέματα, που αφορούν τις τουρκικές αναθεωρητικές θέσεις για το καθεστώς του Αιγαίου και της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου, παρέμειναν εκτός της ατζέντας των συνομιλιών! Ίσως να συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια του γεύματος μεταξύ εκπροσώπων του ΕΛΙΑΜΕΠ και διπλωματικών που είχαν διενεργήσει διερευνητικές συνομιλίες με τον διαπιστευμένο πρέσβη της Τουρκίας στην Ελλάδα.
Το γεύμα, σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου, έγινε μόλις τρεις ημέρες μετά τη συνάντηση κορυφής! Αναμφίβολα, η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων θα ωφελήσει τις δύο χώρες και τους λαούς τους και κάθε προσπάθεια και πρωτοβουλία προς αυτήν την κατεύθυνση είναι ευπρόσδεκτη και επαινετή. Αρκεί να την εννοεί και να την αποδέχεται και ο κ. Ερντογάν και οι κινήσεις φιλίας και συνεργασίας να μην υπαγορεύονται από πρόσκαιρες επιλογές και τακτικισμούς. Η ελληνική διπλωματία οφείλει να κρατάει μικρό καλάθι και να πορεύεται αφού έχει πλήρως εκτιμήσει τις τουρκικές προθέσεις και συμπεριφορές.
Όσον αφορά τη διεθνή κοινότητα, ο χρόνος που πέρασε θα καταγραφεί ως ένας από τους πλέον αρνητικούς σε ό,τι αφορά την ασφάλεια και τη σταθερότητα και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών και λαών. Η λήψη ουσιωδών αποφάσεων από τους ηγέτες των κρατών, όπως και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επηρεάζεται ουσιαστικά από τις μεγάλες χώρες και τα οργανωμένα συμφέροντα, που δεν ενδιαφέρονται, ούτε λαμβάνουν υπόψη τις συνέπειες για την παγκόσμια κοινότητα. Ευχή και ελπίδα, το νέο έτος να πρυτανεύσει ο ορθός λόγος και να κυριαρχήσει η ειρήνη και η συνεργασία μεταξύ των λαών.
