Λ. Μενδώνη στο “Π”: Καθολική προσβασιμότητα: Η αποκατάσταση μιας μακρόχρονης αδικίας
Της
ΛΙΝΑΣ ΜΕΝΔΩΝΗ
Υπουργού Πολιτισμού
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, το οποίο καταρτίστηκε με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, συγκεφαλαιώνει τους μεγάλους άξονες και τις επιμέρους δράσεις για την ανεμπόδιστη και αυτόνομη συμμετοχή των ΑμεΑ στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ζωή. Πλέον δεν σχεδιάζονται ερήμην των εμποδιζόμενων συμπολιτών μας οι πολιτικές που τους αφορούν.
Την τελευταία τετραετία, στο πλαίσιο της στρατηγικής του ΥΠΠΟ για καθολική πρόσβαση, οι υπηρεσίες του υπουργείου και οι εποπτευόμενοι φορείς του σχεδίασαν και ολοκλήρωσαν δεκάδες δράσεις και έργα που κατατείνουν στην ενθάρρυνση και διευκόλυνση της συμμετοχής των ΑμεΑ στην παραγωγή και στην απόλαυση πολιτιστικών αγαθών.
Η είσοδος των ΑμεΑ στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία γίνεται τώρα με μια απλή σάρωση, ένα σκανάρισμα της Ψηφιακής Κάρτας Αναπηρίας, μιας από τις μεγαλύτερες διευκολύνσεις που καθιέρωσε η κυβέρνηση για τους συμπολίτες μας με αναπηρία.
Κεντρική πολιτική μας είναι η μείωση, μέχρι εξάλειψης, των φυσικών εμποδίων πρόσβασης στους αρχαιολογικούς χώρους και στα μουσεία. Αποτελεί, πραγματικά, ένα φιλόδοξο στοίχημα, καθώς καλούμαστε να συμβιβάσουμε την ακώλυτη προσπέλαση των ΑμεΑ στους χώρους, με τον απόλυτο σεβασμό στον μνημειακό χαρακτήρα τους και τις υψηλές προδιαγραφές προστασίας της φυσιογνωμίας τους.
Έργο όχι μόνο εμβληματικό, αλλά και οδικός χάρτης για τις ανάλογες δράσεις δεν είναι άλλο από την Ακρόπολη. Χάρη στον ανελκυστήρα πλαγιάς και στις ειδικές οδεύσεις, οι οποίες χαράχθηκαν για τη διέλευση των αμαξιδίων και τη διευκόλυνση ατόμων με δυσκολία στη βάδιση, η Ακρόπολη σήμερα είναι επισκέψιμη από κάθε άνθρωπο με κινητικά προβλήματα. Το κορυφαίο μνημείο του δυτικού πολιτισμού είναι πλέον απολύτως φιλικό και προς ανθρώπους με προβλήματα όρασης, με την ειδική εφαρμογή πλοήγησης για κινητά τηλέφωνα, τα βοηθήματα απτικής μορφής, τα ενημερωτικά βοηθήματα σε γραφή Braille σε έξι γλώσσες και τις απτικές μακέτες.
Το εμβληματικό έργο, το οποίο μελετήθηκε και εκτελέστηκε για να εξασφαλίσει την προσβασιμότητα στην Ακρόπολη, συκοφαντήθηκε ασύστολα από τον σαθρό, αντιεπιστημονικό και μικροκομματικό ισχυρισμό ότι πληγώνει ανεπανόρθωτα τον Ιερό Βράχο. Η πανηγυρική αναγνώρισή του «ως υπόδειγμα συντήρησης μνημείου παγκόσμιας ακτινοβολίας και εξυπηρέτησης των ΑμεΑ» από την UNESCO ήταν η ανταμοιβή της μεγάλης προσπάθειας που κατέβαλε το ΥΠΠΟ. Σήμερα, έχει αγκαλιαστεί από τους πολυπληθείς επισκέπτες του, οι οποίοι εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους για την ευχερή πρόσβασή τους. Είναι έργο που δεν απευθύνεται μόνο στους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες, αλλά σε ευρύτερες κατηγορίες πολιτών: Ανθρώπους με καρδιακές και αναπνευστικές παθήσεις ή χρόνια νοσήματα, ηλικιωμένους, ακόμη και εγκύους, για τους οποίους η ανάβαση στην Ακρόπολη ήταν αδύνατη έως εξαιρετικά κοπιαστική. Είναι, δηλαδή, η πρόσθετη απόδειξη ότι οι δράσεις για τα ΑμεΑ έχουν αποτύπωμα που εκτείνεται πολύ πέραν των άμεσων αποδεκτών τους.
Πληροφοριακό υλικό και πινακίδες σε γραφή Braille, απτικές περιηγήσεις σε επιλεγμένα εκθέματα αλλά και συσκευές ακουστικής ξενάγησης για ανθρώπους με προβλήματα όρασης προσφέρονται πλέον σε πολλά μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, νεότερα μνημεία και υποδομές πολιτισμού, όπως και εικονικές ψηφιακές περιηγήσεις για άτομα με δυσκολίες στην ακοή.
Στη στρατηγική της προσβασιμότητας του ΥΠΠΟ αναφέρονται και οι δράσεις για την κατάρτιση του προσωπικού και των υπηρεσιών του σε θέματα προσβασιμότητας, ενώ πραγματοποιούνται εκπαιδευτικές εκδηλώσεις για ΑμΕΑ σε πολλές πολιτιστικές δομές. Αναβαθμίζονται οι ιστοσελίδες των μουσείων και των πολιτιστικών δομών, ώστε να είναι απόλυτα εύχρηστες για κάθε χρήστη.
Η ίδια λογική διαπνέει και τις δομές του σύγχρονου πολιτισμού. Οι υποδομές που ανακαινίστηκαν –με χαρακτηριστικότερο, ίσως, παράδειγμα τη νέα Εθνική Πινακοθήκη– αλλά και αυτές που βρίσκονται σε ανακαίνιση εξοπλίζονται με όλα τα απαραίτητα μέσα για την εξασφάλιση πλήρους προσβασιμότητας. Το ίδιο ισχύει και για μείζονες πρωτοβουλίες ανέγερσης νέων υποδομών, στις οποίες υποχρεωτικά ενσωματώνονται όλες οι διευκολύνσεις για πρόσωπα με κινητικά προβλήματα.
Η απόδοση όλο και περισσότερων χώρων και δομών πολιτισμού σε καθολική χρήση συνιστά την αποκατάσταση μιας μακρόχρονης αδικίας. Οι φυσικές αδυναμίες παύουν να αποτελούν ανυπέρβλητο φραγμό για την ισότιμη πρόσβαση των πολιτών στο πολιτιστικό αγαθό, την αισθητική απόλαυση και τον στοχασμό. Καλλιεργείται και εμπεδώνεται η γενικότερη κουλτούρα κοινωνικής προσβασιμότητας, που ξεκινά από την πολιτιστική παραγωγή για να αγγίξει κάθε έκφανση της ζωής μας.
Στόχος του ΥΠΠΟ είναι, μέσω της πολιτιστικής προσβασιμότητας, η κατάργηση κάθε φυσικού και κοινωνικού φραγμού, η καθολική κοινωνική συμπερίληψη. Η διασφάλιση της απρόσκοπτης πρόσβασης στα πολιτιστικά αγαθά αποτελεί θεμελιώδη αξία της σύγχρονης δημοκρατικής πολιτείας. Συνιστά επιταγή κοινωνικής ισότητας και δικαιοσύνης.
