Κυρ. Μητσοτάκης: Η Ελλάδα να γίνει παγκόσμιο κέντρο για την ηθική και την δεοντολογία της AI
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έλαβε μέρος σε συζήτηση με τον Yossi Matias, Αντιπρόεδρο Engineering και Research της Google, και τη Γενική Διευθύντρια της Google Νοτιοανατολικής Ευρώπης Πέγκυ Αντωνάκου, στο πλαίσιο εκδήλωσης για τα 15 χρόνια της Google στην Ελλάδα. Ακολουθούν οι τοποθετήσεις του Πρωθυπουργού (σε ανεπίσημη μετάφραση από τα αγγλικά):
Σε ερώτηση για το όραμα που έχει για την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης και τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η κυβέρνηση σε αυτό το μέτωπο, ο Πρωθυπουργός σημείωσε:
Καταρχάς συγχαρητήρια για τα πρώτα 15 χρόνια σας, τα οποία ήταν σίγουρα πολύ επιτυχημένα και πολύ σημαντικά. Σας ευχαριστώ για την ευκαιρία να συνεργαστούμε σε διάφορους, σημαντικούς τομείς, όπως η πρωτοβουλία για τις ψηφιακές δεξιότητες. Είμαι βέβαιος ότι έπονται πολλά ακόμα. Η τεχνητή νοημοσύνη με γοητεύει, όπως θα έπρεπε να γοητεύει κάθε υπεύθυνο χάραξης πολιτικής, τόσο λόγω των τεράστιων ευκαιριών, αλλά και λόγω της ευθύνης που έχουμε να διαχειριστούμε τους κινδύνους που συνδέονται με αυτή τη μετασχηματιστική νέα τεχνολογία.
Επιτρέψτε μου όμως να αναφερθώ εν συντομία στις ευκαιρίες από τη σκοπιά ενός πολιτικού. Έχουμε συγκροτήσει μια Συμβουλευτική Επιτροπή Υψηλού Επιπέδου υπό τον Πρωθυπουργό, στην οποία συμμετέχουν ορισμένοι από τους καλύτερους επιστήμονες μας στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης. Η Ελλάδα μάλιστα υπερεκπροσωπείται στην επιστημονική κοινότητα της τεχνητής νοημοσύνης και θεωρούμε ότι αυτή είναι μια γνώση που πρέπει να αξιοποιήσουμε. Σκοπός αυτής της ομάδας βασικά είναι να κάνει τρία πράγματα: το πρώτο είναι να μας βοηθήσει να είμαστε πιο αποτελεσματικοί στη δημόσια πολιτική μας, σε διάφορους τομείς δημόσιας πολιτικής.
Ενδεχομένως θα μιλήσουμε λίγο αργότερα για την τεχνητή νοημοσύνη και το κλίμα και για το πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία της τεχνητή νοημοσύνης για την καλύτερη πρόβλεψη φυσικών καταστροφών. Ωστόσο, αυτό δεν αφορά μόνο το κλίμα, αφορά την υγεία, αφορά τη χρήση δεδομένων μεγάλου όγκου και πολυπλοκότητας (big data) για τη φοροδιαφυγή. Αφορά επίσης τετριμμένα αλλά εξαιρετικά σημαντικά θέματα, όπως η διαχείριση της οδικής κυκλοφορίας και η ρύθμιση των φωτεινών σηματοδοτών σε μια μεγάλη πόλη.
Πιστεύω βαθιά ότι δεν υπάρχει τομέας πολιτικής που δεν θα επηρεαστεί από την τεχνητή νοημοσύνη. Θέλω να διασφαλίσω ότι όλες οι δημόσιες πολιτικές μας τουλάχιστον θα αντιλαμβάνονται τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης και θα περιλαμβάνουν μία διάσταση τεχνητής νοημοσύνης.
Η δεύτερη πτυχή της δουλειάς μας είναι το πώς βοηθάμε τις επιχειρήσεις στον μετασχηματισμό τους με την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης. Δεν αναφέρομαι μόνο στις μεγάλες επιχειρήσεις, μιλάω για την ενίσχυση του οικοσυστήματος νεοφυών εταιρειών στην Ελλάδα, το οποίο είναι εξαιρετικά δραστήριο, σχετικά επιτυχημένο δεδομένου του μεγέθους της χώρας μας, προκειμένου να είμαστε όχι μόνο καταναλωτές αλλά και δημιουργοί τεχνολογίας.
Ο τρίτος ρόλος είναι της υπεύθυνης ρυθμιστικής αρχής. Πρέπει να σκεφτούμε τις ευρύτερες επιπτώσεις και πώς μπορούμε να συμβάλλουμε στην ευρωπαϊκή σκέψη γύρω από την υπεύθυνη ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης, χωρίς να καταπνίξουμε την καινοτόμο δυναμική της. Πιστεύω ωστόσο ότι, προερχόμενοι από την Ελλάδα, έχουμε την πρόσθετη ευθύνη να σκεφτούμε πιο συστηματικά για την ηθική γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη. Αν δεν το κάνουμε εμείς στην Ελλάδα, με όλο το φιλοσοφικό υπόβαθρο της κλασικής Ελλάδας, ποιος θα το κάνει;
Το όραμά μου θα ήταν να διασφαλίσω ότι η Ελλάδα μετατρέπεται σε παγκόσμιο κέντρο σκέψης όσον αφορά στην ηθική της τεχνητής νοημοσύνης. Υπάρχουν πολλά συναρπαστικά θέματα που πρέπει να συζητηθούν. Δεν πρόκειται απλώς για θεωρητικές συζητήσεις. Πρόκειται για πραγματικές συζητήσεις, για πραγματικές επιπτώσεις που έχουν να κάνουν ακόμη και με το ζήτημα των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα να γνωρίζω αν αλληλεπιδρώ με έναν άνθρωπο ή με μία μηχανή; Αυτά είναι θέματα πάνω στα οποία ήδη εκτυλίσσονται συζητήσεις και θέλω να διασφαλίσω ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της συζήτησης.
Ερωτηθείς για το ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο που πρέπει να διέπει την τεχνητή νοημοσύνη, δίχως να παρεμποδίζει την καινοτομία, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε:
Μακάρι να είχα μια ξεκάθαρη απάντηση σε αυτό, αλλά πολλοί άνθρωποι που γνωρίζουν το αντικείμενο καλύτερα από εμένα δεν έχουν καταλήξει ακόμη σε συμπέρασμα σχετικά με το πώς μπορείτε να πετύχετε αυτή την ισορροπία: προστασία από ορισμένες από τις αρνητικές συνέπειες της τεχνητής νοημοσύνης χωρίς να καταπνίγουμε την καινοτομία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, σε γενικές γραμμές, έχει βρεθεί στην πρώτη γραμμή όσον αφορά στην υπεύθυνη ρύθμιση για το διαδίκτυο. Θεωρώ ότι οι πρωτοβουλίες του GDPR σίγουρα κινήθηκαν προς τη σωστή κατεύθυνση όσον αφορά στην προστασία προσωπικών δεδομένων. Και η συζήτηση γύρω από το νομοσχέδιο για την τεχνητή νοημοσύνη θα μας βοηθήσει, πιστεύω, να διατηρήσουμε αυτή την ηγετική θέση στην προσπάθεια να πετύχουμε αυτή την ισορροπία.
Επιτρέψτε μου όμως να μιλήσω λίγο για ορισμένους από τους κινδύνους που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, αναφέροντας παράλληλα ότι όταν μιλάμε για τη δημιουργία ενός ουσιαστικά παγκόσμιου ρυθμιστικού συστήματος… Είναι ξεκάθαρο ότι στο παρελθόν, όταν δημιουργούσαμε ενδοκυβερνητικά μοντέλα συνεργασίας, συνήθως αυτό αφορούσε κρατικούς φορείς. Θα πάμε στην COP, ποιος εκπροσωπείται στη COP; Ποιος παίρνει τον λόγο; Οι χώρες. Οι εταιρείες βεβαίως θα είναι εκεί αλλά, στο τέλος της ημέρας, πρόκειται για εθνικές αποφάσεις. Δεσμευόμαστε, για παράδειγμα, να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά Χ τοις εκατό.
Στην περίπτωση της τεχνητής νοημοσύνης, αυτό δεν θα αποφέρει αποτέλεσμα. Πρέπει να φέρουμε τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας στο τραπέζι των διαβουλεύσεων και να καταλήξουμε σε μία νέα ιδέα, ενός παγκόσμιου ρυθμιστικού καθεστώτος που, πρώτον, δεν θα αφήνει τις εταιρείες εκτός και δεύτερον θα διασφαλίζει ότι όλοι οι μεγάλοι παίκτες θα είναι παρόντες. Διότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος, ιδίως όταν πρόκειται για καθεστώτα που δεν συμμερίζονται απαραίτητα τις δημοκρατικές μας αξίες, είναι να συμφωνήσουμε για κανόνες που περιορίζουν την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και άλλες χώρες να ακολουθήσουν έναν τελείως διαφορετικό δρόμο, να χρησιμοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη ως γεωπολιτικό εργαλείο. Αυτός είναι ένας πραγματικός κίνδυνος. Συμβαίνει ήδη και πρέπει να είμαστε ειλικρινείς γι’ αυτό.
Εμείς οι δημοκρατίες αντιμετωπίζουμε έναν πρόσθετο κίνδυνο, όπου χρειαζόμαστε τη συνεργασία των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών. Σχετίζεται με την ακεραιότητα της δημοκρατικής μας διαδικασίας, με το πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία για να προωθήσουμε και να ενισχύσουμε τη δημοκρατία αντί να την αποδυναμώσουμε. Mιλάμε για παραπλανητικές και ψευδείς πληροφορίες, μιλάμε για deepfakes, μιλάμε για την ικανότητα της τεχνητής νοημοσύνης να δημιουργεί εύκολα πλέον κείμενο, εικόνες, φωνή, που θα μπορούσαν εύκολα να χρησιμοποιηθούν σε ένα περιβάλλον όπου η παραπληροφόρηση μπορεί να εξαπλωθεί σαν φωτιά.
Πιστεύω ότι είναι υποχρέωση των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών να αναγνωρίσουν ότι αυτό είναι πραγματικό, συμβαίνει. Δεν μιλάμε μόνο για έλεγχο του περιεχομένου, αυτό είναι μία πτυχή του τι πρέπει να γίνει. Αλλά οι προκλήσεις θα είναι πολύ πιο περίπλοκες. Η τεχνητή νοημοσύνη χρειάζεται δεδομένα. Επομένως, όσο περισσότερα δεδομένα μπορεί να έχει από εμένα, που μιλάω δημόσια, τόσο πιο ακριβής θα είναι μία ψεύτικη εικόνα μου. Αν δεν έχουμε φτάσει ήδη εκεί, θα φτάσουμε πολύ σύντομα. Το 2024 είναι μία σημαντική χρονιά από πλευράς εκλογικών αναμετρήσεων. Θα με ενδιέφερε πολύ να ακούσω τις σκέψεις σας για το πώς οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία της δημοκρατικής διαδικασίας έναντι εκείνων που προσπαθούν να την υπονομεύσουν.
Σε ερώτηση για τους τομείς όπου θα ήθελε η Ελλάδα να προχωρήσει ταχύτερα στην αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης ο Πρωθυπουργός σημείωσε:
Θα ξεχώριζα τρεις τομείς, οι οποίοι είμαι βέβαιος ότι είναι τομείς προτεραιότητας για τον Yossi. Τον πρώτο τον έχουμε ήδη θίξει -εκεί οι λύσεις είναι ήδη, σε κάποιο βαθμό, εφαρμόσιμες- έχει να κάνει με την κλιματική αλλαγή και κυρίως με ακριβέστερα μοντέλα πρόγνωσης. Η Google έχει ήδη ακριβή μοντέλα πρόβλεψης πλημμυρών, που μπορεί να είναι πολύ πιο ακριβή από ό,τι θα μπορούσαμε να φανταστούμε ακόμη και πριν από λίγα χρόνια. Και η διασφάλιση της πρόσβασης σε αυτή την τεχνολογία μπορεί να είναι σωτήρια. Όσο πιο εξελιγμένα γίνουν τα μοντέλα πρόγνωσης καιρού, τόσο καλύτερα θα είμαστε σε θέση να προετοιμαστούμε για τα καιρικά φαινόμενα.
Το ίδιο ισχύει για τις πυρκαγιές. Ήδη δοκιμάζουμε τεχνολογίες όσον αφορά στον εντοπισμό πυρκαγιών ταχύτερα από ό,τι μπορούσαμε πριν, κάτι που φυσικά είναι ζωτικής σημασίας για την έγκαιρη παρέμβασή μας. Το πώς εξαπλώνεται μια πυρκαγιά είναι εξαιρετικά περίπλοκο, αλλά δεν υπάρχει πρόβλημα αρκετά περίπλοκο ώστε να μην μπορεί να αντιμετωπιστεί από λεπτομερείς αναλύσεις τεχνητής νοημοσύνης. Επομένως, όλα αυτά είναι πραγματικά ζητήματα στα οποία θα μπορούσαμε να διαδραματίσουμε ηγετικό ρόλο.
Όσον αφορά στην υγειονομική περίθαλψη, πιστεύω ότι είναι σαφέστατο πως τα οφέλη μπορούν να είναι τεράστια, από την παροχή- το αναφέρατε ήδη- εργαλείων στους ερευνητές μας για τη διάσπαση των συστατικών των πρωτεϊνών έως την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του δέρματος, έως τη διασφάλιση ότι οι γιατροί μας θα λαμβάνουν πιο τεκμηριωμένες αποφάσεις. Υπάρχουν αναρίθμητες εφαρμογές που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν.
Στην εκπαίδευση, ασφαλώς, οι προκλήσεις είναι λίγο μεγαλύτερες. Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα της τεχνητής νοημοσύνης επιφέρουν μετασχηματισμό, με την έννοια ότι μπορούν να κάνουν κάτι που δεν πιστεύαμε ποτέ ότι θα μπορούσε να γίνει, η ικανότητα παραγωγής ευκρινούς ομιλίας, κειμένου είναι ένα προνόμιο του ανθρώπινου είδους και ξαφνικά υπάρχει κάποιος άλλος που μπορεί να το κάνει -και ίσως να το κάνει ακόμα καλύτερα από εμάς.
Οι επιπτώσεις των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων στην εκπαίδευση, το πώς μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε εποικοδομητικά, πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε, παραδείγματος χάρη, ότι έχουμε ακριβή εργαλεία για να εντοπίσουμε πότε χρησιμοποιούνται, πώς θα ξέρουμε ότι μία εξέταση ή μια εργασία δεν έχει γραφτεί από έναν αλγόριθμο. Αυτές είναι πολύ, πολύ σημαντικές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Θα ήθελα επιπλέον να προσθέσω ένα ακόμα επίπεδο ανησυχίας που έχω, το οποίο πιθανότατα αφορά περισσότερο τους νευροεπιστήμονες που θα συμμετέχουν στο πάνελ. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι προϊόν μιας εξελικτικής διαδικασίας που διήρκεσε εκατομμύρια χρόνια. Ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένες αισθητηριακές επιδράσεις και εκπαιδεύεται δια της επανάληψης και μέσω της αλληλεπίδρασης με τον πραγματικό κόσμο. Αν αφαιρέσουμε αυτές τις αλληλεπιδράσεις και διευκολύνουμε τον ανθρώπινο εγκέφαλο να κάνει κάθε είδους πράγματα, ποιος θα είναι ο μακροπρόθεσμες αντίκτυπος στις γνωστικές μας ικανότητες;
Το Google Maps είναι συναρπαστικό. Είναι σπουδαίο. Όλοι το αγαπάμε και οι εφαρμογές είναι απίστευτες. Αλλά θυμάμαι την εποχή που διέσχισα τις Ηνωμένες Πολιτείες, πριν από 30 χρόνια, χρησιμοποιώντας μόνο τους χάρτες μου. Υπάρχουν κάποιες δεξιότητες που απαιτούνται γι’ αυτό. Αυτές είναι δεξιότητες που πάντα είχαμε. Απλά πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η διευκόλυνση της ζωής μας δεν μας στερεί σημαντικές πτυχές των γνωστικών μας ικανοτήτων και του τι σημαίνει τελικά να είσαι άνθρωπος.
Αυτά είναι τα πραγματικά δύσκολα ερωτήματα που πρέπει να θέσουμε, να απαντήσουμε. Και φυσικά, στο τέλος της ημέρας, το πραγματικό ερώτημα του ποιος παίρνει την απόφαση. Θα λαμβάνεται από έναν αλγόριθμο; Αν ναι, μέχρι ποιο επίπεδο; Αν κάνω αίτηση για να εργαστώ σε μία μεγάλη εταιρεία και γνωρίζω ότι τα βιογραφικά σημειώματα ελέγχονται από μηχανές κι όχι από ανθρώπους, έχει ο αλγόριθμος την υποχρέωση να μου δώσει εξηγήσεις για τις αποφάσεις που έλαβε; Εξετάζω επιφανειακά το ζήτημα, αλλά θέλω απλώς να τονίσω τον βαθμό πολυπλοκότητας που ενέχουν ορισμένες από αυτές τις αποφάσεις που θα πρέπει να λάβουμε και γιατί αυτό είναι ίσως ένα από τα πιο περίπλοκα ηθικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσουμε όσον αφορά στη σωστή χρήση της τεχνολογίας. Διασφαλίζοντας παράλληλα ότι θα τεθεί σε εφαρμογή το κανονιστικό πλαίσιο για την επαρκή αντιμετώπιση ορισμένων εξ αυτών των ανησυχιών.
Σε ερώτηση για τη δυνατότητα συνεργασίας ανάμεσα κυβερνήσεις, οργανισμούς και εταιρείες στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισήμανε:
Καταρχάς, ποτέ δεν αποφύγαμε τη συνεργασία με μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας για την επίλυση κοινών προβλημάτων που μας απασχολούν. Πιστεύω ότι υπάρχει μια λογική όσον αφορά στην αιτία που θα συνεχίσουμε να το κάνουμε: διότι, στο τέλος της ημέρας, χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον. Δεν μιλάμε για δύο πλευρές που κινούνται σε τελείως διαφορετικά πεδία, όπου εμείς απλώς λειτουργούμε ρυθμιστικά και φορολογούμε και εσείς κάνετε τα δικά σας πράγματα.
Πρέπει να συνεργαστούμε και πρέπει να καταλάβουμε ποιες είναι οι αφετηρίες μας. Θα υπάρξει ένα ζήτημα εδώ, έχει να κάνει με το γεγονός ότι αυτές οι έννοιες είναι απίστευτα πολύπλοκες. Είναι δύσκολο όταν οι πολιτικοί ή οι ρυθμιστικές αρχές προσπαθούν να καλύψουν το χαμένο έδαφος όσον αφορά στην κατανόηση ακόμη και βασικών αρχών της λειτουργίας ενός μεγάλου γλωσσικού μοντέλου.
Πρέπει να αποκτήσουμε αυτό το βασικό επίπεδο γνώσης. Διαφορετικά, υπάρχει ο κίνδυνος, αν έχουμε απόλυτη έλλειψη κατανόησης, να προβούμε σε υπερύθμιση επειδή ρέπουμε προς αμυντική συμπεριφορά, να πούμε «αυτό είναι παράξενο, δεν το καταλαβαίνουμε, ας το σταματήσουμε επειδή δεν ξέρουμε τι πρόκειται να συμβεί». Έχουμε, λοιπόν, την υποχρέωση να εκπαιδευτούμε, σε σημείο που να μπορούμε να έχουμε μια συζήτηση σε υψηλό επίπεδο γνώσης με τις εταιρείες τεχνολογίας, διότι στο τέλος της ημέρας πρέπει να βρούμε κάποιον κοινό τόπο.
Ασφαλώς, όσον αφορά στη Google και την Ελλάδα, προσβλέπουμε να εργαστούμε, όπως κάνουμε, σε πολλά χρήσιμα έργα που θα έχουν πραγματικό αντίκτυπο στη ζωή των πολιτών. Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχουν απλά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε, όπως έχουμε ήδη πράξει: να προσφέρουμε απλές ψηφιακές δεξιότητες ή να εξετάσουμε πώς χρησιμοποιούμε την τεχνολογία για να προωθήσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά. Μπορούμε να κάνουμε πολύ μεγάλη διαφορά. Αυτά είναι απλά προβλήματα, δεν χρειάζεται να αναλογιστούμε όλα τα πολύπλοκα ηθικά θέματα που προκύπτουν όταν αντιμετωπίζουμε πιο περίπλοκα ζητήματα.