Η δύσκολη διεθνής συγκυρία μπορεί να κρύβει και ευκαιρίες για την Ελλάδα – Είμαστε έτοιμοι να τις αδράξουμε;
Του
Δρ ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΣΤ. ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗ
Βουλευτή Ροδόπης Νέας Δημοκρατίας – πρώην Υπουργού,
Αναπληρωτή Καθηγητή Νομικής Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου
Η διεθνής αναταραχή απαιτεί οξυμένα αντανακλαστικά παρακολούθησης των εξελίξεων και έξυπνη τοποθέτηση της Ελλάδας στα πράγματα, ώστε να μην ακυρώσει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχτισε όλα τα προηγούμενα χρόνια με την εφαρμογή μιας διορατικής, πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής από τους Κωνσταντίνο Καραμανλή και Αντρέα Παπανδρέου, που της προσέδιδε τη δυνατότητα να αποφεύγει τις μετωπικές συγκρούσεις και να μη γίνεται μέρος του προβλήματος, ώστε να μπορεί να αποτελεί μέρος της λύσης.
Όλα τα μέτωπα γύρω μας είναι ανοιχτά. Στο Ουκρανικό η σύγκρουση της Δύσης με τη Ρωσία. Ο ανταγωνισμός ΗΠΑ – Κίνας. Στα Δυτικά Βαλκάνια η εύθραυστη ισορροπία με την αλβανική προκλητικότητα στο θέμα του προφυλακισμένου και αόρκιστου –ελληνικής καταγωγής– δημάρχου της Χειμάρρας, Φρέντυ Μπελέρη. Στο Ναγκόρνο Καραμπάχ ο ξεριζωμός των Αρμενίων με την ανοχή της Δύσης και της Ρωσίας. Στο Ισραήλ η απάνθρωπη επίθεση της Χαμάς και στη συνέχεια η αιματηρή σύγκρουση στη Γάζα. Η επιμονή της Τουρκίας σε διπολικές συμπεριφορές μιας αναθεωρητικής ηγεσίας, η οποία προκειμένου να επιβάλει την περιφερειακή της ηγεμονία, δεν διστάζει να αθετήσει την αρχή της συμμαχικής συνέπειας, υπονομεύοντας εσωτερικά την ενότητα και την αποτελεσματικότητα της Ευρωατλαντικής Συμμαχίας κάθε φορά που συναλλάσσεται με τα αντίπαλα στρατόπεδα (Ρωσία: S-400, πυρηνική συνεργασία, Ουκρανικό, ISIS, Λιβύη, Συρία, Χαμάς κ.λπ.)
Η Ελλάς οφείλει να διατηρήσει την ψυχραιμία και τα αντανακλαστικά της. Να συνειδητοποιήσει ότι οι λαοί μπορεί να έχουν συναισθήματα και μνήμη, αλλά τα κράτη έχουν μόνο συμφέροντα που ή συνασπίζονται ή συγκρούονται. Το διεθνές δίκαιο είναι μια στέρεη βάση πάνω στην οποία κτίζουν την άμυνά τους –και σωστά– τα μικρότερα κράτη. Αυτό πράττουμε και εμείς με συνέπεια και δεν πρέπει επ’ ουδενί να το εγκαταλείψουμε, διότι αυτό κατοχυρώνει το ηθικό μας πλεονέκτημα και αναδεικνύει τη συμμαχική μας συνέπεια. Ωστόσο, αυτό είναι απαραίτητο, αλλά όχι αρκετό.
Το μυστικό της επιτυχίας μιας στρατηγικής δεν είναι άλλο από το να καταφέρουμε να ταυτίσουμε, αν είναι αυτό εφικτό, τα εθνικά μας δίκαια με τα συμφέροντα των ισχυρών. Όποτε το πετύχαμε αυτό ιστορικά είχαμε θετικά αποτελέσματα, αρκεί η ηγεσία μας να διαπραγματεύτηκε διεκδικώντας εθνικά και όχι μικροκομματικά ή προσωπικά ανταλλάγματα.
Στην παρούσα, κρίσιμη συγκυρία η κυβέρνηση έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την ενίσχυση του περιφερειακού μας ρόλου και την κατοχύρωση, αν όχι όλων, έστω κάποιων εθνικών ανταλλαγμάτων που θα προστατεύσουν τα εθνικά μας δίκαια. Για να επιτευχθούν όμως πρακτικά επίσημα αποτελέσματα πρέπει να ξέρουμε τι θα ζητήσουμε, πώς θα το ζητήσουμε και πότε θα το ζητήσουμε. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να συζητήσουμε προτείνοντας λύσεις και να μην περιμένουμε απλώς να μας τις προσφέρουν. Είναι πολύ καλές οι δημόσιες φιλοφρονήσεις συμμάχων και εταίρων, αλλά πρέπει να συνοδεύονται και από αποφάσεις ή αντιπαροχές που θα μας κατοχυρώνουν όταν θα μεταβληθεί η συγκυρία.
Το καθεστώς ισότιμου φίλου και χρήσιμου εταίρου απαιτεί αμφίδρομη συνεισφορά και στήριξη και νομίζω ότι η στιγμή βοηθά για να το πετύχουμε… Δεν είμαι ο αρμόδιος να προσδιορίσω το περιεχόμενο της αντιπαροχής που συμφέρει να ζητήσουμε, π.χ. επενδύσεις, ενίσχυση της στρατιωτικής βιομηχανίας, στήριξη στο Κυπριακό, πιο ξεκάθαρες τοποθετήσεις για τα Ελληνοτουρκικά. Αυτό θέλει μελέτη από τους ειδικούς. Πάντως αυτήν τη φορά πρέπει να λειτουργήσουμε με τον ρεαλισμό ενός σύγχρονου κράτους και όχι με τον συναισθηματισμό ενός ευαίσθητου λαού. Παράλληλα έχουμε χρέος να δημιουργήσουμε θεσμικά έναν εθνικό νου που θα σκέφτεται, θα σχεδιάζει και θα δρα διορατικά, διακομματικά και διαχρονικά, ώστε κάθε επιμέρους απόφαση των εκάστοτε κυβερνήσεων να συμπληρώνει, να ξεδιπλώνει και να υλοποιεί μια πραγματικά εθνική εξωτερική και αναπτυξιακή πολιτική.
Τα μεγάλα κράτη (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα κ.λπ.) έχουν σταθερούς προσανατολισμούς που αργούν να μετεξελιχθούν. Η μεταβολή της πολιτικής τους χρειάζεται έγκαιρη και μακρά προετοιμασία, στην οποία εμπλέκονται πολλοί θεσμοί και πολλά πρόσωπα. Αντίθετα, χώρες όπως η Ελλάδα χρειάζονται γρήγορα και έξυπνα αντανακλαστικά για να διαβλέπουν έγκαιρα τις εξελίξεις και να προσαρμόζονται σε αυτές. Η σύγκριση θυμίζει τα μεγάλα πλοία που είναι μεν σταθερά και δυνατά, αλλά για να στρίψουν τους παίρνει χρόνος και απαιτείται συντονισμός από τον καπετάνιο μέχρι τον τελευταίο ναύτη του μηχανοστασίου. Η Ελλάς όμως προσομοιάζει με το windsurf. Αν δεν διαβάσουμε σωστά τον άνεμο και το κύμα, μπορεί να μας ρουφήξει η θάλασσα. Αν όμως διαγνώσουμε εγκαίρως και σωστά, θα έχουμε και μεγαλύτερη ευελιξία και μεγαλύτερη ταχύτητα και αυτό μπορεί να μας βγάλει μπροστά στις εξελίξεις, οδηγώντας μας πραγματικά στη σωστή πλευρά της ιστορίας…
