Χωρίς μπούσουλα και σε σύγχυση η εξωτερική πολιτική στα ελληνοτουρκικά και στον πόλεμο της Γάζας
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Χωρίς σταθερό μπούσουλα προχωρά η ελληνική εξωτερική πολιτική και στα ελληνοτουρκικά και στην κρίση της Γάζας, ενώ επιχειρεί με καθυστέρηση και με σπασμωδικές κινήσεις να διορθώσει τη θέση της στη σύγκρουση του Ισραήλ με τη Χαμάς στη Γάζα, με τρόπο που μάλλον μεγαλύτερα προβλήματα δημιουργεί.
Είναι γεγονός ότι μετά τον Φεβρουάριο, όταν έγιναν οι σεισμοί στην Τουρκία και ο τότε υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας επισκέφτηκε την περιοχή και, σε συνεννόηση με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, άλλαξε ρότα στα ελληνοτουρκικά, υπάρχει ένα μεγάλο κενό στρατηγικής αλλά και τακτικής στην εξωτερική πολιτική.
Ο νέος υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης έχει αποφύγει να δώσει ένα σταθερό στίγμα της εξωτερικής πολιτικής, με αποτέλεσμα τις τελευταίες ημέρες να βλέπουμε τον υπουργό Άμυνας Νίκο Δένδια να επιχειρεί να καλύψει το κενό με δημόσιες τοποθετήσεις του, ενώ συγχρόνως απουσιάζει μια ξεκάθαρη και συνεπής στάση σε μια σειρά ζητήματα, με πρώτο τη σύγκρουση Ισραήλ – Χαμάς.
Η ελληνική εξωτερική πολιτική παρουσιάζει σημάδια αποτελμάτωσης και είναι άγνωστο αν αυτό οφείλεται μόνο στο ότι το Μέγαρο Μαξίμου θέλει, πλέον, να έχει τον απόλυτο έλεγχο, παραμερίζοντας το υπουργείο Εξωτερικών.
Την ίδια στιγμή, όμως, το ενδιαφέρον είναι ότι ο Νίκος Δένδιας επιχειρεί να καλύψει το κενό, ειδικά στα ελληνοτουρκικά, εν όψει και των συνομιλιών με την Τουρκία και της συνεδρίασης του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στις 7 Δεκεμβρίου στην Αθήνα.
Από τη Χίο, όπου παρέστη για τους εορτασμούς των Ελευθέριων του νησιού, ο κ. Δένδιας αναφέρθηκε στο μείζον θέμα των ελληνοτουρκικών, βάζοντας μια κόκκινη γραμμή. «Θα μου επιτρέψετε, με την ευκαιρία, να πω ότι είναι νομικά παράδοξοι και περίεργοι οι ισχυρισμοί ότι δήθεν τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου επικάθηνται επί ασιατικής υφαλοκρηπίδας. Η Χίος, όπως και όλα τα νησιά μας έχουν τα δικαιώματα που τους δίνει το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, δηλαδή υφαλοκρηπίδα, αποκλειστική οικονομική ζώνη και χωρικά ύδατα μέχρι 12 μίλια. Θα ήθελα να πω, δε, ότι η Ελληνική Δημοκρατία έχει συνταγματικό καθήκον προάσπισης αυτών των δικαιωμάτων, το οποίο δεν πρόκειται να παραλείψει οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση», είπε ο υπουργός Άμυνας, στέλνοντας μηνύματα όχι μόνο στην Άγκυρα αλλά και στο εσωτερικό της κυβέρνησής του, καθώς από την κρίση του 2020 είχε ξεμείνει και η δήλωση ότι «κόκκινη γραμμή της Ελλάδας είναι τα 6 ν.μ.».
Τόσο ο πρωθυπουργός όσο και ο ΥΠΕΞ δηλώνουν ότι κόκκινη γραμμή στις συνομιλίες με την Τουρκία είναι τα θέματα κυριαρχίας της Ελλάδας, μια τοποθέτηση εντελώς προβληματική, καθώς η κυριαρχία της χώρας μας στη θάλασσα περιορίζεται στο όριο των 6 ν.μ. Όμως, η κυβέρνηση δεν μπορεί και δεν έχει δικαίωμα να διαπραγματευθεί οτιδήποτε αφορά την άσκηση κυριαρχίας, και σε αυτό συμπεριλαμβάνεται και η δυνατότητα επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων έως τα 12 ν.μ., περιοχή η οποία τυπικά δεν εμπίπτει στην κόκκινη γραμμή της κυβέρνησης.
Η κυβέρνηση οφείλει να ξεκαθαρίσει απολύτως τη στάση της και να διαμορφώσει ενιαία στρατηγική πριν από τη Συνάντηση Κορυφής Μητσοτάκη – Ερντογάν στις 7 Δεκεμβρίου, που θα αποτελέσει και την αφετηρία για την έναρξη ουσιαστικών συζητήσεων για την υφαλοκρηπίδα.
Είναι αντιληπτός ο στόχος της εξασφάλισης παράτασης της ηρεμίας στο Αιγαίο, αλλά αυτό δεν θα πρέπει να γίνει με αντάλλαγμα τη θυσία πάγιων εθνικών θέσεων και να οδηγηθούμε, όπως σωστά προειδοποίησε ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, σε μια «νέα Μαδρίτη», με την οποία η Ελλάδα θα υποχρεωθεί να παραιτηθεί ατύπως από την άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων που της παρέχει το Διεθνές Δίκαιο. Η σύγχυση, όμως, στην εξωτερική πολιτική αποκαλύφθηκε και με τους χειρισμούς στον πόλεμο της Γάζας.
Τις πρώτες ημέρες μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου η κυβέρνηση έλαβε καθαρή στάση υπέρ του Ισραήλ και υπέρ του δικαιώματός του για αυτοάμυνα. Αυτό είναι κάτι που σημειώθηκε από τον αραβικό κόσμο, ενώ υπονόμευσε την οποιαδήποτε ιδέα ή προσπάθεια να αναλάβει ρόλο η Ελλάδα στη διάρκεια της κρίσης είτε για την ανθρωπιστική βοήθεια, είτε για την περίθαλψη τραυματιών, είτε για την επόμενη ημέρα. Συγχρόνως, προκάλεσε σοβαρά ερωτηματικά η σιωπή της Αθήνας όχι μόνο για τους ορθόδοξους ιερούς χώρους που επλήγησαν στη Γάζα αλλά και για τους μερικούς χιλιάδες ορθόδοξους Άραβες και Παλαιστίνιους που ζουν στην περιοχή και αποτελούν ποίμνιο του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Αυτή η αδιαφορία για το ορθόδοξο στοιχείο στην περιοχή είχε αποτυπωθεί και στη σιωπή της Αθήνας, προκειμένου να μην έρθει σε δύσκολη θέση ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου, καθώς οι ακροδεξιοί και φανατικοί Εβραίοι –σύμμαχοί του στην κυβέρνηση– συχνά στοχοποιούν το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο, ενώ είναι γνωστές οι προσπάθειες υφαρπαγής της περιουσίας του Πατριαρχείου στην παλιά και στη νέα πόλη των Ιεροσολύμων.
Η κυβέρνηση, που είδε το κλίμα να βαραίνει και στο εσωτερικό, με τις διαδηλώσεις υπέρ των Παλαιστίνιων, θέλοντας να προσαρμοσθεί στη γραμμή του Εμανουέλ Μακρόν, επιχείρησε μια ξαφνική στροφή, με τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Εξωτερικών να μιλούν για υπέρβαση της αρχής της αναλογικότητας στην ισραηλινή απάντηση στη Χαμάς, αποδοκιμάζοντας έτσι τη συνεχιζόμενη στρατιωτική επιχείρηση εντός της Γάζας.
Ήταν προφανές, όμως, από την πρώτη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στη Γάζα οι ισραηλινοί στρατιώτες, ότι η επιχείρηση εξαφάνισης της Χαμάς θα γινόταν με μεγάλο κόστος σε ζωές αμάχων αλλά και με καταστροφή υποδομών, που καθιστούν πλέον ολόκληρη την περιοχή ακατοίκητη, με συνέπεια να υπάρχουν πλέον βάσιμες υπόνοιες ότι το Ισραήλ επιχειρεί να αδειάσει την περιοχή από τους Παλαιστίνιους.
Η Αθήνα, βλέποντας το κλίμα να αλλάζει και θέλοντας να διασώσει τις σχέσεις με τους Άραβες, επέλεξε να θυσιάσει τη σχέση της με τον Νετανιάχου, εκτιμώντας, προφανώς, ότι οι ημέρες του ισραηλινού ηγέτη μετά τον πόλεμο της Γάζας θα είναι μετρημένες. Όμως, ο τρόπος με τον οποίο κάνει τη στροφή αυτή ούτε πείθει τους γενικά καχύποπτους Άραβες ούτε βεβαίως ικανοποιεί το Ισραήλ, το οποίο αυτήν τη στιγμή, όπως πιστεύουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις και παράγοντες, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, δίνει μάχη επιβίωσης.
Η διαφοροποίηση και η επισήμανση, με κάθε τρόπο, ότι δεν μπορεί οι άμαχοι Παλαιστίνιοι και κάτοικοι της Γάζας να είναι τα θύματα αυτού του πολέμου ήταν επιβεβλημένο να γίνει από την αρχή, ενώ αποδεικνύεται ότι ήταν λάθος η απόρριψη από την Ελλάδα του ψηφίσματος της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, που ζητούσε εκεχειρία…
