Η ιδιωτικοποίηση της Ανώτατης Παιδείας, «δούρειος ίππος» για την ιδιωτικοποίηση της Δημόσιας Υγείας – Του Ν. Στραβελάκη
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση και ο πολυπληθής φιλικός της Τύπος έχουν κάνει τη διάσπαση και την εσωκομματική αντιπαράθεση στον ΣΥΡΙΖΑ προπέτασμα καπνού απέναντι στην ακρίβεια, τη λιτότητα και τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζουν στην Υγεία, στην Παιδεία και στην Εργασία.
Θα αντισταθώ, λοιπόν, στον πειρασμό της ενασχόλησης με τον «μαξιλαροπόλεμο» του κ. Κασσελάκη, της κ. Αχτσιόγλου και του αποχωρήσαντος κ. Τσακαλώτου και θα ασχοληθώ με τη διασύνδεση των αντιδραστικών μεταρρυθμίσεων στην Παιδεία με την ιδιωτικοποίηση της Υγείας και, εντέλει, με την κοινωνική ανισότητα.
Συγκεκριμένα, πριν από λίγες ημέρες, μεγάλος ιδιωτικός όμιλος στον χώρο της Υγείας («Οικονομικός Ταχυδρόμος», 16/11/2023) ανακοίνωσε μεταξύ άλλων την πρόθεσή του να ιδρύσει ιδιωτική Ιατρική Σχολή. Είναι η τρίτη σχετική ανακοίνωση ιδιωτικού ομίλου που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι όλοι οι μεγάλοι ιδιωτικοί όμιλοι παροχής υπηρεσιών υγείας φιλοδοξούν να ιδρύσουν ιατρική σχολή.
Στο πεδίο αυτό τα έχουν βρει με την κυβέρνηση (αλίμονο αν δεν τα έβρισκαν), η οποία προσπαθεί να παρακάμψει τις απαγορεύσεις του άρθρου 16, νομοθετώντας τη λειτουργία παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα.
Το θέμα είναι πώς θα λειτουργήσουν αυτές οι σχολές στην Ελλάδα, δεδομένου, μάλιστα, ότι στις αγγλοσαξονικές χώρες η Ιατρική είναι μεταπτυχιακό δίπλωμα που ακολουθεί προπαρασκευαστικό δίπλωμα σε συναφές αντικείμενο όπως η Βιολογία. Με άλλα λόγια, κανένα ξένο πανεπιστήμιο που σέβεται τον εαυτό του δεν θα δώσει πτυχίο Ιατρικής χωρίς ο απόφοιτος να έχει φοιτήσει στη δική του ιατρική σχολή.
Γεννιέται, λοιπόν, το εύλογο ερώτημα: Γιατί ο διακαής πόθος των ιδιωτικών νοσοκομείων είναι να ιδρύσουν ιατρικές σχολές; Η απορία γίνεται ακόμη μεγαλύτερη αν σκεφτεί κανείς ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα με υψηλότερη αναλογία γιατρών ανά κάτοικο από τις περισσότερες ευρωπαϊκές. Συγκεκριμένα, έχει αναλογία 6,1 γιατρούς ανά 1.000 κατοίκους, ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 3,8 γιατροί ανά 1.000 κατοίκους. Νομίζω ότι αυτό που θέλουν είναι η δυνατότητα να γίνουν πανεπιστημιακά νοσοκομεία και με αυτόν τον τρόπο να μπορούν να δώσουν ειδικότητα στους αποφοίτους των ιατρικών σχολών κρατικών πανεπιστημίων. Έτσι θα βρουν φθηνό εργατικό δυναμικό, πρόθυμο να στελεχώσει τις εφημερίες τους, αντί να περιμένει στις λίστες αναμονής των κρατικών νοσοκομείων.
Παράλληλα, όντας πανεπιστημιακά νοσοκομεία, θα μπορέσουν να ενταχθούν πιο εύκολα στο σύστημα υγείας, όπως αποβλέπει η κυβέρνηση. Στόχος της Νέας Δημοκρατίας είναι να περάσει τις λειτουργίες των κρατικών νοσοκομείων σε ιδιώτες. Είναι πολύ πιο εύκολο να το κάνει σε υποτιθέμενες πανεπιστημιακές κλινικές, παρά σε απλές κλινικές.
Τώρα, ο χαρακτηρισμός νοσοκομείων που ανήκουν σε funds ή σε εταιρείες εισηγμένες στο χρηματιστήριο ως πανεπιστημιακών είναι μια ακόμη ελληνική πρωτοτυπία. Τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, είναι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, όχι παραρτήματα ανωνύμων εταιρειών.
Πάντως, το κέρδος για τους ιδιώτες θα είναι διπλό. Από τη μια θα έχουν έσοδα από την παροχή υπηρεσιών στο Δημόσιο και από την άλλη θα γλιτώσουν την καταβολή clawback από την υπέρβαση του πλαφόν της νοσοκομειακής δαπάνης που θέτει η ΕΕ. Ο λόγος είναι ότι η κυβέρνηση προτίθεται να νομοθετήσει ώστε οι επενδύσεις των ιδιωτών σε υποδομές και τεχνολογία στον κλάδο της Υγείας να εκπίπτουν από το clawback. Είναι εξοργιστικό από τη μια η ΕΕ να συνεχίζει να εφαρμόζει αυτό το μνημονιακό μέτρο και από την άλλη η κυβέρνηση να το εκμεταλλεύεται για να κατεδαφίσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας.
Είναι σαφές ότι το νέο καθεστώς της Δημόσιας Υγείας θα βασίζεται σε καλυπτόμενες και μη καλυπτόμενες δαπάνες. Δηλαδή, θα μπαίνει ο άρρωστος στο νοσοκομείο, θα ακολουθούν το πρωτόκολλο και όποια επιπλέον εξέταση ή αγωγή θα πρέπει να την πληρώσει. Με άλλα λόγια, θα νοσηλεύεται, με βάση το βαλάντιό του, είτε στο ιδιωτικό νοσοκομείο είτε στο δημόσιο. Σε αυτό το καθεστώς μάλιστα τα ιδιωτικά νοσοκομεία θα έχουν μεγαλύτερη ευελιξία αφού θα μπορούν να συμψηφίζουν το clawback με τις επενδυτικές τους δαπάνες.
Όλα αυτά τα αναφέρω κυρίως για εκείνους που, ελαφρά τη καρδία, διερωτώνται «γιατί να μη γίνουν ιδιωτικά πανεπιστήμια;». Η ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση είναι στην ουσία «δούρειος ίππος» για την ιδιωτικοποίηση και των υπόλοιπων κοινωνικών παροχών όπως η Δημόσια Υγεία. Σύγχρονες έρευνες έχουν δείξει ότι η μορφωτική ανισότητα είναι η βάση και της έντονης εισοδηματικής ανισότητας, που με τη σειρά της αντανακλάται σε ανισότητα στη λήψη κοινωνικών παροχών, όπως η Υγεία. Η υπεράσπιση, λοιπόν, της δημόσιας δωρεάν παιδείας υπερβαίνει τον στόχο ενός συμπεριληπτικού εκπαιδευτικού συστήματος και αφορά το σύνολο των κοινωνικών παροχών.
