Δύσκολη η ειρήνευση στη Μέση Ανατολή
–Αγεφύρωτες οι θέσεις μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
H κρίση που ξέσπασε τελευταία μεταξύ των Παλαιστινίων –κατ’ επέκταση του αραβικού κόσμου– και του Ισραήλ, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Σίγουρα, όμως, ήταν αιφνιδιαστική και απρόσμενη. Τα γεγονότα που την προκάλεσαν είναι γνωστά.
Όσον αφορά τον βομβαρδισμό από την τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς χώρου κατεχόμενου από το Ισραήλ, όπου διεξαγόταν φεστιβαλική εκδήλωση νέων, όπως και ισραηλινών κατοικήσιμων περιοχών, με δεκάδες θύματα, ο πλέον βάσιμος λόγος ήταν η πρόθεση της Χαμάς να αποτρέψει την προσέγγιση που σημειωνόταν μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας. Και αυτό διότι η προσέγγιση αυτή θα μπορούσε –κατά την άποψη της Χαμάς– να αλλάξει τη συμπεριφορά του αραβικού κόσμου έναντι του Ισραήλ, όπως και την όλη αντιμετώπιση του παλαιστινιακού προβλήματος.
Υπεύθυνη για τα γεγονότα είναι η τρομοκρατική οργάνωση της Χαμάς, η οποία δρα και έχει ως ορμητήριο το βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας. Η Χαμάς κατατάσσεται μεταξύ των πλέον αδιάλλακτων αντιισραηλινών οργανώσεων και επιζητεί την εξαφάνιση του Ισραήλ. Εμφανής και η διαφοροποιημένη στάση των τρίτων χωρών. Οι δυτικές χώρες (ΗΠΑ – ΕΕ) έσπευσαν αμέσως να συμπαρασταθούν και να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους στο Ισραήλ, αναγνωρίζοντας το δικαίωμά του στη νόμιμη άμυνα, εντός των ορίων των προβλέψεων του διεθνούς δικαίου (η τελευταία φράση προστέθηκε σε δεύτερη φάση). Αντίθετα, οι αραβικές χώρες απέφυγαν να καταγγείλουν τη Χαμάς.
Η πλέον έμπρακτη συμπαράσταση προς το Ισραήλ εκφράσθηκε από τις ΗΠΑ, με τον Πρόεδρο Μπάιντεν να είναι μεταξύ των πρώτων που έσπευσαν να επισκεφτούν την ισραηλινή πρωτεύουσα, ενώ δύο αμερικανικά αεροπλανοφόρα έπλευσαν προς τις ακτές του. Η μετάβαση του αμερικανού Προέδρου αποσκοπούσε και στην αποτροπή άμεσων αντιδράσεων και αντιποίνων από πλευράς του Ισραήλ, με χερσαίες επεμβάσεις στη Λωρίδα της Γάζας, γεγονός που θα προκαλούσε βίαιη μαζική έξοδο του παλαιστινιακού στοιχείου και μεγάλο προσφυγικό κύμα.
Ένας πρόσθετος λόγος ήταν και η τύχη των 200 και πλέον ομήρων, μεταξύ των οποίων και αρκετοί με αμερικανική και διπλή υπηκοότητα. Το Ισραήλ επισκέφτηκε και ο γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, όπως και ο έλληνας πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης. Η επίσκεψη του έλληνα πρωθυπουργού είχε αναβληθεί αρχικά για λόγους ασφαλείας, αλλά τελικά πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα, υπό άκρα μυστικότητα, όπως αναφέρθηκε από τα ελληνικά τηλεοπτικά δίκτυα, ευθύς μόλις επέστρεψε από τη συνάντηση του Καΐρου. Ήδη αναγγέλθηκε και η πραγματοποίηση επίσκεψης του γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, η χώρα του οποίου διατηρεί στενές σχέσεις τόσο με το Ισραήλ όσο και με τις περισσότερες αραβικές χώρες.
Μετά τη ματαίωση της τετραμερούς συνάντησης στην πρωτεύουσα της Ιορδανίας, το Αμμάν, λόγω του τραγικού γεγονότος με την αγνώστου προέλευσης ρουκέτα που έπληξε το νοσοκομείο στη Λωρίδα της Γάζας, με τη μια πλευρά να επιρρίπτει την ευθύνη στην άλλη, πραγματοποιήθηκε η πολυμερής συνάντηση του Καΐρου, στην οποία παρευρέθησαν ηγέτες των αραβικών και ευρωπαϊκών χωρών, μεταξύ των οποίων της Ελλάδος, της Ιταλίας, της Κύπρου και της Ισπανίας, όπως και ο ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτιέρες. Την ΕΕ εκπροσώπησε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (ΕΣ) Σαρλ Μισέλ.
Η πολυμερής συνάντηση του Καΐρου έγινε με πρωτοβουλία του αιγύπτιου Προέδρου Σίσι, χωρίς, όπως αποδείχθηκε, να υπάρχει συγκεκριμένος στόχος. Η διάσταση απόψεων μεταξύ των συμμετεχόντων για την κατάσταση και τον επιμερισμό των ευθυνών δεν επέτρεψε ούτε την έκδοση κοινού ανακοινωθέντος, κάτι το οποίο συνηθίζεται και αποτελεί τον κανόνα των πολυμερών συναντήσεων.
Στην παρούσα φάση, όπως προκύπτει από την εξέλιξη των γεγονότων, οι προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας αλλά και των ΗΠΑ επικεντρώνονται στην πρόληψη ή στον περιορισμό της κλιμάκωσης της συγκρουσιακής κατάστασης που επικρατεί στην περιοχή της Λωρίδας της Γάζας και ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα της, με τις ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις να είναι έτοιμες για επέμβαση, που από πολλούς κρίνεται ως επικείμενη και αναπόφευκτη.
Στόχος του Ισραήλ, σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού Άμυνας και άλλων κυβερνητικών εκπρόσωπων, είναι η ολοσχερής εξάλειψη της Χαμάς από τα εδάφη της Λωρίδας της Γάζας, ακόμη και αυτής της ύπαρξής της. Οι ακραίες θέσεις που επικρατούν εκατέρωθεν εξηγούν γιατί δεν συζητούνται και δεν αναφέρονται μεσολαβητικές προσπάθειες για ειρήνευση, που θα επιτρέψουν στη συνέχεια την έναρξη συνομιλιών και διαπραγματεύσεων προς επίλυση του παλαιστινιακού προβλήματος στο πνεύμα των αποφάσεων του Όσλο.
Υπό τις παρούσες συνθήκες, με το κλίμα μεγάλης έντασης που επικρατεί στην περιοχή, προέχει η αποφυγή άμεσων συγκρούσεων με την εμπλοκή και τρίτων χωρών, με συνέπεια τον ξεριζωμό εκατοντάδων χιλιάδων κατοίκων από τα εδάφη της λωρίδας της Γάζας, όπως και χιλιάδες θύματα εκατέρωθεν. Οι τεταμένες σχέσεις μεταξύ των δύο αντίπαλων πλευρών καθιστούν αδύνατη και την ανάληψη πρωτοβουλιών διαμεσολάβησης, έναν ρόλο που επιδίωξε να αναλάβει η Τουρκία, αλλά εγκαταλείφθηκε μετά την πλήρη ταύτιση της Άγκυρας με τις ισλαμικές αραβικές χώρες και την αποφυγή καταδίκης της Χαμάς.
Βέβαια, ούτε η Ελλάδα το επιχείρησε, όπως είχαμε συστήσει σε προηγούμενο άρθρο μας, λόγω και των ιστορικών σχέσεών μας με αμφότερες τις πλευρές, Ισραήλ και αραβικό κόσμο. Προς το παρόν, δεν διαφαίνεται διάθεση για εκεχειρία και ειρήνευση, καθώς εκφράζονται ακραίες θέσεις εκατέρωθεν. Με εξαίρεση τη Φατάχ και την Παλαιστινιακή Αρχή, οι λοιπές τρομοκρατικές ισλαμικές οργανώσεις επιθυμούν και έχουν ως στόχο την εξάλειψη του Ισραήλ, ενώ δεν λείπουν και πολιτικές ή κοινωνικές δυνάμεις στο Ισραήλ που είναι αντίθετες στην αποδοχή των αποφάσεων του Όσλο και ανάλογων του ΟΗΕ, με αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ, και επιστροφή του Ισραήλ στα σύνορα προ του Αραβοϊσραηλινού Πολέμου του 1967.
Έτσι, η κατάσταση στη Μέση Ανατολή εξακολουθεί να είναι τεταμένη, με τη διεθνή κοινότητα να αποδεικνύεται αδύναμη να αναλάβει έναν εποικοδομητικό και ειρηνευτικό ρόλο. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διαγράφεται είναι η εμπλοκή τρίτων χωρών και η μετατροπή της παλαιστινοϊσραηλινής συμπλοκής σε περιφερειακό πόλεμο, με απρόβλεπτες συνέπειες. Η ατμόσφαιρα θυμίζει καταστάσεις της περιόδου του Μεσοπολέμου, αν όχι και τα πρόθυρα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Δεν το αντιλαμβάνονται αυτό οι διεθνείς παράγοντες που είναι εντεταλμένοι για τη διατήρηση της ειρήνης, όπως και οι ηγέτες των χωρών με ιδιαίτερη βαρύτητα και ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις;
ΤΟ ΠΑΡΟΝ
Φωτό: ©REUTERS/Mohammed Salem