Η θυσία των αμάχων στο επικίνδυνο αδιέξοδο της Μέσης Ανατολής…
–Η απειλή διάχυσης της κρίσης
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Ο ασκός του Αιόλου ανοίγει στη Μέση Ανατολή, καθώς η σύγκρουση του Ισραήλ με τη Χαμάς απειλεί να ξεφύγει από τα στενά γεωγραφικά πλαίσια και να διαχυθεί στην ευρύτερη περιοχή, εμπλέκοντας και τρίτες δυνάμεις.
Η «σφαγή» στο νοσοκομείο της Γάζας, για την οποία αλληλοκατηγορούνται Ισραήλ και Χαμάς, ήταν ο καταλύτης για εξελίξεις που ακόμη δεν είναι σαφές αν θα κινηθούν στην περαιτέρω κλιμάκωση ή αν τελικά, με το σοκ που προκάλεσαν, θα οδηγήσουν σε ανάπτυξη ειρηνευτικής πρωτοβουλίας, σαν αυτή που επιχείρησε ο αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν.
Η πολύνεκρη επίθεση στο νοσοκομείο της Γάζας έγινε λίγες ώρες πριν από την άφιξη του Τζο Μπάιντεν στο Ισραήλ. Μάλιστα, ο επόμενος σταθμός της περιοδείας που είχε προγραμματίσει ο αμερικανός Πρόεδρος ήταν η Ιορδανία, όπου θα συμμετείχε σε μια εξαιρετικής σημασίας τετραμερή συνάντηση με τον Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής, τον βασιλιά της Ιορδανίας και τον Προέδρο της Αιγύπτου. Στόχος του αμερικανού προέδρου ήταν, χωρίς να εγκαταλείψει κατ’ ελάχιστον την υποστήριξή του στο Ισραήλ, να στραφεί προς τους Άραβες, εκφράζοντας τη θέση για άμεση αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα και έτσι να βρεθεί ένας πρώτος κοινός τόπος που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αποκλιμάκωση.
Από το βράδυ της προπερασμένης Τριτης, όμως, όλα άλλαξαν. Το Ισραήλ, παρά το γεγονός ότι αρνείται ότι δικοί του πύραυλοι έπληξαν το νοσοκομείο, αποδίδοντας την ευθύνη σε ρουκέτες που εκτόξευσε η Ισλαμική Τζιχάντ και κατέπεσαν εντός του εδάφους της Γάζας, βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Οι υποστηρικτές του στη Δύση ζητούν να υπάρξει πλήρης και διαφανής έλεγχος όλων των στοιχείων, ώστε να διαπιστωθεί ποιος ήταν υπεύθυνος για τη σφαγή εκατοντάδων ανθρώπων, ενώ και όσοι Άραβες είχαν επιχειρήσει να κρατήσουν ισορροπίες, μετά τις εικόνες που έφτασαν από τη Γάζα και από την πίεση της κοινής γνώμης στις χώρες τους, πλέον παίρνουν αποστάσεις, καταδικάζοντας το Ισραήλ για την επίθεση. Αυτό, σε πρώτη φάση, κλείνει τους δρόμους και τις ελπίδες για μια συνεννόηση που θα οδηγούσε τουλάχιστον σε εκεχειρία και αναζήτηση πολιτικών λύσεων.
Το Ισραήλ βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Δεν μπορεί να παραιτηθεί από την επιχείρηση τιμωρίας και εξόντωσης της Χαμάς, όμως γνωρίζει ότι από δω και πέρα κινδυνεύει να χάσει –αν δεν το έχει ήδη χάσει– το ηθικό πλεονέκτημα που του είχε προσφέρει η δολοφονική επίθεση της Χαμάς στο έδαφός του. Έτσι, κάθε επίθεση, κάθε άμαχος που θα πέφτει νεκρός στη Γάζα θα είναι ένα ακόμη επιχείρημα εναντίον του. Πάντως, το Ισραήλ δείχνει να χάνει και το πλεονέκτημα του χρόνου, καθώς δυσκολεύει πια και σε διπλωματικό επίπεδο το σχέδιο για χερσαία επέμβαση στη Γάζα.
Είναι προφανές ότι τόσο η Χαμάς όσο και οι υποστηρικτές της στο Ιράν επωφελήθηκαν από την τραγική εξέλιξη, καθώς ανατράπηκε η ειρηνευτική πρωτοβουλία Μπάιντεν, η οποία θα έβαζε στο ίδιο τραπέζι Άραβες, Ισραήλ και περιφερειακές δυνάμεις στη σχεδιαζόμενη Σύνοδο Κορυφής που θα φιλοξενούσε στο Κάιρο το Σάββατο ο αιγύπτιος Πρόεδρος Σίσι.
Από την άλλη, και οι ακραίοι Ισραηλινοί θα ήθελαν να αποφύγουν μια ειρηνευτική πρωτοβουλία που θα οδηγούσε σε εκεχειρία, επομένως και στη διάσωση της Χαμάς, ενώ θα έβαζε στο τραπέζι και πάλι τη λύση των δύο κρατών, την οποία απορρίπτουν, και τη διακοπή των εποικισμών, τους οποίους έχουν καταστήσει βασικό στοιχείο της πολιτικής τους.
Είναι σαφές πάντως ότι χαμένο διπλωματικά από τη σφαγή των αθώων αμάχων στο νοσοκομείο της Γάζας θα είναι πρωτίστως το Ισραήλ, εάν αποδειχθεί ότι το έκανε είτε ηθελημένα, με σκοπό να υποχρεώσει τον παλαιστινιακό πληθυσμό να φύγει προς τον Νότο, είτε από κακό υπολογισμό.
Πλέον, όλος ο αραβικός κόσμος βρίσκεται ενιαία απέναντί του και η υποστήριξή του από τη Δύση έχει πια πολλά «ναι μεν αλλά», και αυτό σε μια κρίσιμη στιγμή για το Ισραήλ, που ζυγίζει τα νέα δεδομένα προκειμένου να διατάξει ή να αναβάλει τη στρατιωτική επιχείρηση εναντίον της Γάζας.
Ήδη η απειλή εμπλοκής του Ιράν, αρχικά μέσω των οργανώσεων που υποστηρίζει στον Λίβανο και στη Συρία, είναι ξεκάθαρη και μάλιστα η ηγεσία της Τεχεράνης έχει προειδοποιήσει ότι δεν θα μείνει αδρανής, αν επιχειρηθεί χερσαία επέμβαση στη Γάζα. Αυτό θα οδηγούσε σε μια γενικευμένη σύρραξη, καθώς ήδη οι ΗΠΑ έχουν δεσμευθεί ότι θα υπερασπιστούν την ασφάλεια του Ισραήλ με τη δύναμη πυρός που έχουν συγκεντρώσει στην Ανατολική Μεσόγειο.
Όμως, η επίθεση στο νοσοκομείο της Γάζας έχει μια ακόμη σοβαρή διπλωματική συνέπεια. Τις τελευταίες ημέρες, μετά το πρώτο ξέσπασμα του Ταγίπ Ερντογάν εναντίον του Ισραήλ, υπήρξε συστηματική και μεθοδευμένη επίθεση του υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν εναντίον του Ισραήλ, δαιμονοποιώντας το και προωθώντας ουσιαστικά όλη την επιχειρηματολογία με την οποία η Χαμάς και το Ιράν δικαιολόγησαν την επίθεση της Χαμάς εναντίον του.
Και η επίθεση στο νοσοκομείο έδωσε το σύνθημα στην τουρκική ηγεσία για μια πρωτοφανή επίθεση εναντίον του Ισραήλ. Σπεύδοντας από τα πρώτα λεπτά να ενοχοποιήσει το Ισραήλ (χωρίς να έχουν γίνει καν γνωστά τα πρώτα στοιχεία), ο Ερντογάν κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να παρέμβει εναντίον του Ισραήλ, το τουρκικό ΥΠΕΞ το κατηγόρησε για σφαγή αμάχων και η Τουρκική Εθνοσυνέλευση εξέδωσε κοινό ψήφισμα όλων των κομμάτων εναντίον του Ισραήλ. Όμως, πριν ακόμη κατακάτσει η σκόνη στο βομβαρδισμένο νοσοκομείο είχε δοθεί το σύνθημα από το κυβερνών κόμμα στην Τουρκία και χιλιάδες πολίτες επιτέθηκαν και πολιόρκησαν τις διπλωματικές αποστολές του Ισραήλ αλλά και προξενεία των ΗΠΑ. Αποτέλεσμα ήταν το Ισραηλινό Συμβούλιο Ασφαλείας να εκδώσει άμεσα ταξιδιωτική οδηγία για να εγκαταλείψουν αμέσως το τουρκικό έδαφος όσοι ισραηλινοί πολίτες βρίσκονταν εκεί.
Είναι προφανές ότι ο κ. Ερντογάν, στο πλαίσιο της αντιδυτικής στροφής του, και καθώς βλέπει ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν υποχωρεί στους εκβιασμούς του, επιλέγει να δείξει το πραγματικό του πρόσωπο, θυσιάζοντας και το σχέδιο για εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ, προκειμένου να αναδειχθεί στον μεγάλο ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου. Έναν ρόλο, βεβαίως, με τον οποίο περισσότερο απ’ όλους ενοχλούνται οι ίδιοι οι Άραβες, που δεν έχουν ξεχάσει ότι μέχρι και πριν από μερικούς μήνες ο Ερντογάν στήριζε τον θανάσιμο εχθρό τους, τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, και φιλοδοξούσε να είναι ο ρυθμιστής ακόμη και των ενδοαραβικών υποθέσεων.
Αυτήν τη στιγμή διαφαίνεται αδιέξοδη η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, είναι δεδομένο ότι δύσκολα θα γυρίσει η περιοχή στην προ της 7ης Οκτωβρίου κατάσταση και, δυστυχώς, η ειρήνη, που συνήθως έρχεται μετά από μια στρατιωτική σύγκρουση, φαίνεται να απομακρύνεται ακόμη περισσότερο, προκαλώντας περισσότερα θύματα μεταξύ των αμάχων, ενώ παραμένει ενεργός ο κίνδυνος για περιφερειακή ανάφλεξη…
