Η επιστροφή στο προσκήνιο του Μεσανατολικού με όργιο τρομοκρατικής βίας

October 20, 2023 στις κατηγορίες ΤΟ ΘΕΜΑ,

Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.

H μεγάλη σύγκρουση στη Συρία, με κύριο άξονα τον ανταγωνισμό μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών, έθεσε στο περιθώριο, για μεγάλο διάστημα, το Μεσανατολικό. Ο διχασμός επίσης των Παλαιστινίων μεταξύ επίσημης Παλαιστινιακής Αρχής στη Δυτική Όχθη και της Ισλαμιστικής Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας έκλεισε την πόρτα, επ’ αόριστον, στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις που είχαν αρχίσει με αφετηρία τις Συμφωνίες του Όσλο. Η Χαμάς απορρίπτει όχι μόνο τις Συμφωνίες αυτές αλλά και κάθε ιδέα αναγνωρίσεως του Ισραήλ και συμβιβαστικής λύσεως, με πυρήνα τη δημιουργία ενός Παλαιστινιακού κράτους στη Δυτική Όχθη και στη Λωρίδα της Γάζας.

Ο διχασμός των Παλαιστινίων και η άκρως ασυμβίβαστη θέση της Χαμάς απεμάκρυνε την πίεση από το Ισραήλ για τη δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους, εφόσον η Χαμάς το απέρριπτε και παλινδρομούσε στις παλιές ακραίες θέσεις των Παλαιστινίων για εξάλειψη του κράτους του Ισραήλ. Αυτό επέτρεψε στο τελευταίο να προωθήσει την εξομάλυνση των σχέσεών του και με άλλες Αραβικές χώρες, πέραν της Αιγύπτου, και να επιτύχει ιδίως τις λεγόμενες Συμφωνίες του Αβραάμ με τις Αραβικές χώρες του Κόλπου, με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία.

Η εξέλιξη αυτή ήταν πολλά υποσχόμενη για το Ισραήλ, γιατί διαφαινόταν με αυτές μια άτυπη στρατηγική συμμαχία του Ισραήλ με τη Σαουδική Αραβία εναντίον του Ιράν. Κοινός παρονομαστής της συμμαχίας αυτής ήταν η εχθρότητα προς το Ιράν τόσο του Ισραήλ όσο και της Σαουδικής Αραβίας. Η προοπτική αυτή ανετράπη αιφνιδίως, όταν, με τη μεσολάβηση της Κίνας, Ιράν και Σαουδική Αραβία αποκατέστησαν τις σχέσεις τους. Το Ισραήλ, με τη βοήθεια των ΗΠΑ, κατέβαλε έντονες προσπάθειες, κατά την τελευταία περίοδο, να αποτρέψει την κατάρρευση των Συμφωνιών του Αβραάμ και να προωθήσει την υπογραφή επίσημης συμφωνίας αναγνωρίσεως και στρατηγικής συνεργασίας με τη Σαουδική Αραβία.

Στη συγκυρία αυτή, εκδηλώθηκε, με ασύλληπτη τρομοκρατική βιαιότητα, η παρέμβαση της Χαμάς. Η επιλογή από τη Χαμάς της στιγμής αυτής συνδεόταν επίσης με την εσωτερική αναταραχή, που συνεχίζεται επί πολλούς μήνες στο Ισραήλ, με αφορμή τη δικαστική μεταρρύθμιση που θέλει να προωθήσει ο πρωθυπουργός Νετανιάχου υπό την πίεση των δύο μικρών υπερορθόδοξων κομμάτων, που αναγκάσθηκε να πάρει στον συνασπισμό του για να σχηματίσει κυβέρνηση.

Οι περιπέτειες της κυβερνήσεως Νετανιάχου με τα δύο αυτά μικρά κόμματα είναι ένα δείγμα του μέχρι πού μπορεί να οδηγήσει το θρυλούμενο ως δίκαιο εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής. Το κυβερνών κόμμα εκβιάζεται από πολύ μικρές μειοψηφίες να προωθήσει πολιτικές, όχι μόνο στο δικαστικό σύστημα, αλλά και σε άλλα ευαίσθητα θέματα, όπως η συνέχιση της πολιτικής των εποικισμών στα κατεχόμενα Παλαιστινιακά εδάφη, που υπονομεύουν τη στρατηγική της εξομαλύνσεως των σχέσεων του Ισραήλ με τον Αραβικό κόσμο και της ειρηνικής επιλύσεως του Μεσανατολικού προβλήματος.

Η εσωτερική αυτή κατάσταση αξιοποιήθηκε, προφανώς, από τη Χαμάς για να αποκρύψει, κατά πρώτο λόγο, τη σχεδιαζόμενη επιχείρηση και, κατά δεύτερο λόγο να την εξαπολύσει, σε μια απρόσμενη μαζική κλίμακα, επιτυγχάνοντας πλήρη στρατηγικό αιφνιδιασμό.

Προκαλεί, βεβαίως, μεγάλη έκπληξη ο αιφνιδιασμός ενός καλά οργανωμένου κράτους, που διαθέτει μια από τις καλύτερες μυστικές υπηρεσίες του κόσμου και το οποίο είναι, υποτίθεται, σε συνεχή συναγερμό και ετοιμότητα.

Είναι ένα μάθημα σε όσους υπερβάλλουν τις δυνατότητες των Μυστικών Υπηρεσιών και των τεχνικών μέσων και υποτιμούν τον ανθρώπινο παράγοντα και τη δυναμική των εξελίξεων που απορρέει από δομικές καταστάσεις και προβλήματα.

Η βαρβαρότητα και η θηριωδία με την οποία εκδηλώθηκε η επίθεση της Χαμάς κατά αμάχων δείχνει το ανελέητο πρόσωπο του πολέμου που εμπνέεται από φονταμενταλιστικές ιδεολογίες, που δεν κάνουν καμιά διάκριση μεταξύ στρατιωτών και αμάχων και εξισώνουν τους πάντες σ’ έναν ολοκληρωτικό πόλεμο αφανισμού του «εχθρού».

Η επιτυχία της Χαμάς να μεταφέρει τον πόλεμο μέσα στο Ισραήλ, να καταλάβει, για πολλές ώρες, οικισμούς και να διαπράξει τα όσα φρικώδη διέπραξε υποκινούν το Ισραήλ να αναλάβει μια αντεπίθεση που θα έχει ως στόχο την εξάλειψη της Χαμάς και οργανώσεων του είδους αυτού από τη Λωρίδα της Γάζας. Αυτό συνεπάγεται μια πλήρη χερσαία επέμβαση στη Γάζα, που θα έχει εκ των πραγμάτων ένα τεράστιο ανθρώπινο κόστος για ολόκληρο τον πληθυσμό της Γάζας αλλά και για τον Ισραηλινό στρατό. Η Χαμάς είναι εξοπλισμένη με σύγχρονα αντιαρματικά όπλα και είναι οχυρωμένη σε εκατοντάδες υπόγειες σήραγγες.

Σε κάθε περίπτωση, η Ισραηλινή κυβέρνηση δείχνει αποφασισμένη να καταβάλει το κόστος που θα χρειασθεί για να αλλάξει πλήρως την κατάσταση στη Γάζα και να αποτρέψει τη συνέχιση ή την επανάληψη των επιχειρήσεων του είδους αυτού.

Δεν εξέλιπε όμως ακόμη ο φόβος διευρύνσεως της συγκρούσεως, με την ενδεχόμενη επέμβαση από τον Λίβανο της Σιιτικής οργανώσεως Χεσμπολάχ, που έχει πολύ στενότερους δεσμούς με το ομόδοξο Σιιτικό Ιράν. Οι Αμερικανοί έσπευσαν να στείλουν στην Ανατολική Μεσόγειο ισχυρή ναυτική μοίρα, με επικεφαλής το αεροπλανοφόρο «Τζέραλντ Φορντ», που θα ενισχυθεί και με δεύτερο αεροπλανοφόρο. Ο στόχος της παρουσίας της είναι διπλός. Να στείλει, πρώτον, μήνυμα αλληλεγγύης και υποστηρίξεως στο Ισραήλ. Να στείλει, δεύτερον, μήνυμα σε τρίτες χώρες, κυρίως στο Ιράν, να μην εμπλακούν άμεσα στη σύγκρουση και να μην ενθαρρύνουν την επέμβαση δυνάμεων που έχουν στενή σχέση μαζί τους, όπως η Χεσμπολάχ.

Το Ιράν χαιρέτισε τον αγώνα της Χαμάς, αλλά μερίμνησε να τονίσει ότι δεν έχει οποιαδήποτε ανάμειξη στην αιφνιδιαστική της επίθεση κατά του Ισραήλ. Το Ιράν υποστηρίζει, βεβαίως, από χρόνια τη Χαμάς με όπλα και χρήματα, παρά το γεγονός ότι τα μέλη της είναι Σουνίτες και όχι Σιίτες. Ασκεί, με τον τρόπο αυτό, μια πίεση στις Σουνιτικές Αραβικές χώρες, κατά πρώτο λόγο στη Σαουδική Αραβία, να παραμείνουν σε μια γραμμή αλληλεγγύης με τους Παλαιστινίους, ακόμη και αν εκπροσωπούνται στη Γάζα από την πλήρως αδιάλλακτη Χαμάς.

Το Ιράν έχει και το ίδιο πολύ ισχυρούς λόγους να επιδιώκει τη ματαίωση κάθε εξομαλύνσεως των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας. Μια τέτοια εξομάλυνση, με συνεχιζόμενη τη δική του διαμάχη με το Ισραήλ, θα ήταν ευθέως ανταγωνιστική και απειλητική για τη δική του σχέση με τη Σαουδική Αραβία.

Αντιθέτως, κάτω από τις νέες συνθήκες, βρίσκει την ευκαιρία να επικαλεσθεί ως κοινό παρονομαστή την ενότητα του Ισλαμικού κόσμου. Σ’ αυτό το πνεύμα, ο επικεφαλής της κυβερνήσεως του Ιράν είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον ομόλογό του Σαουδάραβα ηγέτη.

Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν ήταν δυνατό να μείνει εκτός του διαγκωνισμού για την ηγεσία του Μουσουλμανικού κόσμου. Ύψωσε και αυτός τους τόνους κατά των ΗΠΑ και της αποστολής αεροπλανοφόρων στην περιοχή. Προσεφέρθη επίσης να μεσολαβήσει μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, ιδίως στο φλέγον θέμα των ομήρων, εφόσον η πολιτική ηγεσία της Χαμάς βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη.

Η επάνοδος του Μεσανατολικού, με έναν τόσο τραγικό τρόπο, στο διεθνές προσκήνιο επισκιάζει τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ολομέτωπη σύγκρουση των ΗΠΑ και της Ευρώπης με τη Ρωσία και κατ’ επέκταση την Κίνα. Σε ό,τι μας αφορά ιδιαίτερα, ωθεί τον Ερντογάν να αναβιώσει τη σκληρή Ισλαμιστική γραμμή για να μην υπερφαλαγγισθεί στον Μουσουλμανικό και Αραβικό κόσμο από το Ιράν. Σε ό,τι αφορά την ουσία του Μεσανατολικού, η νέα κρίση επαναφέρει ως επείγουσα ανάγκη την προοπτική μιας πολιτικής λύσεως. Συνομιλητής όμως από την Παλαιστινιακή πλευρά δεν μπορεί να είναι η Χαμάς, με τις τρομοκρατικές πρακτικές της και την αδιάλλακτη θέση της μη αναγνωρίσεως και αποδοχής του κράτους του Ισραήλ.