Οι κίνδυνοι ασφαλείας για το Ισραήλ, ο ρόλος της Τουρκίας και οι επιπτώσεις στην Ελλάδα
Οι μεγάλες ανατροπές στην περιοχή από τη σύγκρουση στη Γάζα
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Νέο σκηνικό δημιουργεί σε ολόκληρη την περιοχή η κλιμάκωση της βίας στη Μέση Ανατολή, μετά την κατά μέτωπο επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και τη σκληρή απάντηση του Τελ Αβίβ, μόλις κατόρθωσε να συνέλθει από το σοκ του αιφνιδιασμού.
Όλα τα δεδομένα έχουν ανατραπεί πλέον και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πότε θα σταματήσει η αιματοχυσία και κυρίως ποιες θα είναι οι βραχυπρόθεσμες τουλάχιστον διπλωματικές συνέπειες αυτής της ματωμένης εβδομάδας στη Μέση Ανατολή. Μετά την προσβλητική και ταπεινωτική επίθεση που δέχθηκε το Ισραήλ, που διαθέτει τον ισχυρότερο στρατό της Μέσης Ανατολής και τις πιο εξελιγμένες μυστικές υπηρεσίες του κόσμου, και μάλιστα από έναν στρατό ατάκτων, θα επιζητήσει τη σκληρή εκδίκηση και τιμωρία των ενόχων, τόσο για να διασφαλίσει ότι δεν θα επαναληφθεί σύντομα μια ακόμη επίθεση από τη Γάζα όσο και για να επιδιώξει την αποκατάσταση του κύρους και της αξιοπιστίας του. Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο, καθώς το Ισραήλ υποφέρει τους τελευταίους μήνες από μια βαθιά πολιτική κρίση, την οποία έχει προκαλέσει ο ίδιος ο Νετανιάχου, επιδιώκοντας τον έλεγχο της δικαιοσύνης και συγκυβερνώντας με τους φανατικούς ορθόδοξους εβραίους και ακροδεξιούς, οι οποίοι τον τραβούν μακριά από τη λύση των δύο κρατών αλλά και σε μια εκδικητική και τιμωρητική πολιτική εναντίον των Παλαιστινίων.
Το Ισραήλ αυτήν τη στιγμή δεν έχει άλλη επιλογή από την προσπάθεια εξουδετέρωσης της Χαμάς, αλλά αυτό δεν γίνεται με από αέρος βομβαρδισμούς, εκτός αν βεβαίως επιλέξει να ισοπεδώσει τη Γάζα, προκαλώντας εκατόμβες νεκρών. Η καταστροφή υποδομών, η στοχοποίηση νοσοκομείων, σχολείων και κτιρίων ανθρωπιστικής βοήθειας, τα οποία βεβαίως χρησιμοποιούν ως καταφύγιο οι τρομοκράτες της Χαμάς, έχουν ήδη προκαλέσει πολλές αντιδράσεις στο εξωτερικό. Επίσης, ο αποκλεισμός που επιβάλλει το Ισραήλ από ξηράς και αέρος στη Γάζα στερεί από τους κατοίκους της τη στοιχειώδη πρόσβαση σε νερό, ηλεκτρισμό και τρόφιμα. Η εξόντωση της Χαμάς δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Αυτό θα απαιτούσε χερσαία επέμβαση του Ισραήλ και μια συνεχή διατήρηση κατοχικών δυνάμεων, που όμως θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να ελέγξουν αυτήν τη μικρή λωρίδα γης, με τα 2 εκατ. πληθυσμού, χωρίς να προκληθεί εκατόμβη νεκρών.
Ήδη όμως το Ισραήλ βρίσκεται ενώπιον ενός κινδύνου που έχει να κάνει με το άνοιγμα δύο ακόμη μετώπων, με τη Χεζμπολάχ και τη Δυτική Όχθη. Ο νέος πόλεμος που ξεκίνησε στη Γάζα οδηγεί πολλούς ακόμη Παλαιστίνιους στις γραμμές εξτρεμιστικών και τρομοκρατικών οργανώσεων, ενώ προσφέρει κάλυμμα νομιμοποίησης τόσο στη Χαμάς όσο και στη Χεζμπολάχ.
Όμως ο μεγάλος κίνδυνος είναι το άνοιγμα του μετώπου με τη Χεζμπολάχ, καθώς θα αποσπάσει την προσοχή του Ισραήλ από τη Γάζα. Και μάλιστα θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η Χεζμπολάχ είναι πανίσχυρη πολιτικά στον Λίβανο, διατηρεί απευθείας επαφή με το Ιράν και διαθέτει πολύ πιο οργανωμένο στρατό και πολύ πιο αναβαθμισμένο οπλοστάσιο από κάθε άλλη εξτρεμιστική οργάνωση στη Μέση Ανατολή.
Το ενδεχόμενο ανοίγματος μετώπου με τη Χεζμπολάχ τρομάζει όχι μόνο το Ισραήλ, αλλά όλους τους διεθνείς παράγοντες, καθώς μια δυναμική απάντηση του Ισραήλ θα οδηγήσει, όπως πολλοί αναλυτές πιστεύουν, στην άμεση εμπλοκή του Ιράν, το οποίο έχει παρουσία και στον Λίβανο και στη Συρία, οδηγώντας σε μια επικίνδυνη περιφερειακή κρίση.
Όσον αφορά τις συνέπειες του πολέμου στη Γάζα, δεν μπορεί βεβαίως να μην καταγραφεί ως πρώτη στη λίστα η υπονόμευση του κλίματος που είχε δημιουργηθεί τα τελευταία δύο χρόνια, με τη διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με τις αραβικές χώρες. Πολύ περισσότερο όταν, λίγο πριν ξεσπάσει η επίθεση της Χαμάς, είχαν γίνει σημαντικά βήματα για την αποκατάσταση των σχέσεων του Ισραήλ με τη μεγαλύτερη χώρα του Κόλπου, τη Σαουδική Αραβία.
Μετά τις εξελίξεις αυτές, είναι προφανές ότι η διαδικασία αυτή παγώνει και μαζί της οδεύουν στις ελληνικές καλένδες και όλα τα σχέδια ενεργειακής ή εμπορικής διασύνδεσης του Ισραήλ με τις χώρες του Κόλπου, που ήταν στις πρώτες προτεραιότητες και της αμερικανικής πολιτικής.
Η Τουρκία, από την πρώτη στιγμή, προσπάθησε να εμφανιστεί ως ειρηνοποιός και υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χωρίς, ωστόσο, να καταδικάσει ρητά την επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ!
Ο κ. Ερντογάν, όμως, δεν άντεξε πολύ σε αυτόν τον εξισορροπητικό ρόλο και, αφού είχε προηγηθεί και το επεισόδιο με την κατάρριψη τουρκικού drone στη Βόρεια Συρία από αμερικανικό F-16, εξαπέλυσε μια πρωτοφανή σε ένταση επίθεση όχι μόνο εναντίον του Ισραήλ αλλά και εναντίον της Ουάσινγκτον. Θέλοντας, ίσως, να καλύψει το κενό από την αρκετά προσεκτική στάση όλων των αραβικών χωρών, ο κ. Ερντογάν θεώρησε ότι έχει την ευκαιρία να υποδυθεί και πάλι τον ρόλο του προστάτη των απανταχού καταπιεσμένων μουσουλμάνων και να αυτοχρισθεί ηγέτης του μουσουλμανικού κόσμου.
Αυτή η στάση του τούρκου ηγέτη είναι πρόδηλο ότι θα αποτελέσει ανυπέρβλητο εμπόδιο στην ευόδωση των προσπαθειών για ομαλοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ, από την οποία εξαρτάται σε μείζονα βαθμό και η επιστροφή της Τουρκίας στο ενεργειακό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου. Όμως, η επίθεση εναντίον των ΗΠΑ, τόσο για τη στάση τους υπέρ του Ισραήλ όσο και για τη στήριξή τους στους κούρδους μαχητές της Βόρειας Συρίας, είναι κάτι που δεν μπορεί να ξεπερασθεί, ούτε να παρακαμφθεί από την αμερικανική διοίκηση, όσο κι αν ορισμένοι κύκλοι στο Πεντάγωνο και στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ υποστηρίζουν την πολιτική κατευνασμού και προσεταιρισμού του τούρκου ηγέτη, παρά τη σαφή αντιδυτική στροφή του. Και αν πριν από λίγες εβδομάδες οι ενστάσεις στο Κογκρέσο για το πακέτο των F-16 αφορούσαν το συνεχιζόμενο τουρκικό βέτο στην ένταξη της Σουηδίας ή την επιθετική στάση του εναντίον της Ελλάδας, πλέον θα δημιουργηθεί μια ακόμη πιο ισχυρή δύναμη αντίδρασης στο Κογκρέσο, μετά τις αντιαμερικανικές δηλώσεις του και τις δηλώσεις που κλείνουν το μάτι στη Χαμάς.
Ένα τέτοιο κλίμα και μια τέτοια στροφή του Ταγίπ Ερντογάν σαφώς επιβαρύνουν το κλίμα και στα ελληνοτουρκικά. Όταν ο Ταγίπ Ερντογάν αλλάζει στάση, χωρίς δεύτερη σκέψη, απέναντι στις ΗΠΑ και το Ισραήλ, ο κ. Μητσοτάκης και ο κ. Γεραπετρίτης σίγουρα δεν θα πρέπει να περιμένουν ότι ο τούρκος ηγέτης θα είναι συνεπής, όσα «γλυκόλογα» και αν έχει διατυπώσει το τελευταίο διάστημα, στη διάθεσή του για εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα.
Για την Ελλάδα υπάρχει μια ακόμη πρόκληση, η οποία βεβαίως έχει σχέση με το Μεταναστευτικό. Όσο δεν υπάρχει προοπτική βελτίωσης και αναβάθμισης της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας για το Μεταναστευτικό, η Ελλάδα θα είναι διαρκώς όμηρος των εκβιασμών του Ταγίπ Ερντογάν. Και πλέον, μετά την αναμενόμενη έξοδο από τη Γάζα πολλών προσφύγων προς το έδαφος της Αιγύπτου, θα πρέπει να αναμένουμε ότι αυτοί οι πρόσφυγες θα καταλήξουν μέσω Τουρκίας στα ελληνικά νησιά. Η άφιξη, όμως, σε ελληνικό έδαφος και η φιλοξενία στις δομές στα νησιά ή στην ηπειρωτική χώρα ριζοσπαστικοποιημένων Παλαιστίνιων και συμπαθούντων ή και μελών ακόμη της Χαμάς συνιστά σοβαρή πρόκληση ασφάλειας για τη χώρα και επιβάλλει την άμεση κινητοποίηση της ΕΥΠ αλλά και των αστυνομικών μηχανισμών, ώστε να αποφευχθούν δυσάρεστες εξελίξεις.
