Νέες, ανησυχητικές περιφερειακές αναταραχές με διεθνείς επιπτώσεις
–Η αδράνεια των διεθνών οργανισμών
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
Σαν να μην έφτανε ο ρωσοουκρανικός πόλεμος, που σε λίγους μήνες συμπληρώνεται διετία από της ενάρξεώς του, με όλες τις δυσμενείς επιπτώσεις κυρίως για τις ευρωπαϊκές χώρες ιδιαίτερα στον οικονομικό τομέα, με μεγάλη αύξηση στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, που επηρεάζει άμεσα και τις τιμές των καταναλωτικών αγαθών, προέκυψαν και νέες περιφερειακές κρίσεις και συγκρούσεις, που απειλούν τη διεθνή ειρήνη, την ασφάλεια και την ευημερία των πολιτών.
Ήδη οι χώρες του Σαχέλ της Κεντρικής Αφρικής, πρώην γαλλικές αποικίες, βρίσκονται σε αναταραχές εσωτερικής φύσης, όπως και διασυνοριακές, ενώ έχει επισημανθεί και η παρουσία ξένων δυνάμεων, μεταξύ των οποίων και μισθοφορικές, όπως η γνωστή ρωσική Wagner. Εκτός των υλικών καταστροφών και την απώλεια ανθρώπινων ζωών, άμεση συνέπεια είναι και η πρόκληση μεταναστευτικών και προσφυγικών κυμάτων, με προορισμό κυρίως τις ευρωπαϊκές χώρες.
Οι χώρες του Σαχέλ είχαν μακρά αποικιοκρατική εμπειρία, γεγονός που εξηγεί τη σχετικά εύκολη ρωσική διείσδυση και επιρροή. Νεότερο πρόβλημα, που μπορεί να έχει ευρύτερες επιπτώσεις και να επηρεάσει την κατάσταση και τις σχέσεις μεταξύ των βαλκανικών λαών, είναι η κρίση που εσχάτως ξέσπασε μεταξύ Σέρβων και Κοσοβάρων, με τους πρώτους να διεκδικούν πλήρη αυτονόμηση από την Πρίστινα, η οποία από ετών έχει κηρύξει ανεξαρτησία. Αίφνης και αναπάντεχα ξέσπασαν συγκρούσεις μεταξύ των μειονοτικών Σέρβων και των αλβανόφωνων, με τις νατοϊκές δυνάμεις της KFOR, που έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή με διεθνή απόφαση, να παραμένουν σχεδόν θεατές.
Η ιστορική διαδρομή του Κοσσυφοπεδίου ή Κοσόβου είναι γνωστή. Ήταν λίκνο αρχικά του σερβικού έθνους, με ιστορικά μοναστήρια, όπως η Μονή Ντέτσανι, που χτίσθηκε το 1327, και η Μονή Γκρατάνιτσα, πλησίον της Πρίστινα, που αμφότερα έχουν κηρυχθεί από την UNESCO Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, λόγω των θαυμάσιων νωπογραφιών που υπάρχουν σε αυτά. Σιγά σιγά, και ιδιαίτερα μετά την κατάκτηση της Σερβίας από τους Οθωμανούς Τούρκους, το σερβικό στοιχείο άρχισε να υποχωρεί έναντι των αλβανόφωνων, που στη μεγίστη πλειοψηφία τους είχαν ασπασθεί το Ισλάμ.
Επί Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας (ΟΔΓ), το Κόσοβο χαίρει διοικητικής αυτονομίας, η οποία καταλύεται από τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, με τη Σερβία να θέτει υπό τον απόλυτο έλεγχο του Βελιγραδίου ολόκληρη την περιοχή. Στην ουσία, καταλύει την αυτονομία της περιοχής του Κοσόβου, που ίσχυε επί δεκαετίες. Οι αντιδράσεις των Κοσοβάρων και η σκληρή απάντηση του Μιλόσεβιτς εν έτει 1999 προκάλεσαν την επέμβαση του ΝΑΤΟ, οι δυνάμεις του οποίου τον Μάρτιο του ίδιου έτους –χωρίς εντολή του ΟΗΕ– βομβάρδισαν ανηλεώς το Βελιγράδι.
Στη συνέχεια, οι αλβανόφωνοι Κοσοβάροι, υπό τον Χασίμ Θάτσι, κηρύσσουν την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου, που μέχρι στιγμής έχει τύχει αναγνώρισης από 100 περίπου κράτη. Από τις χώρες-μέλη της ΕΕ δεν το έχουν αναγνωρίσει, για χωριστούς λόγους η καθεμία, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ρουμανία, η Σλοβακία, και η Ισπανία, αν και επιδεικνύουν ανεκτικές στάσεις έναντι των πολιτών της, όπως και της μη διεθνώς αναγνωρισμένης χώρας. Τα τελευταία επεισόδια μεταξύ Σέρβων και Κοσοβάρων προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία, η οποία θα γίνει σαφώς μεγαλύτερη αν οι αψιμαχίες μετατραπούν σε πολεμικές αναμετρήσεις μεταξύ Σερβίας και Πρίστινας, με πιθανές έξωθεν επεμβάσεις, επιβεβαιώνουν, δε, ότι τα Βαλκάνια δεν έπαυσαν να είναι η πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης.
Η πλέον κρίσιμη εξέλιξη τελευταία, κατά γενική εκτίμηση, είναι όσα συνέβησαν στο Ισραήλ και πλέον συγκεκριμένα στη Λωρίδα της Γάζας, με πρωταγωνιστές τους Παλαιστινίους και την οργάνωση της Χαμάς, η οποία με αιφνιδιαστική ενέργεια επενέβη σε εορταστική εκδήλωση Ισραηλινών, κυρίως νέων, προκαλώντας εκατοντάδες θύματα. Ακολούθησαν ανάλογες ενέργειες σε περιοχές που ελέγχονται από τους Ισραηλινούς και εντός του Ισραήλ.
Ο τρόπος που ενήργησε η Χαμάς με την κατασκευή υπόγειων στοών και την εγκατάσταση πυραυλικών συστημάτων προκάλεσε κατάπληξη για τον μη εντοπισμό τους από την πολύπειρη ισραηλινή μυστική υπηρεσία Μοσάντ και ίσως στο μέλλον αποτελέσει αντικείμενο κινηματογραφικών ταινιών. Οι επιχειρήσεις της Χαμάς δεν ήταν, ασφαλώς, αναίμακτες. Εκατοντάδες οι νεκροί Ισραηλινοί, όπως και οι όμηροι –κυρίως προερχόμενοι από τον άμαχο πληθυσμό–, η τύχη των οποίων είναι αβέβαιη. Το επίσημο Ισραήλ δεν έχει, μέχρι στιγμής, γνωστοποιήσει πώς θα αντιδράσει. Ο πρωθυπουργός Νετανιάχου σε δηλώσεις του αναφέρθηκε σε «απάντηση του Ισραήλ που θα αλλάξει τη Μέση Ανατολή». Ας ελπίσουμε να μην εννοεί τον εκτοπισμό του παλαιστινιακού πληθυσμού της Λωρίδας της Γάζας, που ξεπερνάει τα δύο εκατομμύρια.
Τα γεγονότα και οι αναμετρήσεις που επισυμβαίνουν στις χώρες του Σαχέλ, τα επεισόδια μεταξύ Σέρβων και Κοσοβάρων και τα τραγικά τελευταία γεγονότα στον χώρο της Μέσης Ανατολής προκαλούν εύλογη ανησυχία σε ό,τι αφορά τη διεθνή ασφάλεια και σταθερότητα. Συμπίπτουν, δε, με τον συνεχιζόμενο ρωσοουκρανικό πόλεμο, χωρίς να διαφαίνονται σοβαρές πρωτοβουλίες προς ειρήνευση. Για τα γεγονότα και τις εξελίξεις που αναφέρονται παραπάνω εκφράστηκαν πολλές απόψεις, πολλές εκ των οποίων συντείνουν στο ότι αποτελούν συνέπεια και επακόλουθο της εύθραυστης κατάστασης που επικράτησε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και της αδυναμίας της παγκοσμιοποίησης να εγκαθιδρύσει βάσιμες και σταθερές πολιτικές και οικονομικές ισορροπίες. Μπορεί όμως να υποκινούνται προς αντιπερισπασμό ή προς αποτροπή προσεγγίσεων μεταξύ χωρών που οι σχέσεις τους δεν ήταν φιλικές.
Προφανώς, το παγκόσμιο σύστημα νοσεί. Ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών μπορεί να βρίσκεται σε δύσκολη θέση και να μην μπορεί να αναλάβει πρωτοβουλίες, όταν σε γεγονότα περιφερειακής ή παγκόσμιας εμβέλειας, όπως το Ουκρανικό, εμπλέκονται άμεσα χώρες-μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, όπως η Ρωσία ή οι ΗΠΑ. Προς πιστοποίηση των ανωτέρω και η στάση της ρωσικής διπλωματίας –η οποία φημίζεται για τις ικανότητές της– στο Κυπριακό, καθώς τελευταίως οι θέσεις της μπορούν να χαρακτηριστούν ως υπαναχώρηση από πάγιες και σταθερές τοποθετήσεις για καταδίκη της τουρκικής εισβολής και υπέρ της ενότητας του κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μήπως αυτό γίνεται προς εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων που έχουν να κάνουν με την εξωτερική πολιτική, όπως η ικανοποίηση της Άγκυρας και η τιμωρία της Ελλάδας, επειδή συντάχθηκε με τις νατοϊκές χώρες στην επιβολή κυρωτικών μέτρων κατά της Ρωσίας; Ενός κακού μύρια έπονται…
