Η αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών – Να επωφεληθούμε από την τεχνογνωσία άλλων χωρών
–Η βοήθεια της ΕΕ να τύχει ορθολογικής χρήσης
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
Τα ακραία φυσικά φαινόμενα, όπως οι πλημμύρες στον Θεσσαλικό Κάμπο και οι πυρκαγιές που έπληξαν δύο ευαίσθητες περιοχές της ελληνικής επικράτειας, τη Ρόδο και την Αλεξανδρούπολη, μας ωθούν να επανέλθουμε στο θέμα, τονίζοντας και τη διεθνή διάσταση που εξέλαβαν, μετά την προβολή τους σε ολόκληρο τον κόσμο.
Σε προηγούμενο άρθρο μας είχαμε αναφερθεί στη συνδρομή των ξένων χωρών για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, όπως και στην οικονομική βοήθεια που η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υποσχέθηκε δημοσίως στον πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη κατά την πρόσφατη συνάντησή τους στο Στρασβούργο.
Η Ελλάδα δεν είναι, ασφαλώς, η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που πλήττεται από ακραία φυσικά φαινόμενα. Ίσως, όμως, είναι από τις πλέον ευάλωτες χώρες του Ευρωπαϊκού Μεσογειακού Νότου, καθώς πλήττεται συχνά από ακραία φυσικά φαινόμενα. Φυσικά, μεγάλο μέρος για τις δυσμενείς συνέπειες που προκαλούν τα φαινόμενα αυτά φέρουν και οι αρμόδιες υπηρεσίες, όπως και οι εκάστοτε κυβερνήσεις. Και αυτό διότι σε πολλές περιπτώσεις δεν είχαν ληφθεί τα αναγκαία προληπτικά μέτρα που θα μπορούσαν να αποτρέψουν ή να μετριάσουν τις συνέπειες των ακραίων φυσικών φαινομένων.
Ως παράδειγμα είχαμε αναφέρει την περίπτωση του κάμπου Ραγίου στον Νομό Θεσπρωτίας, που εκτείνεται γύρω από τις εκβολές του ποταμού Θύαμη ή Καλαμά, απέναντι από την Κέρκυρα, ο οποίος συχνά τον πλημμύριζε και κατάστρεφε τις γεωργικές καλλιέργειες λίγο πριν από τη συγκομιδή. Τη δεκαετία του ’70 κατασκευάσθηκε ένα φράγμα που διοχέτευσε τα νερά του προς δύο κατευθύνσεις και έκτοτε οι πλημμύρες ανήκουν στο παρελθόν. Έχει κατασκευασθεί ανάλογο φράγμα και στον Πηνειό, που διασχίζει τον μεγαλύτερο και πλέον παραγωγικό κάμπο της Ελλάδος; Έχουν γίνει ανάλογα, κατάλληλα, αντιπλημμυρικά έργα; Όσο για τις πυρκαγιές, η αντιμετώπιση των οποίων είναι ευκολότερη σε σύγκριση με τις πλημμύρες, τα τελευταία γεγονότα επιβεβαιώνουν την απρονοησία και την έλλειψη συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών.
Η ελληνική πρωτεύουσα είναι η μοναδική στον ευρωπαϊκό χώρο –Βορρά και Νότο– όπου εκδηλώνονται κάθε χρόνο πυρκαγιές στα προάστιά της. Και η φετινή θερινή περίοδος, με τις φωτιές να καίνε μεγάλο μέρος της Πάρνηθας, δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Βασική αιτία η έλλειψη προληπτικών μέτρων, όπως ο έγκαιρος και επιμελής καθαρισμός των κοινόχρηστων χώρων και των ιδιόκτητων οικοπέδων από ξεραμένα χόρτα και θάμνους. Παρά την αποδεδειγμένη αυτή αλήθεια, υποψήφιος για δημοτική αρχή των βορειοανατολικών προαστίων διαφημίζει σε σχετικό και επιμελημένο φυλλάδιο τα μέτρα που ελήφθησαν και ότι επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους 700.000 (!) ευρώ σε όσους κατοίκους δεν συμμορφώθηκαν στις εκκλήσεις για καθαρισμό των οικοπέδων τους. Αυτό που δεν αναγράφεται είναι αν τα ποσά αυτά εισπράχτηκαν από τη δημοτική αρχή και πώς ή πού διατέθηκαν…
Οι φυσικές καταστροφές που προκαλούνται είτε από ακραία φυσικά φαινόμενα είτε από την απρονοησία και την έλλειψη προληπτικών μέτρων έχουν επιπτώσεις και στη διεθνή εικόνα της χώρας μας και μπορούν να επιδράσουν αποτρεπτικά για τον τουρισμό, ο οποίος αποτελεί μια από τις βασικές πηγές εσόδων για το κράτος και τη δημόσια οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, διά της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υποσχέθηκε στον έλληνα πρωθυπουργό τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας ύψους 2,2 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση των πρόσφατων πλημμυρών και πυρκαγιών. Ωστόσο, δεν διευκρινίσθηκε πότε και υπό ποια μορφή θα γίνει η εκταμίευση και αν πρόκειται για δωρεά ή πιστωτικό χρέος.
Η χώρα μας έχει τύχει χορήγησης βοήθειας και στο παρελθόν, η οποία όμως δεν αξιοποιήθηκε καταλλήλως. Ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Δ. Παπαδημούλης σε πρόσφατη συνέντευξη σε ελληνική εφημερίδα («Αυγή», Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου 2023) ανέφερε ότι η Ελλάδα έχει λάβει μεγάλα ποσά από την ΕΕ, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, για τη Δασοπροστασία, τα Αντιπλημμυρικά Έργα και την Πολιτική Προστασία, ωστόσο, από τα προβλεπόμενα ποσά, ελάχιστα –όπως αναφέρει– έχουν απορροφηθεί. Αν τα ανωτέρω αληθεύουν –αμφισβήτηση πάντως δεν υπήρξε–, τίθεται το εξής ερώτημα: Πότε θα διατεθεί η πρόσφατη οικονομική βοήθεια που ανήγγειλε η κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και πώς θα απορροφηθεί; Στο μεταξύ θα πρέπει να γίνει η δέουσα αξιολόγηση και εκτίμηση για τις αποζημιώσεις των πληγέντων. Θα απομείνουν ποσά για την εκτέλεση προληπτικών έργων; Υπάρχουν έμπειροι έλληνες τεχνικοί για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση των απαιτούμενων τεχνικών έργων στον Θεσσαλικό Κάμπο ή είναι αναγκαία η συνδρομή ξένων τεχνικών;
Η Ολλανδία και το Βέλγιο και γενικά οι Κάτω Χώρες θα είχαν εξαφανιστεί στον βυθό της θάλασσας, αν δεν είχαν εκτελεστεί θαυμαστά προληπτικά έργα. Τρεις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, Λονδίνο, Παρίσι, Ρώμη –και όχι μόνο–, διασχίζονται από μεγάλα ποτάμια. Αν δεν είχαν κατασκευασθεί κατάλληλα τεχνικά έργα για τον έλεγχο της κοίτης των ποταμών, θα κινδύνευαν να υποστούν πλημμύρες και ανεπανόρθωτες καταστροφές. Την ελληνική πρωτεύουσα διασχίζουν δύο ποταμοί, που συγκριτικά με τους ποταμούς που διασχίζουν μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις θα τα χαρακτηρίζαμε χειμάρρους. Και όμως υπάρχουν φόβοι να πλημμυρίσουν και να απειλήσουν τις νότιες περιοχές. Ευκταίο, η οικονομική βοήθεια της ΕΕ να τύχει της δέουσας αξιοποίησης.
Καλό, επίσης, θα ήταν η ΕΕ να θέσει όρους στη χορήγηση της οικονομικής βοήθειας, με την παρουσία και εκπροσώπων της στη λήψη των σχετικών αποφάσεων για την αξιολόγηση της διάθεσης της οικονομικής βοήθειας προς τους πληγέντας και κυρίως την ανάθεση εκτέλεσης προληπτικών έργων. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών Αλέκος Παπαδόπουλος, από τους πλέον αποτελεσματικούς και αδιάβλητους υπουργούς των κυβερνήσεων Ανδρέα Παπανδρέου και Κώστα Σημίτη, είχε θεσμοθετήσει σχεδόν για κάθε υπουργείο ειδικά σώματα ελεγκτών για τον έλεγχο των δαπανών. Ειδικά, δε, για τα κοινοτικά προγράμματα είχε θεσπίσει ειδική υπηρεσία οικονομικού ελέγχου. Η χώρα μας χρήζει μελετών και εφαρμογής σοβαρών προγραμμάτων πρόληψης. Οφείλουμε να προλαβαίνουμε, αντί να καταμετρούμε τις καταστροφές. Οι εμπειρίες άλλων ευρωπαϊκών χωρών είναι χρήσιμες. Άλλωστε, δεν είμαστε μέλος της ευρύτερης ευρωπαϊκής οικογένειας;
