Παν. Καππάτος στο “Π”: Η αύξηση της σημασίας των Βαλκανίων για την εξωτερική μας πολιτική
Του
ΠΑΝΑΓΗ ΚΑΠΠΑΤΟΥ
Βουλευτή ΝΔ Κεφαλονιάς και Ιθάκης
Η πρόσφατη συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην Αθήνα με τους ηγέτες των βαλκανικών χωρών και τον Πρόεδρο της Ουκρανίας αναδεικνύει τις μεγάλες αλλαγές που συμβαίνουν στην περιοχή μας. Η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας οφείλει να αντιλαμβάνεται τις μετατοπίσεις στο διεθνές περιβάλλον, ώστε να αποφεύγουμε κινδύνους αλλά και να αξιοποιούμε ευκαιρίες.
Πεδίο προβληματισμού τις τελευταίες δεκαετίες όσον αφορά την εξωτερική μας πολιτική αποτελούσαν τα Δυτικά Βαλκάνια. Τόσο για τους κινδύνους για την περιφερειακή ασφάλεια όσο και για την προοπτική ένταξης γειτονικών χωρών στην ΕΕ. Ωστόσο, ο πόλεμος στην Ουκρανία αναδεικνύει και τα Ανατολικά Βαλκάνια σε κρίσιμο πεδίο για τα συμφέροντα της χώρας μας στην ευρύτερη περιοχή.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται στην επιφάνεια από τη διαταραχή στις εφοδιαστικές αλυσίδες για εξαγωγές ουκρανικών γεωργικών προϊόντων, λόγω του αποκλεισμού των ουκρανικών λιμένων και των κινδύνων για φορτηγά πλοία στον Εύξεινο Πόντο. Ο όγκος των ουκρανικών εξαγωγών για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια είναι κρίσιμος. Πολλές αναπτυσσόμενες χώρες καλύπτουν έως και 50% των αναγκών τους σε σιτάρι, αραβόσιτο και κριθάρι από την Ουκρανία.
Πέρα από την ανθρωπιστική διάσταση του πολέμου και τον κίνδυνο λιμού σε φτωχές χώρες, οι εξελίξεις επηρεάζουν αρνητικά και την Ευρώπη. Οι κίνδυνοι για τη διατροφική ασφάλεια οδηγούν σε σοβαρές ανατιμήσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, τις συνέπειες των οποίων βιώνουμε ως πληθωρισμό στην καθημερινότητά μας. Ιδιαίτερα για την Ελλάδα υπάρχει και η διάσταση της έντασης των μεταναστευτικών ρευμάτων στα σύνορά μας, λόγω της επιδείνωσης των συνθηκών στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Η βασική αντίδραση της Ευρώπης είναι οι λωρίδες αλληλεγγύης (solidarity lanes). Πρόκειται για εναλλακτικές εφοδιαστικές διαδρομές για ουκρανικές εξαγωγές προς χώρες του πλανήτη που τις έχουν ανάγκη. Ο όγκος των ουκρανικών εξαγωγών δεν εξυπηρετείται από τις υποδομές της Ανατολικής Ευρώπης, ενώ ακόμα και το εύρος των σιδηροτροχιών του ουκρανικού δικτύου είναι διαφορετικό από αυτό των χωρών της ΕΕ.
Σε πρώτη φάση, οι λωρίδες αλληλεγγύης της ΕΕ είναι έκτακτα μέτρα που δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα, ωστόσο, σε βάθος χρόνου πρόκειται να αναβαθμίσουν τις συνδέσεις της Ουκρανίας με λιμάνια της ΕΕ. Σε αυτό το σημείο παρουσιάζεται μια σημαντική ευκαιρία για την Ελλάδα, καθώς η διαδρομή από τα σύνορα της Ουκρανίας, μέσω Μολδαβίας, Ρουμανίας και Βουλγαρίας, προς λιμάνια της Βόρειας Ελλάδας αποτελεί εύλογη επιλογή για εξαγωγές ουκρανικών προϊόντων. Ασφαλώς προκύπτει η ανάγκη αναβάθμισης των σιδηροδρομικών και οδικών υποδομών από την Ουκρανία έως τη Μεσόγειο, με τη βοήθεια της ΕΕ.
Τα οφέλη για την Ελλάδα δεν αφορούν μόνο την οικονομική δραστηριότητα και τις θέσεις εργασίας. Είναι οφέλη με σαφείς προεκτάσεις για την πολιτική ασφαλείας και τη γεωπολιτική θέση της χώρας μας ως κρίκου μιας αλυσίδας που συμβάλλει στη σταθερότητα και την ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μπορεί το πρόβλημα των ουκρανικών εξαγωγών να μοιάζει προσωρινό, ωστόσο, η μεγάλη εικόνα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ξεκάθαρα οδηγεί στον σχηματισμό ενός γεωπολιτικού διαδρόμου από τη Μεσόγειο έως τη Βαλτική Θάλασσα, ο οποίος θα εξυπηρετεί την ασφάλεια των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης σε κάθε τομέα.
Σε αυτόν τον διάδρομο, η θέση της Ελλάδας είναι κομβική, όπως έχει ήδη φανεί από την εμπορική, ενεργειακή και στρατιωτική αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης, με τις επενδύσεις σε νέες διασυνοριακές μεταφορικές υποδομές να έχουν πλέον ευρύτερη σημασία. Ταυτόχρονα, ο αποκλεισμός λιμένων στον Εύξεινο Πόντο περιορίζει τη σημασία των Στενών του Βοσπόρου για την παγκόσμια ναυτιλία και αυξάνει την ανάγκη εναλλακτικών επιλογών για παράκαμψή τους, με λιμάνια της Βόρειας Ελλάδας να αποτελούν προφανείς λύσεις.
Τέλος, στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και ο στόχος η Ελλάδα να γίνει ενεργειακός κόμβος, με ενίσχυση του ενεργειακού άξονα από Νότο προς Βορρά, καθώς η κυρίαρχη σήμερα ροή, με υποδομές σχεδόν αποκλειστικά από Ανατολή προς Δύση, δεν εξυπηρετεί μακροπρόθεσμα την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας μας και της Ευρώπης συνολικά.
