Ο πλανήτης αργοπεθαίνει, σιγά αλλά σταθερά…
Κάθε χρόνο, ο θαλάσσιος πάγος της Ανταρκτικής συρρικνώνεται στα χαμηλότερα επίπεδά του προς τα τέλη Φεβρουαρίου, κατά τη διάρκεια δηλαδή του καλοκαιριού της ηπείρου. Στη συνέχεια, ο θαλάσσιος αυτός πάγος συσσωρεύεται ξανά κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Φέτος, όμως, οι επιστήμονες παρατήρησαν κάτι διαφορετικό.
Ο θαλάσσιος πάγος δεν έχει επιστρέψει στα αναμενόμενα επίπεδα. Στην πραγματικότητα βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα για αυτήν την εποχή εδώ και 45 χρόνια. Στα μέσα Ιουλίου ο θαλάσσιος πάγος της Ανταρκτικής ήταν περίπου 2,6 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα λιγότερος από τον μέσο όρο της περιόδου 1981 – 2010. «Αυτή είναι μια περιοχή σχεδόν τόσο μεγάλη όσο η Αργεντινή ή οι συνδυασμένες περιοχές του Τέξας, της Καλιφόρνιας, του Νέου Μεξικού, της Αριζόνας, της Νεβάδας, της Γιούτα και του Κολοράντο (!)», σημειώνει το CNN.
Το φαινόμενο περιγράφεται από ορισμένους επιστήμονες ως εξαιρετικό και σπάνιο, τόσο που οι πιθανότητες να συμβεί είναι μόνο μία φορά σε εκατομμύρια χρόνια. Ο Τεντ Σκάμπος, ειδικός παγετώνων στο Πανεπιστήμιο Colorado Boulder, αναφέρει: «Το παιχνίδι έχει αλλάξει. Δεν έχει νόημα να μιλάμε για πιθανότητες του πότε θα μπορούσε να συμβεί, το σύστημα μας λέει ξεκάθαρα ότι έχει αλλάξει».
Οι επιστήμονες προσπαθούν τώρα να καταλάβουν γιατί. Η Ανταρκτική είναι μια απομακρυσμένη, πολύπλοκη ήπειρος. Σε αντίθεση με την Αρκτική, όπου ο θαλάσσιος πάγος βρίσκεται σε μια σταθερά καθοδική τροχιά καθώς επιταχύνεται η κλιματική κρίση, ο θαλάσσιος πάγος στην Ανταρκτική κυμαίνεται από υψηλά επίπεδα ρεκόρ σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ τις τελευταίες δεκαετίες, καθιστώντας πιο δύσκολο για τους επιστήμονες να καταλάβουν πώς αντιδρά στην παγκόσμια υπερθέρμανση. Ωστόσο, από το 2016 οι επιστήμονες έχουν αρχίσει να παρατηρούν μια απότομη πτωτική τάση. Ενώ η φυσική μεταβλητότητα του κλίματος επηρεάζει τον θαλάσσιο πάγο, πολλοί επιστήμονες λένε ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να είναι η κύρια κινητήρια δύναμη για την εξαφάνιση των πάγων.
«Το σύστημα της Ανταρκτικής ήταν πάντα πολύ μεταβλητό», λέει ο Σκάμπος και προσθέτει: «Αυτό το (σημερινό) επίπεδο διακύμανσης, ωστόσο, είναι τόσο ακραίο, που κάτι έχει αλλάξει ριζικά τα τελευταία δύο χρόνια, και ειδικά φέτος». «Διάφοροι παράγοντες τροφοδοτούν την απώλεια θαλάσσιου πάγου», λέει ο Σκάμπος, «συμπεριλαμβανομένης της ισχύος των δυτικών ανέμων γύρω από την Ανταρκτική, οι οποίοι έχουν συνδεθεί με την αύξηση της ρύπανσης που θερμαίνει τον πλανήτη». Στα τέλη Φεβρουαρίου του τρέχοντος έτους, ο θαλάσσιος πάγος της Ανταρκτικής έφτασε στη χαμηλότερη καταγεγραμμένη έκτασή του. «Το άνευ προηγουμένου περιστατικό αυτού του χειμώνα μπορεί να υποδηλώνει μια μακροπρόθεσμη αλλαγή για την απομονωμένη ήπειρο», είπε ο Σκάμπος. «Είναι πιο πιθανό να μη δούμε το σύστημα της Ανταρκτικής να ανακάμπτει με τον τρόπο που συνέβαινε, ας πούμε, πριν από 15 χρόνια, για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα στο μέλλον, και πιθανώς για πάντα», επισήμανε. Άλλοι επιστήμονες είναι πιο επιφυλακτικοί. «Είναι μεγάλη η απόκλιση από τον μέσο όρο, αλλά γνωρίζουμε ότι ο θαλάσσιος πάγος της Ανταρκτικής παρουσιάζει μεταβλητότητα από έτος σε έτος», λέει στο CNN η Τζουλιέν Στρόουβ, επιστήμονας στο Εθνικό Κέντρο Δεδομένων Χιονιού και Πάγου, προσθέτοντας ότι «είναι πολύ νωρίς για να πούμε αν αυτό συνιστά μια νέα κανονικότητα ή όχι».
Ο ρόλος του θαλασσίου πάγου είναι σημαντικός. Αν και δεν επηρεάζει άμεσα την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, καθώς επιπλέει ήδη στον ωκεανό, έχει έμμεσες επιπτώσεις. Η εξαφάνισή του αφήνει τα παράκτια στρώματα πάγου και τους παγετώνες εκτεθειμένα σε κύματα και στα ζεστά νερά των ωκεανών, καθιστώντας τα πιο ευάλωτα στο λιώσιμο και το σπάσιμο.
Γενικότερα, ο θαλάσσιος πάγος της Ανταρκτικής συμβάλλει στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του πλανήτη, πράγμα που σημαίνει ότι η εξαφάνισή του θα μπορούσε να έχει κατακλυσμιαίες επιπτώσεις πολύ πέρα από την Ανταρκτική.
Ο θαλάσσιος πάγος αντανακλά την εισερχόμενη ηλιακή ενέργεια πίσω στο διάστημα, ενώ, όταν λιώνει, βγάζει στην επιφάνεια τα πιο σκοτεινά νερά των ωκεανών, τα οποία απορροφούν την ενέργεια του ήλιου…
