Κωνσταντίνος Τασούλας: «Ιστορική εξέλιξη η ισοτιμία της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού»

«Αυτό το νομοσχέδιο, είτε ψηφίζεται καλώς είτε δεν ψηφίζεται -κακώς, κατά τη γνώμη μου- είναι νομοσχέδιο το οποίο γράφει ιστορία» επεσήμανε ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, κατά την ομιλία του στη συζήτηση επί του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών «Άρση περιορισμών για την εγγραφή στους Ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εκλογέων εσωτερικού», στην Ολομέλεια του Κοινοβουλίου.

Απευθυνόμενος στους βουλευτές, ο κ. Τασούλας σημείωσε: «Μετέχετε σε μία ιστορική διαδικασία, η οποία για λόγους δημοκρατικούς, για λόγους συνταγματικούς, για λόγους που αφορούν το πολίτευμά μας, διευρύνει τη δυνατότητα των Ελλήνων να έχουν λόγο για τα πολιτικά δρώμενα της χώρας τους».

Ο Πρόεδρος της Βουλής υπογράμμισε πως «αξίζει τον κόπο, πότε-πότε να αντικρίζουμε αυτά που συμβαίνουν εδώ, όχι με το βλέμμα της συγκυρίας, αλλά με το βλέμμα της ιστορικότητας».

Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία του Προέδρου της Βουλής στην Ολομέλεια του Κοινοβουλίου.

«Κυρία Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, δεν είθισται να κάνω χρήση του δικαιώματος να ομιλώ επί νομοσχεδίων, ωστόσο, είναι προφανές ότι αυτό το νομοσχέδιο είτε ψηφίζεται καλώς είτε δεν ψηφίζεται -κακώς, κατά τη γνώμη μου- είναι νομοσχέδιο το οποίο γράφει ιστορία και θα ήθελα ταπεινά να καταγραφεί η άποψή μου πάνω σε αυτό το νομοσχέδιο, το οποίο διευρύνει -βάσει του Συντάγματος, τελικά- το δικαίωμα Ελλήνων πολιτών να έχουν λόγο επί των πολιτικών εξελίξεων της χώρας.

Η χώρα μας, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, έχει μία μικρή σημειακή παράδοση συμμετοχής των Ελλήνων του εξωτερικού σε εκλογική διαδικασία.

Οι λόγοι τότε δεν είχαν να κάνουν με την αποκατάσταση της ισοτιμίας της ψήφου και της καθολικότητας της ψήφου κάτι που γίνεται σήμερα, σύμφωνα δηλαδή με το Σύνταγμα και σύμφωνα με τις δημοκρατικές αρχές. Ο λόγος που οι Έλληνες του εξωτερικού ψήφισαν στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1862 ήταν καθαρά εθνικός, τώρα είναι δημοκρατικός. Είναι εξίσου σημαντικό, αλλά τότε ήταν εθνικός.

Τι γινόταν στην Ελλάδα το φθινόπωρο του 1862 και επέβαλε την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού, όχι μόνο των αλυτρώτων περιοχών, αλλά και περιοχών όπου έθαλλε ο ελληνισμός;

Το φθινόπωρο του 1862 είχαμε την έξωση της δυναστείας του Όθωνα. Κάποιοι μάλιστα λένε ότι αυτό επειδή έγινε Οκτώβριο είναι τα δικά μας «Οκτωβριανά», η δική μας Οκτωβριανή επανάσταση. Στις 10 Οκτωβρίου 1862 βγαίνει ένα ψήφισμα του έθνους, το οποίο ξεκινά με μία πολύ ρομαντική, όχι τόσο ρεαλιστική φράση: «Τα δεινά του έθνους έπαυσαν». Δεν είναι τόσο απλό να παύσουν τα δεινά ενός έθνους. Ωστόσο, έτσι ξεκίνησε το ψήφισμα του Έθνους, το οποίο συνέταξε μεταξύ άλλων ο Επαμεινώνδας Δεληγεώργης, διακεκριμένος πολιτικός, Πρωθυπουργός σε ηλικία μόλις 36 ετών και ο οποίος εδέσποσε έκτοτε στο κοινοβουλευτικό στερέωμα.

Στις 11 Οκτωβρίου, μία ημέρα μετά το ψήφισμα, αναλαμβάνει προσωρινή Κυβέρνηση και -προσέξτε- λόγω του αντιδυναστικού κλίματος της εποχής ο πρόεδρος αυτής της προσωρινής Κυβέρνησης, ο Υδραίος Δημήτριος Βούλγαρης, απεκλήθη πολίτης, κατά τη διατύπωση της Γαλλικής Επαναστάσεως. Η κυβέρνηση εκείνη που είχε τον Βούλγαρη επικεφαλής, τον Κωνσταντίνο Κανάρη, τον Μπενιζέλο Ρούφο και άλλους έθεσε ως στόχο να συγκληθεί εθνική συνέλευση και να γίνει η διαδικασία να αποκτήσει η Ελλάδα νέο ηγεμόνα.

Έτσι, ορίζει εκλογές για τις 24 με 27 Νοεμβρίου του 1862. Τότε οι εκλογές δεν γινόντουσαν σε μία ημέρα. Πριν από αυτές τις εκλογές έχουμε έναν καινούργιο εκλογικό νόμο, ο οποίος διευρύνει το δικαίωμα των ψηφοφόρων με τους Έλληνες του εξωτερικού και ορίζει ότι μπορούν να ψηφίσουν στα κατά τόπους προξενεία. Το ίδιο δικαίωμα απέκτησαν και οι Έλληνες του εξωτερικού στο δημοψήφισμα που έγινε εκείνη την εποχή και στο οποίο επελέγη συντριπτικά για διάδοχος του θρόνου της Ελλάδος ο δευτερότοκος γιος της Βασιλίσσης Βικτωρίας, ο Αλφρέδος. Αυτό δεν είχε αποτέλεσμα. Μάλιστα, κυρία Υπουργέ, από τους περίπου διακόσιους σαράντα χιλιάδες που ψήφισαν, δύο ψήφισαν για ηγεμόνα της Ελλάδας τον Μεγάλο Ναπολέοντα, ο οποίος είχε πεθάνει σαράντα χρόνια πριν, αλλά τότε δεν υπήρχε η ταχύτης του facebook και των συστημάτων που όλοι μετέρχεστε σήμερα και έχετε άμεση ενημέρωση.

Η επιθυμία του Δεληγεώργη και εκείνων οι οποίοι συνέβαλαν εις την διακοπή της δυναστείας Wittelsbach ήταν να τονίσουν στις εκλογές του 1862 ότι το έθνος παίρνει τη μοίρα της χώρας στα χέρια του και έθνος δεν μπορούσε παρά να είναι και οι Έλληνες του εσωτερικού και οι Έλληνες του εξωτερικού.

Μάλιστα, σε μία προκήρυξη που έβγαλε η Κυβέρνηση τον Νοέμβριο του 1862 εξηγεί τον λόγο που οι Έλληνες του εξωτερικού πρέπει να ψηφίσουν και λέει ότι πρέπει να ψηφίσουν γιατί «κοπιώσιν εργαζόμενοι υπέρ του μεγαλείου του ελληνικού ονόματος».

Σε εκείνες τις εκλογές ορίστηκε ότι μπορεί να εκλέγονται αντιπρόσωποι του έθνους στις περιοχές εκτός Ελλάδος με κάποια αναλογία. Εκεί που έπαιρνε κάποιος εκατό έως χίλιες ψήφους έβγαζε μία έδρα, χίλιες με δέκα χιλιάδες δύο έδρες.

Τότε λοιπόν, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, στη μοναδική εκείνη Βουλή του 1862 που αριθμούσε πάνω από τριακόσιους Βουλευτές εκλέχτηκαν και τριάντα τέσσερις Έλληνες από τον αλύτρωτο ελληνισμό ή από άλλες περιοχές όπου η Ελλάδα είχε παρουσία.

Ακούστε μερικά ονόματα Βουλευτών της εποχής εκείνης: Γεώργιος Αβέρωφ Προξενική Περιφέρεια Καΐρου, Γεωργαλάς Σωτήριος Προξενική Περιφέρεια Αλεξανδρείας, Διαμαντόπουλος Αδαμάντιος Προξενική Περιφέρεια Παλαιστίνης, Καλλέργης Δημήτριος Προξενική Περιφέρεια Κρήτης ο αλύτρωτος τότε ελληνισμός, Λασκαρίδης Γεώργιος των εν Λονδίνω Υπηκόων, Πετροκόκκινος Ευστράτιος Προξενική Περιφέρεια Μελίτης στη Φλώρινα ο αλύτρωτος ελληνισμός, Ραγκαβής Αλέξανδρος Προξενική Περιφέρεια Ανδριανουπόλεως, Ράλλης Γεώργιος Προξενική Περιφέρεια Ανδριανουπόλεως, Ράλλης Κωνσταντίνος Οδησσός, Σκαραμαγκάς Αμβρόσιος Οδησσός, Σουλτάνης Δημήτριος Αλεξάνδρεια, Τρικούπης Σπυρίδων ο πατέρας του Χαρίλαου Τρικούπη Μαγχεστρίας, ήταν δηλαδή εκπρόσωπος των Ελλήνων του Μάντσεστερ, Τρικούπης Χαρίλαος Γενικού Προξενείου Λονδίνου, Χαντζερής Γρηγόριος Προξενική Περιφέρεια Βουκουρεστίου, Χρηστίδης Δημήτριος Προξενική Περιφέρεια Καΐρου, Ξυδάκτυλος Ιάκωβος Μεσσήνη Σικελίας, Μωραΐτίνης  Αριστείδης των εν Τεργέστη και Βενετία υπηκόων Ελλήνων. Tα καταθέτω στα Πρακτικά και θα σας μοιράσω και μία λιθογραφία της εποχής που δείχνει Έλληνες πολίτες να ψηφίζουν στο προξενείο στο Λονδίνο στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1862.

Από το 1862 προέκυψε το Σύνταγμα του 1864, το οποίο και δικαίωσε την επιλογή του Επαμεινώνδα Δεληγεώργη και των νέων τότε πολιτικών ηγετών της εποχής για την επικράτηση του έθνους έναντι της δυναστείας. Στο άρθρο 21 του Συντάγματος του 1864 υπάρχει διάταξη που καθιερώνεται η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας «Άπασαι αι εξουσίαι πηγάζουσιν εκ του Έθνους», αυτό μετατοπίζει την εξουσία από τη δυναστεία στο λαό, στη Βουλή. Εκείνο το Σύνταγμα καταργεί τη Γερουσία, άρα δυναμώνει τη Βουλή και δικαιώνει εκείνη η συνταγματική αναθεώρηση την επιλογή να εκφραστεί στη Βουλή του 1862 το έθνος, εξού και η ψήφος των Ελλήνων του εξωτερικού.

Βεβαίως, κυρία Υπουργέ, όχι με τις διασφαλίσεις τις σημερινές, όπως αντιλαμβανόμεθα, αλλά αυτή ήταν η βαθιά πολιτική αιτιολογία της συμμετοχής των Ελλήνων του εξωτερικού. Η βαθιά πολιτική αιτιολογία σήμερα της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού είναι το Σύνταγμα της χώρας, είναι η δημοκρατία, είναι η ισότητα της ψήφου και η καθολικότητα της ψήφου.

Από το 1862 δεν υπήρξε άλλη φορά που να ετέθη το θέμα της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού. Ο εκλογικός νόμος της μεταπολιτεύσεως ο ν.626/77 δεν λέει τίποτε. Η πρώτη αναφορά γίνεται στο ν.1427/84, αλλά αφορά εις τις ευρωεκλογές, οι οποίες έγιναν το ’84 το καλοκαίρι για πρώτη φορά χωρίς να διορίζουν τα κόμματα τους ευρωβουλευτές, αλλά με προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία.

Συνεπώς, σήμερα μπορείτε να νιώθετε ακόμη και όσοι δεν μετέχετε με ένα «ναι» σε αυτήν την εξέλιξη ότι μετέχετε σε μία ιστορική διαδικασία, η οποία για λόγους δημοκρατικούς, για λόγους συνταγματικούς, για λόγους που αφορούν το πολίτευμα μας διευρύνει τη δυνατότητα των Ελλήνων να έχουν λόγο για τα πολιτικά δρώμενα της χώρας τους.

Στην πραγματικότητα, βέβαια, δεν λύνεται το θέμα όλης της ομογένειας. Όπως ελέχθη σωστά λύνεται το θέμα εκείνων που αν βρίσκονταν την Κυριακή εκείνη εδώ θα μπορούσαν άνετα και νόμιμα να ψηφίσουν.

Άρα, δεν είναι κατά κυριολεξία «η ψήφος των Ελλήνων του εξωτερικού», γιατί υπάρχουν πολλοί που δεν ψηφίζουν ακόμη. Είναι «η ψήφος των Ελλήνων από το εξωτερικό», ώστε να εξομοιωθεί αυτή η δυνατότητά τους με το να πάνε στο προξενείο ή όπου αλλού προβλεφθεί και να είναι σαν να ψηφίζουν στον τόπο που έχουν τα εκλογικά τους δικαιώματα, τα οποία –επαναλαμβάνω- ούτως η άλλως έχουν.

Δεν «προικίζεται» κανείς Έλλην του εξωτερικού, που βρίσκεται εκεί είτε μονιμότερα είτε προσωρινά, με ένα έκτακτο καινούργιο δικαίωμα. Αυτό το δικαίωμα το έχει ούτως ή άλλως. Στην ουσία τον απαλλάσσουμε από το να πάρει ένα αεροπλάνο, ένα τρένο, ένα πλοίο και να έρθει εκείνη την Κυριακή να ψηφίσει στο χωριό του ή την πόλη του.

Επιτρέψτε μου τώρα ως Πρόεδρος του Σώματος να σας πω ότι προφανώς η επίκληση αδυναμιών ή η επίκληση δυνατότητας διεύρυνσης αυτού του δικαιώματος ή η δυνατότητα αυτό το δικαίωμα να πάρει κι άλλες διαστάσεις έχει λόγο συζήτησης. Και μπορεί αυτό να το συζητήσουμε και να δούμε πώς θα διευρυνθεί, πώς θα βγαίνουν Βουλευτές ενδεχομένως και όλα αυτά.

Το πρώτο βήμα, όμως, δεν εξαρτάται από μία τελειομανή αντιμετώπιση του όλου θέματος. Το πρώτο βήμα εξαρτάται από το πώς στεκόμαστε απέναντι σε ένα συνταγματικό δικαίωμα το οποίο επί τόσα χρόνια είχε μαραζώσει. Και τώρα αυτό το δικαίωμα ανθίζει. Πάντα υπάρχουν δυνατότητες να βελτιωθεί κάτι. Ή κοντά σε αυτό το κάτι να γίνουν και άλλα. Αυτό δεν τελειώνει.

Άρα, νομίζω, με όλο το θάρρος, ότι έστω και την τελευταία στιγμή, ακόμη και όσοι βλέπουν αρνητικά αυτό το νομοσχέδιο επειδή θα μπορούσε να έχει μία τελειότερη ή ευρύτερη έκφραση, θα μπορούν να παραμερίσουν αυτές τις τελειομανείς απαιτήσεις και να δουν την πραγματική κατάσταση και τη σύγκριση με ό,τι γινόταν χθες. Και αυτό που γινόταν χθες είναι πολύ χειρότερο απ’ αυτό που θα γίνεται αύριο με αυτό το νομοσχέδιο. Βελτιώνεται αφάνταστα ένα δικαίωμα το οποίο –επαναλαμβάνω- ήταν σε μαρασμό.

Για να καταλάβετε πόσο πρόσκαιρα είναι αυτά που σήμερα ενδεχομένως κάποιοι επικαλούνται για να αρνηθούν, θα σας διαβάσω από τα Πρακτικά της Βουλής της 14ης Ιουνίου 1978 μία ενδιαφέρουσα πρόταση νόμου, που δείχνει πόσο σχετικές είναι οι αρνήσεις μας, ιδίως όταν αυτές φαίνεται να έχουν ιδεολογικό ή και απόλυτο χαρακτήρα.

«Συνεδρίασις ΡΒ΄. Τετάρτη 14 Ιουνίου 1978. Εν Αθήναις σήμερον, τη 14η Ιουνίου 1978, ημέρα Τετάρτη και ώρα 18.30΄ συνήλθεν εις την εν τω Βουλευτηρίω Αίθουσα αυτής η Βουλή εν Ολομελεία υπό την προεδρία του κ. Δημητρίου Παπασπύρου…». Ήταν από τη Βοιωτία ο κ. Παπασπύρου, διακεκριμένος πολιτικός ανήρ.

«…Κύριοι Βουλευταί, κηρύσσεται η έναρξις της συνεδριάσεως. Ανακοινούνται προς το Σώμα υπό του Γραμματέως κ. Ιωάννου Σταθοπούλου τα ακόλουθα. Πρώτον, κατάθεσις του νομοσχεδίου του Υπουργείου Εξωτερικών και Συγκοινωνιών. Καταθέτουν σχέδιο νόμου: Α. Περί κυρώσεως της υπογραφής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Λαϊκής Δημοκρατίας της Ουγγαρίας. Β. Κατάθεσις προτάσεως νόμου. Οι Βουλευταί κκ.. Χαρίλαος Φλωράκης, Γρηγόριος Φαράκος, Ασημίνα Γιάννου, Κωνσταντίνος Λουλές, Νικόλαος Καλούδης, Δημήτριος Γόντικας, Κωνσταντίνος Κάππος, Κωνσταντίνος Βασάλος, Μαρία Δαμανάκη, Διαμαντής Μαυροδόγλου και Λυκούργος Καλλέργης καταθέτουν πρόταση νόμου για την τροποποίηση του υπ’ αριθμόν 650 του 1974 Προεδρικού Διατάγματος περί κωδικοποίησης των ισχυουσών διατάξεων της νομοθεσίας περί εκλογής Βουλευτών». Το Κομμουνιστικό Κόμμα κατέθεσε πρόταση νόμου για αλλαγή του εκλογικού συστήματος.

Πάμε στην εισηγητική έκθεση του Κομμουνιστικού Κόμματος, η οποία έχει ημερομηνία «Αθήνα, 14 Ιούνη…» -άκου «Ιούνη»- «…1978». Και λέει η εισηγητική έκθεσις: «Από τα μερικότερα ζητήματα που αντιμετωπίζει η πρόταση νόμου είναι η κατάργηση του θεσμού των Βουλευτών της Επικρατείας…». Μην ανησυχούν οι Επικρατείας, δεν πέρασε αυτό. «…Και η παροχή ψήφου στους νέους των δεκαοκτώ και δεκαεννέα ετών, που στηρίζεται στις δημοκρατικές απόψεις που έχει αναπτύξει το κόμμα μας. Θέλουμε, όμως, να σταθούμε στο θέμα της ψήφου των εκλογέων του εξωτερικού και ιδιαίτερα μεταναστών, εργατών, ναυτεργατών, σπουδαστών, να μπορέσουν επιτέλους όλοι αυτοί να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Είναι στοιχειώδης δημοκρατική απαίτηση, παγκόσμια αναγνωρισμένη. Είναι επιτέλους συνταγματική επιταγή, που πρέπει κάποτε να υλοποιηθεί. Η υπερνίκηση των τεχνικών δυσκολιών δεν είναι ανυπέρβλητη. Με το ζήτημα, όμως, αυτό συνέχεται η διαβίωση στο εξωτερικό ενός μεγάλου αριθμού ομοεθνών που, ενώ εξακολουθούν να έχουν νομικό δεσμό με το ελληνικό κράτος, ουσιαστικά έχουν αποκοπεί από την ελληνική πατρίδα».

Το άρθρο το οποίο πρότεινε τότε το Κομμουνιστικό Κόμμα υπό τον Γενικό Γραμματέα Χαρίλαο Φλωράκη λέει, κυρία Κεραμέως -υποπτεύομαι ότι συμμορφωθήκατε προς την πρόταση του Χαρίλαου Φλωράκη- το εξής.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΚΙΟΚΑΣ: Είναι και πρόσφατο…

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΑΣΟΥΛΑΣ (Πρόεδρος της Βουλής): Ακούστε, κύριε Γκιόκα. Η γοητεία της ιστορίας είναι ότι αντικρίζει τα πράγματα υπό το πρίσμα της αιωνιότητας. Μην αποποιείστε τη γοητεία του πρίσματος της αιωνιότητας, επικαλούμενος την προσωρινότητά μας.

Ακούστε, λοιπόν, αυτή την τροπολογία, για να καταλάβετε τι λέει.

«Άρθρο 4, ψηφοφορία των εκτός επικρατείας εκλογέων. Προστίθεται άρθρο 6 στο Προεδρικό Διάταγμα 650 στη θέση του αναριθμηθέντος, που έχει έτσι: «Με Προεδρικό Διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Εσωτερικών καθορίζονται οι διαδικασίες για την ελεύθερη άσκηση του εκλογικού δικαιώματος όλων των εκλογέων που τη μέρα της ψηφοφορίας βρίσκονται έξω από τα όρια της επικρατείας. Το Προεδρικό Διάταγμα πρέπει να εκδοθεί και να δημοσιευθεί υποχρεωτικά μέσα σε έξι μήνες το αργότερο από τη δημοσίευση του νόμου τούτου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως»».

Θέλω να πω με αυτή την ιστορική αναδρομή, με αυτή την επίκληση μιας προτάσεως νόμου, η οποία τότε κακώς δεν έγινε δεκτή, με την επίκληση του τι συμβαίνει σήμερα, ότι αξίζει τον κόπο, όπως είχα την ευκαιρία να τονίσω και στην ομιλία μου επ’ ευκαιρία της αναλήψεως των καθηκόντων μου, πότε – πότε να αντικρίζουμε αυτά που συμβαίνουν εδώ, όχι με το βλέμμα της συγκυρίας, αλλά με το βλέμμα της ιστορικότητας.

Αυτά που συμβαίνουν σήμερα εδώ είναι υπό το βλέμμα της ιστορίας. Όσοι συμφωνούν, αυτό το «βλέμμα» το κατανόησαν και το συνδράμουν. Όσοι δεν συμφωνούν, έχουν πάνω από πέντε ώρες να αντικρίσουν αυτό το «βλέμμα» και να συνοδοιπορήσουν με την ιστορία. Αξίζει τον κόπο.

Σας ευχαριστώ».