Το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, η λιτότητα και η ελληνική κοινωνία
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Η ελληνική κοινωνία είναι αντιμέτωπη με ένα νέο πακέτο δημοσιονομικής λιτότητας, την ίδια ώρα που οι πραγματικοί μισθοί έχουν μειωθεί κατά 40% μετά το 2008 και οι κρατικές υποδομές σε ευαίσθητους τομείς, όπως η Δημόσια Υγεία, η Παιδεία και η Πυροπροστασία, έχουν καταρρεύσει.
Τα στοιχεία της Eurostat που αποτυπώνονται στο σχήμα δείχνουν ότι η Ελλάδα τα χρόνια της λιτότητας και των Μνημονίων αλλά και το διάστημα της υποτιθέμενης ανάκαμψης όχι μόνο δεν συνέκλινε αλλά, αντίθετα, απέκλινε από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Την ίδια ώρα που στην Πορτογαλία, μια χώρα που πέρασε από Μνημόνιο, οι πραγματικοί μισθοί παρουσιάζουν αύξηση 5% και στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 η αύξηση είναι κοντά στο 7%, στην Ελλάδα μειώνονται συνεχώς, χωρίς να παρουσιάζουν καμία τάση έστω σταθεροποίησης. Αν αναλογιστούμε ότι ταυτόχρονα ο μέσος μισθός στην Ελλάδα είναι πλέον στο 65% του ευρωπαϊκού μέσου όρου έναντι 85% που ήταν πριν από 13 χρόνια, έχουμε την πλήρη εικόνα.
Ανάλογη είναι η πορεία της στελέχωσης και της επιχειρησιακής επάρκειας κρίσιμων κρατικών υπηρεσιών. Η ανθρωποδύναμη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας για φέτος έπεσε κατά 500 επιπλέον πυροσβέστες (από 14.616 σε 14.168), την ίδια ώρα που έχει πεπαλαιωμένα οχήματα και ενοικιαζόμενα εναέρια μέσα. Έτσι, έχουμε κάθε χρόνο φωτιές σε κατοικημένες περιοχές, όπως συνέβη πριν από λίγες μέρες στην Αττική, που καταστρέφουν τον λιγοστό δασικό πλούτο της χώρας μαζί με περιουσίες. Μάλιστα, οι περιοχές που πλήττονται από τις πυρκαγιές δεν κηρύσσονται πλέον αναδασωτέες (έτσι έγινε στην Εύβοια), ανοίγοντας την όρεξη των οικοπεδοφάγων και όσων επιδιώκουν την αλλαγή χρήσης των δασικών εκτάσεων.
Αντίστοιχα δραματικές είναι οι ελλείψεις σε γιατρούς, νοσηλευτές και τραυματιοφορείς στο κλάδο της Δημόσιας Υγείας. Ενώ και σε όλες τις βαθμίδες της Παιδείας οι ελλείψεις σε διδακτικό προσωπικό και υποδομές είναι τεράστιες.
Το ζήτημα είναι πώς μπορεί να αντέξει αυτή η κοινωνία έναν νέο γύρο λιτότητας… Είναι χαρακτηριστικό ότι το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, που παρουσιάσθηκε στο Eurogroup της περασμένης εβδομάδας, προβλέπει πως η ετήσια αύξηση των δημοσίων δαπανών ετησίως δεν θα υπερβαίνει το 2,6%. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι με αυτά τα χρήματα είναι αδύνατη όχι μόνο η αποκατάσταση των κρατικών υποδομών αλλά ακόμη και η πολυδιαφημισμένη αύξηση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων από 1/1/2024, και ας αφορά μόλις 40 – 50 ευρώ μηνιαίως για κάθε υπάλληλο (ανακοίνωση ΑΔΕΔΥ 12/7/2023). Επιπλέον, σε συνθήκες δημοσιονομικής πειθαρχίας ο λεγόμενος «δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής» καταρρέει και ακόμη και αυτή η ψευδεπίγραφη μεγέθυνση που καταγράφει η ΕΛΣΤΑΤ δύσκολα θα συνεχιστεί.
Ο εκνευρισμός στην κυβέρνηση είναι έκδηλος μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις και περνά και στα φιλοκυβερνητικά έντυπα. Το περιοδικό «Fortune» (13/7/2023) στην ανταπόκρισή του από το Eurogroup ανέφερε ότι ο κ. Χατζηδάκης αναζητεί συμμάχους για τη σταδιακή εφαρμογή του νέου Συμφώνου Σταθερότητας.
Πιο άμεσος και έκδηλος είναι ο εκνευρισμός του κ. Μητσοτάκη. Στην πρόσφατη συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ, από τη μια, θεώρησε απλοϊκές τις αιτιάσεις αλλά και τις συστάσεις δημοσιονομικού περιορισμού του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Στουρνάρα και, από την άλλη, εφηύρε μια νέα θεωρία πληθωρισμού, εκείνη του «πληθωρισμού της απληστίας». Δυστυχώς για τον κ. Μητσοτάκη και τις θεωρίες του, ακόμα και οικονομολόγοι όπως ο νομπελίστας Πολ Κρούγκμαν, που θεωρούσαν τον πληθωρισμό παροδικό φαινόμενο, αναγνωρίζουν ότι ήρθε για να μείνει. Έτσι, η παγκόσμια οικονομία μετά το 1970 βρίσκεται μπροστά σε έναν νέο στασιμοπληθωρισμό.
Το πρόβλημα είναι ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυτή η εξέλιξη είναι ένα ακόμα επιχείρημα για μεγαλύτερη λιτότητα και δημοσιονομική πειθαρχία. Ήδη το Eurogroup συστήνει την κατάργηση των επιδοτήσεων στην ενέργεια και καλεί τον κόσμο να «κάνει οικονομία» αν δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τους λογαριασμούς, φέρνοντας στη μνήμη τις συστάσεις του κ. Σόιμπλε για «διπλό πουλόβερ» τον χειμώνα που μας πέρασε.
Κοντολογίς, η ελληνική κοινωνία βρίσκεται μπροστά σε έναν νέο γύρο λιτότητας, ανεξάρτητα από τα φληναφήματα της επικοινωνιακής πολιτικής της κυβέρνησης. Η όλη προεκλογική φιλολογία της Νέας Δημοκρατίας για καλύτερες μέρες μοιάζει να εξαντλείται πριν κλείσει ο πρώτος μήνας της νέας διακυβέρνησης, και αυτό σε μια κοινωνία τραυματισμένη από την ύφεση. Όπως έχουμε πει πολλές φορές από αυτήν τη στήλη, η αναμέτρηση του κόσμου με την κυβερνητική – ευρωενωσιακή πολιτική είναι θέμα χρόνου.
