Ο ελληνοτουρκικός διάλογος – Του Π. Αδαμίδη
Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, Αν. Καθηγητή Κοινοτικού Δικαίου,
Διεθνών Σχέσεων και Προμηθειών στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
Δείχνει να είναι διαχρονικό το συμπέρασμα ότι οι θιασώτες εννοιών συντελούν, από σκοπιμότητα ή άγνοια, στην αποδόμησή τους. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις της δημοκρατίας, στην οποία, στην ιστορική εξέλιξη, όλοι πλέον ομνύουν, περιλαμβανομένων και των βιαστών της, όπως και της πατρίδας και του έθνους, που αποτελούν αγαπημένο σύνθημα, σε πλείστες όσες περιπτώσεις, κάθε είδους τυχοδιωκτών.
Στη σειρά των συκοφαντούμενων εννοιών, από αυτούς που κατά τα άλλα τις προπαγανδίζουν, εντάσσεται και ο διάλογος, ως μέσο επίλυσης των κάθε είδους διαφορών. Στην κακοποίησή του συμπράττουν τόσο αυτοί που τον προτάσσουν όσο και αυτοί που, με αυτοματισμούς, τον λοιδορούν και τον απορρίπτουν.
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις αποτελούν μια διαρκή άσκηση και πρόκληση διαχείρισης, που απαιτεί αντοχές μαραθωνοδρόμου, αποφασιστικότητα Κολοκοτρώνη και ευφυία Οδυσσέα. Δεν προσφέρονται ούτε για την είδηση-κράχτη του δελτίου των 20:30 ούτε για απάγκιο δικαίωσης των ιδεοληπτικών και εμμονικών, που ηττήθηκαν με την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, αλλά και των κάθε είδους οσφυοκαμπτών και φοβικών. Πρέπει, επίσης, να μην αντιμετωπίζονται εν κενώ, αλλά έχοντας πάντα υπόψη πως ο δυτικός κόσμος αντιμετωπίζει την Τουρκία ως μέσο εξυπηρέτησης των στοχεύσεών του, έναντι των μεγάλων αντιπάλων του και σε σχέση με την κάλυψη των αναγκών του, αλλά και συνδυαστικά. Δεδομένου ότι σήμερα η Ρωσία, σε πρώτο χρόνο, είναι η βασική αντίπαλος και οι δρόμοι διέλευσης του ενεργειακού εφοδιασμού εξακολουθούν να είναι μέγιστο διακύβευμα, δεν πρέπει να μας ξενίζει η διαρκής επιδίωξη προσεταιρισμού και διασφάλισης της συμμαχίας της.
Η ικανή τουρκική πολιτική ηγεσία γνωρίζει τη σημασία της και, παρά τους όποιους ελιγμούς της, που φτάνουν και στο στάδιο της πρόκλησης, κεφαλαιοποιεί τον ρόλο της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και η τελευταία Σύνοδος του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους. Η Τουρκία, έναντι ενός βολικού ανταλλάγματος και μιας προδιαγεγραμμένης έκβασης διαπραγμάτευσης, και το πράσινο φως για την απόκτηση νέων και τον εκσυγχρονισμό των F-16, που ήδη έχει, έλαβε και έφερε στο προσκήνιο τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, και όσα διεκδικεί στους τομείς της τελωνειακής ένωσης, της κατάργησης των θεωρήσεων εισόδου και της απορρόφησης πρόσθετων κονδυλίων για την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών, και απέσπασε τη δέσμευση για την άρση των περιορισμών στην απόκτηση οπλικών συστημάτων και την τροφοδοσία της αεροναυπηγικής βιομηχανίας της. Μια παράμετρος ιδιαίτερα σημαντική, καθώς ειδικά για τον τομέα των drones Bayraktar και την εξασφάλιση των ανταλλακτικών τους ο Πρόεδρος Ερντογάν φέρεται να έχει προσωπικό ενδιαφέρον, λόγω της ιδιοκτησιακής εμπλοκής του γαμπρού του.
Η γνώση των παραμέτρων για τον σχεδιασμό της πολιτικής και των ελιγμών μας δεν αποτελεί ηττοπάθεια. Τουναντίον, συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση επιτυχίας. Στο πλαίσιο αυτό, δεν μπορούμε να εκχωρήσουμε στην Τουρκία τη δυνατότητα καλλιέργειας εντυπώσεων ότι δήθεν αρνούμαστε τον διάλογο. Ο διάλογος, εξάλλου, με βάση το διεθνές δίκαιο, που καλώς επικαλούμαστε, αποτελεί στάδιο πριν από την προσφυγή σε οποιοδήποτε δικαστήριο. Δεν συνεπάγεται υποχρέωση επιτυχούς έκβασής του. Μπορεί να γίνεται διάλογος ακόμα και για τα θέματα του διαλόγου, τα οποία μέχρι να συμφωνηθούν θεωρείται, και καλώς, ότι ουδέποτε μνημονεύθηκαν. Είναι μια ιδιαίτερα απαιτητική διαδικασία, που κρίνεται στην επιμονή, στη μεθοδικότητα και στις λεπτομέρειες.
Η επιτυχής είσοδος της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πριν επιλυθεί το θέμα της εισβολής και κατοχής του βορείου τμήματός της, αποτελεί αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποδοτικής και επιτυχούς διαπραγματευτικής προσέγγισης. Η Χάγη και οι όροι προσφυγής σε αυτή θέτουν ανάλογες προκλήσεις. Η εύκολη λύση είναι να τις αποφύγεις. Αφήνεις έτσι στον αντίπαλο την πρωτοβουλία των κινήσεων. Εγκλωβίζεσαι απέναντι σε συμμάχους και άσπονδους φίλους. Μια άλλη εκδοχή του «απορία ψάλτου, βηξ». Μόνο που ο βήχας δεν είναι λύση. Πολλώ δε μάλλον επιτυχής.
