Στο ράφι το Κυπριακό…
«Νέα σελίδα» με παλιές προκλήσεις στα ελληνοτουρκικά
–Με την υφαλοκρηπίδα να περνά στους έμπιστους του Κυρ. Μητσοτάκη και του Τ. Ερντογάν
–Υποσχέσεις για ήρεμα νερά
Με έναν οδικό χάρτη που βάζει στο ράφι το Κυπριακό, εξωραΐζει την εικόνα της Τουρκίας, βοηθώντας την κυβέρνηση των ΗΠΑ να εξουδετερώσει τις αντιδράσεις του Κογκρέσου για τα F-16, και αναθέτει στους στενότερους συνεργάτες των Ταγίπ Ερντογάν και Κυριάκου Μητσοτάκη τις διαπραγματεύσεις για την υφαλοκρηπίδα, οι ηγέτες των δύο χωρών σήμαναν από το Βίλνιους, με τις ευλογίες και των Αμερικανών, την επανεκκίνηση των σχέσεων, που εξασφαλίζει πάντως μια απροσδιόριστης διάρκειας ηρεμία στο Αιγαίο.
Η προετοιμασία για τη συμφωνία αυτή είχε γίνει τις προηγούμενες ημέρες με τις τηλεφωνικές επικοινωνίες Μπάιντεν με Μητσοτάκη και Ερντογάν, του Άντονι Μπλίνκεν με Μητσοτάκη και Φιντάν και του υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ με τον κ. Δένδια.
Οι Αμερικανοί είδαν από την πρώτη στιγμή ως μοναδική ευκαιρία την αξιοποίηση του κλίματος αποκλιμάκωσης των τελευταίων πέντε μηνών ώστε να δημιουργηθεί μηχανισμός στις δύο χώρες που θα τις ξαναφέρει πιο κοντά, χωρίς εντάσεις, που διαταράσσουν την ενότητα της Συμμαχίας, και συγχρόνως, μέσα από έναν ευρύτερο συνδυασμό, θα συμβάλει στο ξεκλείδωμα ανταλλαγμάτων προς την Τουρκία, όχι μόνο για να επιτρέψει την ένταξη της Σουηδίας αλλά και για να προχωρήσει στην απόσπαση ανταλλαγμάτων και από την ΕΕ.
Διότι, όταν ο κ. Μπάιντεν, λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο στο Βίλνιους, είχε δηλώσει ότι πρέπει η Τουρκία να πάρει τα F-16 και ότι και ο Μητσοτάκης είχε ζητήσει κάποια πράγματα, ήταν σαφές ότι κάποιο παζάρι είχε στηθεί.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε στο Βίλνιους ότι σύντομα θα υπάρξει σημαντική είδηση από την Ουάσινγκτον για την ενίσχυση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, την ώρα που ο κ. Μπάιντεν δεσμευόταν στον τούρκο Πρόεδρο ότι θα κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου να εγκριθεί από το Κογκρέσο η συμφωνία για τα F-16.
Η αμερικανική πλευρά θέλει να χρησιμοποιήσει αυτήν την αποκατάσταση των επαφών Ελλάδας – Τουρκίας αλλά και να κάνει κάποια προσφορά προς τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις προκειμένου να πεισθεί ο Γερουσιαστής Μενέντεζ να άρει τις αντιρρήσεις του για το πρόγραμμα των F-16 προς την Τουρκία, με το επιχείρημα φυσικά ότι έτσι είναι η ευκαιρία να ενισχυθεί περαιτέρω η Ελλάδα. Ο κ. Ερντογάν μάλιστα στη συνέντευξη Τύπου στο τέλος της Συνόδου Κορυφής φρόντισε να προβάλει την αποκατάσταση των σχέσεων με την Ελλάδα και τον κ. Μητσοτάκη και μάλιστα με περισσό θράσος να δηλώσει ότι η Τουρκία δεν χρησιμοποιούσε, ούτε θα χρησιμοποιήσει τα F-16 για έναν τέτοιον σκοπό (εναντίον της Ελλάδας)!
Όμως εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι στην κοινή ανακοίνωση που εξεδόθη μετά τη συνάντηση δεν υπήρξε καμιά αναφορά στο Κυπριακό, ούτε ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε στη συνέντευξη Τύπου στο Κυπριακό, που μέχρι τώρα ήταν στην κορυφή της ατζέντας των ελληνοτουρκικών και είναι σαφές ότι επηρεάζεται από την πορεία των ελληνοτουρκικών.
Η μόνη αναφορά του κ. Μητσοτάκη ήταν όταν απάντησε σε ερώτηση για την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, καθώς τόνισε ότι και η Ελλάδα και η Κύπρος θα έχουν λόγο…
Στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ ήταν εμφανής η προσπάθεια των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Βρετανίας και άλλων χωρών να ασκήσουν πολιτική κατευνασμού προς την Τουρκία, με τη γνωστή λογική ότι έτσι θα δελεασθεί για να εγκαταλείψει τις συμμαχίες της με τον Πούτιν και άλλα αυταρχικά καθεστώτα της Ανατολής και θα επανατοποθετηθεί στη Δύση.
Αρκέστηκαν μάλιστα στα λόγια του αέρα του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος δήλωσε ότι θέλει να προχωρήσει η ενταξιακή πορεία της χώρας του στην ΕΕ, αλλά απαιτεί συγχρόνως την κατάργηση της βίζας για τα 80 εκατ. Τούρκους και την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης (που θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμη για την οικονομία του), για να σπεύσουν να πανηγυρίσουν για την υποτιθέμενη στροφή του Ερντογάν προς τη Δύση.
Ο κ. Μητσοτάκης εκτίμησε και αυτός ότι πρόκειται περί στροφής, αφήνοντας βεβαίως και το ενδεχόμενο να είναι υποχρεωτική προσαρμογή, όπως είπε.
Σε αυτή λοιπόν τη «στροφή» Ερντογάν επενδύουν όλοι και δεν αντιλαμβάνονται ότι ο πανούργος τούρκος ηγέτης παίζει το γνωστό παιχνίδι, ακροβατώντας μεταξύ Δύσης και Ανατολής, προκειμένου να κερδίζει και από τους δύο.
Πάντως, όσο συνεχίζει να μένει στον αέρα η έγκριση του πακέτου των F-16 από το Κογκρέσο, ο κ. Ερντογάν θα συνεχίζει να μην επικυρώνει το πρωτόκολλο ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με το πρόσχημα ότι η Τουρκική Εθνοσυνέλευση κλείνει για διακοπές.
Έτσι, ο Μπομπ Μενέντεζ θα πιεστεί να κάνει πίσω προκειμένου να δει «φως» ο Ερντογάν και με τη σειρά του να επιτρέψει στη Σουηδία να γίνει το 32ο μέλος της Συμμαχίας.
Ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη όμως είναι και η απόφαση των δύο ηγετών να εγκαταλείψουν τη διαδικασία των διερευνητικών επαφών, που έχει ζωή άνω των 20 ετών, και να αναλάβουν τη λεπτή και ευαίσθητη αυτή διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ οι δύο έμπιστοι συνεργάτες τους, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν, οι οποίοι μετά τις εκλογές στις δύο χώρες ανέλαβαν υπουργοί Εξωτερικών.
Ακόμη είναι πολύ ασαφές το πλαίσιο και η μορφή που θα πάρει αυτός ο μηχανισμός διαπραγμάτευσης. Αν, δηλαδή, οι δύο υπουργοί θα αναλάβουν, μέσω έμπιστων συνεργατών τους ή και κατ’ ιδίαν, να διαπραγματευθούν το πλαίσιο και τις αρχές που θα καθορίσουν την επιδιωκόμενη λύση και εάν σε αυτήν τη διαδικασία θα εμπλακούν ευθέως και οι άμεσα υπεύθυνοι στην ιεραρχία του ΥΠΕΞ για το συγκεκριμένο αντικείμενο. Μέχρι τώρα, είναι προφανές ότι οι έμπειροι διπλωμάτες, που κουβαλούν τη συλλογική συνείδηση της ελληνικής διπλωματίας, είχαν και αναστολές και αντιστάσεις απέναντι σε τουρκικές απαιτήσεις και έτσι φρενάριζαν την εκάστοτε πολιτική ηγεσία που θα ήθελε να κάνει πειραματισμούς στη διαπραγμάτευση.
Εξάλλου, το πρόβλημα στις διερευνητικές δεν ήταν η σύνθεση των δύο ομάδων, αλλά το περιεχόμενο της ατζέντας, αφού οι Τούρκοι με κάθε ευκαιρία έσπευδαν να θέσουν όλες τις διεκδικήσεις τους στο τραπέζι. Πιθανόν, οι δύο ηγέτες προσδοκούν ότι οι κ. Φιντάν και Γεραπετρίτης, που δεν έχουν να φοβηθούν για την επανεκλογή τους, θα είναι έτοιμοι για τέτοιου είδους πειραματισμούς, που στο παρελθόν είχαν αποκλειστεί…
Είναι σημαντικό όμως το να υπάρχει διαφάνεια σε αυτήν τη διαδικασία, παρότι μυστική, και αυτή εξασφαλίζεται με την εμπλοκή και της υπηρεσιακής ηγεσίας του ΥΠΕΞ.
Είναι σαφές ότι ο κ. Ερντογάν κάνει μια υποκριτική στροφή προς τη Δύση γιατί θέλει διακαώς να ξεγελάσει το Κογκρέσο και να εξασφαλίσει τα F-16 και συγχρόνως να κερδίσει τα καλά λόγια της Ουάσινγκτον και των Ευρωπαίων, που θα επηρεάσουν θετικά τις αγορές και θα του δώσουν ανάσες σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία για την τουρκική οικονομία. Και μόλις βάλει τα πράγματα σε σειρά, τότε θα επιστρέψει και πάλι στα γνωστά φλερτ με τη Μόσχα, την Τεχεράνη και το Πεκίνο και θα επανέλθει στη διεκδικητική πολιτική του έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δίκιο, όταν λέει ότι η Ελλάδα πρέπει να διερευνήσει τις προθέσεις της άλλης πλευράς αλλά και να μην εμφανιστεί ότι εμποδίζει τον διάλογο και την αναζήτηση λύσεων. Και σαφώς είναι επίσης σημαντικό να εξασφαλιστεί μια περίοδος ύφεσης στο Αιγαίο. Όμως αυτό πρέπει να γίνει χωρίς να μπαίνουμε βαθιά στην κινούμενη άμμο των ψευδαισθήσεων για τις στρατηγικές επιδιώξεις της Τουρκίας.
Οι επόμενοι μήνες θα είναι πραγματικά δύσκολοι, παρά το γεγονός ότι το κλίμα αποκλιμάκωσης πιθανότατα θα συνεχισθεί. Γιατί, αν και όλοι θα είναι ανακουφισμένοι με την αναστολή των προκλήσεων στο Αιγαίο και τη «νέα σελίδα» στα ελληνοτουρκικά, η Τουρκία θα επιχειρεί να περάσει τις διεκδικήσεις της έναντι της Ελλάδας και στο τραπέζι του διαλόγου, και μάλιστα σε υψηλότατο επίπεδο, ενώ προς τα έξω θα εκπέμπεται μια ειδυλλιακή εικόνα της Τουρκίας, που θα αποδυναμώνει έτσι τα διαπραγματευτικά όπλα της χώρας μας.
