Το Ecofin, η μείωση του χρέους, η συνέντευξη στο Bloomberg και οι προγραμματικές δηλώσεις – Του Ν. Στραβελάκη

July 10, 2023 στις κατηγορίες ΑΠΟΨΕΙΣ,Αρθρογράφοι,γράφουν,ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ,

–Οι εκλογές τελείωσαν και η πραγματικότητα στοιχειώνει την κυβέρνηση

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Πριν από μία εβδομάδα, από τις φιλόξενες στήλες αυτής της εφημερίδας είχα αναρωτηθεί αν η έκθεση συστάσεων του Ecofin (13/6/2023) είναι στην ουσία οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας. Ευτυχώς, ο κ. Μητσοτάκης έσπευσε να απαντήσει καταφατικά στα ερωτήματά μου.

Δεν έφτασε το σχέδιο μετάταξης των (ελάχιστων) πυροσβεστών και των (πολυπληθέστερων) στρατιωτικών σε δραστηριότητες τραυματιοφορέων του ΕΚΑΒ, ήρθε και η συνέντευξη στο Bloomberg (5/7/2023) και κυριολεκτικά έβαλε τα πράγματα στη θέση τους. Επειδή μετά το έγκλημα των Τεμπών η επέκταση της πολιτικής των μετατάξεων στον ευαίσθητο τομέα της Δημόσιας Υγείας είναι πρόκληση, που χρήζει ειδικής αναφοράς, θα περιοριστώ στη συνέχεια μόνο στη συνέντευξη στο Bloomberg. Για το ΕΚΑΒ θα επανέλθω την επόμενη εβδομάδα, αφού το «σχέδιο» παρουσιαστεί αναλυτικά (ελπίζω) στις προγραμματικές δηλώσεις.

Ο κ. Μητσοτάκης στο Bloomberg ήταν στο πνεύμα και στο γράμμα των συστάσεων της έκθεσης του Ecofin. Όπως γράφει ο υπότιτλος της ειδησεογραφικής κάλυψης του καναλιού, «η μείωση του χρέους είναι στην καρδιά της νέας θητείας». Είναι ακριβώς τα λόγια της πρώτης σύστασης της έκθεσης του Ecofin (σελ. 27): «1) διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους, περιορίζοντας την ευρεία ενίσχυση της συνολικής ζήτησης…».

Είναι προφανές ότι μπαίνουμε σε μια περίοδο υψηλών πλεονασμάτων και δημοσιονομικής πειθαρχίας. Αρχικά, να πούμε ότι αυτή δεν ήταν η θέση της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας κατά την πρώτη της θητεία. Σε αντίθεση με τις τωρινές της τοποθετήσεις, η ΝΔ αύξησε το δημόσιο χρέος από τα 335 στα 403 δισ. ευρώ, ενώ αρκετοί οικονομολόγοι και παράγοντες που σχετίζονται με το κόμμα μάς έλεγαν ότι το χρέος δεν είναι πρόβλημα, αφού μεγάλο μέρος του βρίσκεται στα χέρια του ESM. Η αισιοδοξία τους, μάλιστα, ήταν τόσο μεγάλη, που θεωρούσαν ότι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ δεν θα ήταν εμπόδιο στην ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας.

Από τις εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τη συνέντευξη του κ. Μητσοτάκη αλλά και τα σχόλια στελεχών επενδυτικών οίκων που φιλοξενεί η ανταπόκριση του Bloomberg γίνεται φανερό ότι η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας περνάει πλέον από την ουσιαστική μείωση του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ. Χαρακτηριστικά, στέλεχος του οίκου αξιολόγησης Standard and Poor’s φέρεται να έχει δηλώσει: «Μια σταθερά συνεχιζόμενη βελτίωση του δημοσιονομικού πρωτογενούς πλεονάσματος θα μας παρέχει ένα επίπεδο εξασφάλισης ότι αυτή η κυβέρνηση θα συνεχίσει να θέτει ως προτεραιότητα τη μείωση του χρέους».

Αυτά άκουσε ο κ. Μητσοτάκης και δεσμεύθηκε, στο πλαίσιο της συνέντευξης, ότι θα προχωρήσει σε πρόωρη εξόφληση 5,3 δισ. ευρώ δανείων του ESM μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Παρότι δεν καταλαβαίνω τη χρησιμότητα αυτού του μέτρου ως προς τη βιωσιμότητα του χρέους, δεδομένης της αυξητικής πορείας των επιτοκίων, καταλαβαίνω ότι η άμεση ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας είναι πλέον άπιαστο όνειρο για την ελληνική πλευρά.

Τούτο, μάλιστα, σε πείσμα προηγούμενων δηλώσεων του κ. Μητσοτάκη, του κ. Πατέλη και άλλων κυβερνητικών αξιωματούχων, που μιλούσαν για ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας εντός του 2023. Ο κ. Μητσοτάκης προσπάθησε, μάλιστα, να διασκεδάσει τις εντυπώσεις λέγοντας ότι τα ελληνικά ομόλογα διαπραγματεύονται ήδη ως εάν να είχαμε επενδυτική βαθμίδα και αυτό που θέλουμε είναι απλώς η «σφραγίδα» των οίκων αξιολόγησης.

Νομίζω ότι είναι μια ατυχής δήλωση του κ. Μητσοτάκη αυτή, ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς ότι το spread (η διαφορά ανάμεσα στην απόδοση του ελληνικού και του γερμανικού δεκαετούς ομολόγου) είναι 2,3% και το 2008 η διαφορά ήταν 0,35%. Περισσότερο με μόνιμη κρίση και τοποθέτηση στη δεύτερη ταχύτητα της ΕΕ μοιάζει η εικόνα των ελληνικών ομολόγων παρά με οτιδήποτε άλλο.

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές ο πολυπληθής κυβερνητικός Τύπος μοιάζει να τα έχει ξεχάσει όλα αυτά και να επικεντρώνεται σε διαρροές για πιθανές αυξήσεις μισθών στο Δημόσιο, ευνοϊκά μέτρα για τους συνταξιούχους που εργάζονται, επέκταση του «market pass» για άλλους τρεις μήνες και άλλα τέτοια. Είναι παρηγοριά στον άρρωστο σε μια οικονομία που ταλανίζεται από την ακρίβεια και τον πληθωρισμό και που οι μισθοί και τα εισοδήματα αποκλίνουν συνεχώς από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Πιστεύω ότι για τα θέματα αυτά ο κ. Μητσοτάκης θα παραπέμψει στο τέλος της τετραετίας, όπου –όπως είπε και στο Bloomberg– θα προσπαθήσει να «περιορίσει το χάσμα» ανάμεσα στα ελληνικά και στα ευρωπαϊκά εισοδήματα.

Αυτά είναι παραμύθια. Το μόνο που θα τον αφήσουν από την ΕΕ να κάνει είναι «μισθολογικές εξελίξεις που περιορίζουν τις απώλειες αγοραστικής δύναμης», όπως γράφει η έκθεση του Ecofin. Η κοινωνία πρέπει να είναι προετοιμασμένη για μια ολομέτωπη σύγκρουση με τη νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.