Η στρατηγική στην ενέργεια είναι καθοριστικής σημασίας για τις περιφερειακές συμμαχίες της Ελλάδος και της Κύπρου
Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.
Εν όψει της νέας περιόδου που διανοίγεται στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις, μετά τις εκλογές στις δύο χώρες και την αλλαγή που έγινε λίγο πριν στην Προεδρία της Κύπρου, είναι λογικό να αναρωτιέται κανείς για το τι αναμένεται και ειδικότερα τι θα επιδιώξει η κάθε πλευρά.
Σε ό,τι αφορά την Τουρκική πλευρά, δεν αναμένεται καμιά ουσιαστική αλλαγή, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τους στρατηγικούς στόχους της Άγκυρας και το όραμα για το μέλλον. Αυτό ενδιαφέρει άμεσα την Ελληνική πλευρά και σε ό,τι αφορά τους γεωπολιτικούς προσανατολισμούς της Τουρκίας, που αναζητά έναν νέο ρόλο στο μεγάλο Ευρασιατικό πεδίο και σε ό,τι αφορά τους στόχους ηγεμονίας που θέτει στην Ανατολική Μεσόγειο. Για το τελευταίο, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η Άγκυρα επιδιώκει αναθεωρητικούς και επεκτατικούς στόχους, τους οποίους θεωρεί εκ των ων ουκ άνευ για το όραμα μιας νέας, μεγάλης Τουρκίας, εμπνεόμενο από το αυτοκρατορικό της παρελθόν.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται όλες οι επιμέρους Τουρκικές διεκδικήσεις και αμφισβητήσεις. Το casus belli για την επέκταση των Ελληνικών χωρικών υδάτων, η θεωρία των γκρίζων ζωνών, η Γαλάζια Πατρίδα, έρευνα και διάσωση, που διχοτομεί το Αιγαίο, η πρόσφατη εκστρατεία για τον αφοπλισμό των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου.
Στο ίδιο πλαίσιο τίθεται η υπονόμευση των στρατηγικών περιφερειακών συμμαχιών της Ελλάδος και της Κύπρου. Οι σχέσεις ειδικότερα με το Ισραήλ και την Αίγυπτο του Προέδρου Σίσι. Η Τουρκία επωφελείται στη σημερινή συγκυρία από γεωπολιτικές εξελίξεις που προκαλούν ανησυχία και προβληματισμό στις δύο χώρες.
Σε ό,τι αφορά το Ισραήλ, είναι, κατά πρώτο λόγο, η εσωτερική πολιτική κατάσταση, που από μια άποψη είναι πρωτόγνωρη σ’ αυτήν τη χώρα, που ζει σε συνεχή κατάσταση συναγερμού, λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζει με τους Παλαιστινίους αντιπάλους της. Η επιδείνωση της εσωτερικής πολιτικής καταστάσεως στο Ισραήλ δεν είναι άσχετη με το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής, που πανηγυριζόταν και στην Ελλάδα, μέχρι τις πρόσφατες εκλογές, ως το πιο «δίκαιο» και ενδεδειγμένο εκλογικό σύστημα.
Στο Ισραήλ εφαρμόζεται από δεκαετίες και, παρά τις εγγενείς δυσκολίες του, μπορούσε και λειτουργούσε λόγω της κουλτούρας των πολυκομματικών κυβερνήσεων που είχε αναπτυχθεί. Έφτασε όμως στα όριά του όταν τα πολύ συμπιεσμένα εκλογικά αποτελέσματα, μετά και από διαδοχικές εκλογές, κατέστησαν αναγκαία τη συνεργασία με πολύ μικρά και ακραία πολιτικά μορφώματα για τον σχηματισμό κυβερνήσεως. Οι πολύ μικρές και ακραίες αυτές ομάδες επέβαλαν, με τον τρόπο αυτό, πολιτικές που έφεραν την κυβέρνηση όχι μόνο σε σύγκρουση στο μέτωπο των Παλαιστινίων αλλά και με την κοινωνία του Ισραήλ. Από την αρχή του σχηματισμού της κυβερνήσεως Νετανιάχου ξέσπασαν μεγάλες πολιτικές και κοινωνικές κινητοποιήσεις και αντιδράσεις, που αποδυναμώνουν και δυσκολεύουν την κυβέρνηση στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.
Η αναταραχή στο εσωτερικό συμπίπτει με πολύ σημαντικές εξελίξεις στην περιοχή, που έχουν γεωπολιτικές διαστάσεις. Η πρώτη είναι η αναβάθμιση και ενίσχυση του Ιράν, με την τριπλή θεαματική βελτίωση των σχέσεών του με τη Ρωσία, την Κίνα και τη μέχρι προσφάτως γεωπολιτική του αντίπαλο Σαουδική Αραβία και τα άλλα Αραβικά κράτη του Κόλπου.
Η δεύτερη, αρνητική για το Ισραήλ, σημαντική εξέλιξη είναι το πισωγύρισμα με τις λεγόμενες Συμφωνίες του Αβραάμ. Οι Συμφωνίες αυτές αφορούσαν την εξομάλυνση και την πολύ σημαντική αναβάθμιση των σχέσεων του Ισραήλ με τη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες του Κόλπου. Οι Συμφωνίες αυτές είχαν ως υπόστρωμα την εχθρότητα και τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό της Σαουδικής Αραβίας με το Ιράν. Τι γίνεται όμως τώρα, μετά την εξομάλυνση των σχέσεων του Ιράν με τη Σαουδική Αραβία, με τη μεσολάβηση της Κίνας; Τι γίνεται επίσης τώρα, μετά την αποστασιοποίηση της Σαουδικής Αραβίας από τις ΗΠΑ και τη συνεργασία της με τη Ρωσία στα θέματα πετρελαίου;
Ανάλογες εξελίξεις επηρεάζουν αρνητικά και την Αίγυπτο. Η διαμάχη, κατά πρώτο λόγο, με την Αιθιοπία για τη δημιουργία μεγάλου φράγματος στον Νείλο, που είναι αρτηρία ζωής για την Αίγυπτο. Στο πρόβλημα αυτό ήρθε να προστεθεί και ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν, που θέτει επί τάπητος μεταξύ άλλων προβλήματα συμμαχιών που επηρεάζουν και την κατάσταση στη Λιβύη.
Η Τουρκία προσπαθεί να εκμεταλλευθεί τη νέα αυτή κατάσταση για να υπονομεύσει τη στρατηγική περιφερειακή συμμαχία της Ελλάδος και της Κύπρου με το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Περιέργως, η ίδια η Ελλάδα και η Κύπρος έρχονται αρωγοί στην Τουρκική πολιτική, με την ανεδαφική και ενδοτική πολιτική τους στο θέμα της μεταφοράς του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη.
Υπενθυμίζουμε τις δηλώσεις του απελθόντος Προέδρου της Κύπρου Νίκου Αναστασιάδη στον διευθυντή του δημοσιογραφικού συγκροτήματος «Δίας» της Κύπρου κ. Χατζηκωστή, ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης του είχε προτείνει να υποστηρίξει την κατασκευή αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Ευρώπη, μέσω Τουρκίας. Δυστυχώς, τις ίδιες απόψεις υποστηρίζουν από καιρό οι ηγεσίες των δύο κομμάτων ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ στην Κύπρο, με το επιχείρημα ότι αυτό θα λειτουργήσει ως «αντάλλαγμα» και «καταλύτης» για τη «λύση» του Κυπριακού.
Ασφαλώς το Ισραήλ, που έχει μια εξαιρετικά στρατηγική αντίληψη για την εξαγωγή του φυσικού αερίου, είναι απίθανο να συγκατατεθεί για την εξάρτηση της εξαγωγής του φυσικού του αερίου από την Άγκυρα. Αυτό όμως δεν αλλάζει τις εντυπώσεις που σχηματίζει, όπως και η Αίγυπτος, για τους υποτιθέμενους στρατηγικούς του συμμάχους, που συνηγορούν για την εμπλοκή της Τουρκίας στο ενεργειακό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου, όταν αυτή δεν έχει δικό της φυσικό αέριο προς εξαγωγή και προβάλλει διεκδικήσεις τύπου Γαλάζιας Πατρίδας, σε βάρος της Ελλάδος και της Κύπρου.
