Μειονότητες (εθνικές και θρησκευτικές), παράνομοι μετανάστες – πρόσφυγες

Θέματα εθνικού και διεθνούς ενδιαφέροντος και προβληματισμού

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.

Tελευταίως, στην καθημερινή ειδησεογραφία, εκτός της έντονης προεκλογικής ατμόσφαιρας, κυριάρχησε η προβολή δύο ευαίσθητων θεμάτων, εθνικού αλλά και διεθνούς ενδιαφέροντος και προβληματισμού.

Το πρώτο αφορούσε την εκλογική συμπεριφορά της μουσουλμανικής μειονότητας στον Νο­μό Ροδόπης, με επίκεντρο τις κατηγορίες για ανάμειξη του τουρκικού προξενείου Κομοτηνής στον προεκλογικό α­γώνα της 21ης Μαΐου και το δεύτερο το θλιβερό γεγονός του ναυαγίου στα ανοικτά της Πύλου, στο οποίο βρήκαν τραγικό θάνατο 81 άτομα –ως επί το πλείστον γυναικόπαι­δα–, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί λόγω του μεγάλου αριθμού αγνοουμένων. Θα σταθούμε πρωτίστως στο δεύτερο γεγονός, που έχει βαθύτατα ανθρωπιστική – κοινωνική διάσταση και συγχρόνως πολιτική.

Όπως ήδη έγινε, επισήμως, γνωστό και προβλήθηκε και από τη διεθνή ειδησεογραφία, το πλοίο, με υπεράριθμο επιβατών-λαθρομεταναστών διαφόρων εθνικοτήτων, κυρίως Αφρικανών και Ασιατών, που είχε προορισμό την Ιταλία, παρέκκλινε της πορείας του και βρέθηκε εκτός μεν, αλλά πλησίον των ορίων ευθύνης της χώρας μας που ταυτίζεται με το FIR Αθηνών, που έχουν καθορισθεί με τη Διεθνή Σύμβαση για τη ναυτική έρευνα και διάσωση, η οποία κυρώθηκε με τον ν. 1844/1989. Σύμφωνα με τον νόμο, αρμόδιες για την εφαρμογή των διατάξεών του είναι οι υπηρεσίες του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας. Υ­πήρξαν αναφορές, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, για ολιγωρία των ελληνικών λιμενικών αρχών, που δεν έσπευσαν εγκαίρως να παράσχουν βοήθεια στο σκάφος που βρισκόταν σε κίνδυνο να βυθισθεί.

Να σημειωθεί ότι οι διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης ορίζουν ότι σε περιοχές εκτός ευθύνης οι λιμενικές αρχές παράκτιας χώρας επεμβαίνουν όταν είναι ο πρώτος αποδέκτης των σημάτων κινδύνου, μέχρι την ανάληψη της ευθύνης επέμβασης από τις υπηρεσίες της αρμόδιας χώρας. Οι ελληνικές λιμενικές αρχές απορρίπτουν τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας ακριβώς το αντίθετο, ότι προτάθηκε στον κυβερνήτη του σκάφους η παροχή συνδρομής και βοήθειας, αλλά εκείνος την αρνήθηκε. Οι συνέπειες του ναυαγίου ήταν τραγικές και οι διακινητές, κυρίως αιγυπτιακής καταγωγής, έχουν προσαχθεί ενώπιον των ελληνικών δικαστικών αρχών και τελούν υπό ανάκριση. Αναμένεται να δουν το φως της δημοσιότητας όλα τα περιστατικά του τραγικού γεγονότος, όπως και να αποκαλυφθούν οι υπεύθυνοι της παράνομης διακίνησης, που η πλοκή της αγγίζει τα όρια της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας.

Προσεκτικές ήταν οι πρώτες αντιδράσεις των περισσοτέρων χωρών, ιδιαίτερα εκείνων της ΕΕ, σε ό,τι αφορά τη συμπεριφορά των ελληνικών λιμενικών αρχών. Ακόμα και των επίσημων τουρκικών. Όχι όμως και από πλευράς του Τύπου και των τηλεοπτικών μέσων, που άδραξαν την ευκαιρία να κατηγορήσουν τις ελληνικές αρχές για ολιγωρία, με βαρείς χαρακτηρισμούς. Η Ελλάδα έχει εισπράξει στο παρελθόν και σε πολλές περιπτώσεις εύσημα ακόμα και από τον προκαθήμενο της Καθολικής Εκκλησίας, τον Πάπα Φραγκίσκο, για την αρωγή, υποδοχή και προστασία που έχει προσφέρει σε λαθρομετανάστες και πρόσφυγες που εισήλθαν στο ελληνικό έδαφος στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, με σημείο εκκίνησης τις απέναντι τουρκικές ακτές.

Αυτήν τη θετική εικόνα και εκτίμηση οφείλουμε να τη διατηρήσουμε και να την επαυξήσουμε και να μην αυτοενοχοποιούμαστε για λόγους πολιτικής αντιπαράθεσης ή και κομματικής εκμετάλλευσης. Οι συνέπειες δημιουργούν εντυπώσεις και μεταφέρονται στον χρόνο. Ας περιμένουμε λοιπόν τα αποτελέσματα και τις αποφάσεις των αρμοδίων δικαστικών αρχών και αν αποδειχθούν ευθύνες, οι υπεύθυνοι να υποστούν τις συνέπειες. Δεν έχει γίνει γνωστό αν στο μοιραίο σκάφος επέβαιναν και πρόσφυγες, και ποιας εθνικότητας. Το στοιχείο που τους διαφοροποιεί από τους μετανάστες είναι ότι δεν εγκαταλείπουν τη χώρα τους οικειοθελώς, αλλά εξαναγκάζονται λόγω πολεμικών καταστάσεων, πολιτικών διώξεων και κατατρεγμών. Προστατεύονται από τη Διεθνή Σύμβαση για τους Πρόσφυγες του 1951 (Refugees Convention), όπως και την Ευρωπαϊκή Συνθήκη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και αντίστοιχα από την Ευρωπαϊκή Συμφωνία για το Άσυλο. Μια από τις βασικές αρχές και διατάξεις που αφορούν τους πρόσφυγες είναι η ρητή απαγόρευση επιστροφής τους στη χώρα προέλευσης, όπου μπορούν να υποστούν διώξεις.

Χαρακτηριστική η περίπτωση της Σουηδίας, που αρνείται να εκδώσει τους τούρκους πολίτες, όπως απαιτεί ο Ερντογάν, με αποτέλεσμα η Τουρκία να εκβιάζει με την άρνηση συναίνεσης για ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Εκτός του λυπηρού γεγονότος του ναυαγίου με τους παράνομους μετανάστες ανοικτά της Πύλου, ευρείες συζητήσεις και αντεγκλήσεις προκάλεσε και η εκλογική συμπεριφορά της μουσουλμανικής μειονότητας στη Ροδόπη με κατηγορίες για ενεργό ανάμειξη του τουρκικού προξενείου Κομοτηνής. Η έγερση του θέματος σε πολιτικό – κομματικό επίπεδο προκάλεσε έντονες αντιπαραθέσεις, αλληλοκατηγορίες, όπως και δημοσιεύματα, με αποκαλύψεις απορρήτων που συνεπάγονται ποινικές ευθύνες. Για κάτι ανάλογο έχουν απευθυνθεί κατηγορητήρια κατά του πρώην αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Οι αντεγκλήσεις και οι αλληλοκατηγορίες, που κατά γενική εκτίμηση εξυπηρετούν εκλογικές σκοπιμότητες, ξεπέρασαν τα επιτρεπόμενα όρια. Ορισμένοι ζήτησαν ακόμα και το κλείσιμο του τουρκικού προξενείου, αγνοώντας τις πολιτικές και άλλες συνέπειες.

Οι αρμοδιότητες και δραστηριότητες των διπλωματικών και προξενικών αρ­χών προβλέπονται και ρυθμίζονται από τη Συνθήκη της Βιέννης για τις Διπλωματικές και Προξενικές Σχέσεις, στην οποία και διαγράφονται σαφώς τα όρια εντός των οποίων μπορεί να δραστηριοποιούνται. Όταν παραβιάζονται, προβλέπεται η απέλαση του διπλωματικού ή προξενικού εκπροσώπου, αφού προηγουμένως κηρυχθεί persona non grata, που κατά κανόνα συνοδεύεται από ανάλογα αντίμετρα.

Πρόσφατο παράδειγμα η απέλαση ρώσων διπλωματικών εκπροσώπων του γενικού προξενείου της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη, λόγω της ανάμειξής τους στο θέμα της υπογραφής της Συμφωνίας των Πρεσπών, με παρακίνηση πολιτών να εναντιωθούν σε αυτή. Ακολούθησαν αντίμετρα της Μόσχας, με απέλαση ισάριθμων διπλωματικών υπαλλήλων του ελληνικού προξενείου της Μόσχας. Σε ό,τι αφορά τη μειονότητα στη Θράκη, η Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 ρητώς και σαφώς της προσδίδει θρησκευτικό και όχι εθνικό χαρακτήρα. Βέβαια, νεότερα διεθνή κείμενα αναγνωρίζουν το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού. Όμως, η πρόβλεψη αναφέρεται σε άτομα και όχι σε συλλόγους. Αλλιώς θα διαγραφόταν ο κίνδυνος συνεχούς δημιουργίας μειονοτήτων, πέραν των ιστορικών και αναγνωρισμένων από διεθνείς συνθήκες ή διμερείς συμφωνίες. Συμπερασματικά, από τον σχετικό θόρυβο που προκλήθηκε για την εκλογική συμπεριφορά της μουσουλμανικής μειονότητας στη Ροδόπη οι μόνοι που ωφελήθηκαν ήταν εκείνοι που προσπαθούν να δημιουργήσουν μειονοτικό πρόβλημα στη Θράκη και ασφαλώς η Άγκυρα.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: radiolasithi.gr