Τι σημαίνει μια πιθανή επανεκλογή του Ερντογάν για την Ελλάδα και τη Δύση
Του
ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗ*
Αντιστράτηγου ε.α.
Η νίκη του Ερντογάν στις εκλογές τις 14ης Μαΐου αποδίδεται σε μια σειρά από λόγους οι οποίοι οφείλονται σε ένα πολύ καλά μελετημένο σχέδιο του κυβερνητικού επιτελείου. Η αποτυχία της Δύσης στις εκτιμήσεις περί νίκης του Κιλιτσντάρογλου αποδίδεται στην άγνοιά της όσον αφορά τον τρόπο σκέψης και αντίληψης της τουρκικής κοινωνίας.
Έγινε ξεκάθαρο από τις εκλογικές προτιμήσεις των τούρκων ψηφοφόρων ότι τα θέματα που διεγείρουν την τουρκική κοινωνία δεν έχουν καμιά σχέση με τον δυτικό τρόπο σκέψης, ενώ η επίκληση του εξωτερικού εχθρού συσπειρώνει με έναν ανεξήγητο και μεταφυσικό τρόπο τον τουρκικό λαό, ακόμη και όταν αυτός βρίσκεται σε κατάσταση απόλυτης ένδειας.
Αμέσως μετά τους σεισμούς παρατηρήθηκε ένας μηδενισμός της ακραίας αντιδυτικής ρητορικής από τα φερέφωνα του Ερντογάν. Ο λόγος ήταν πολύ απλός. Η Άγκυρα, σοκαρισμένη από το μέγεθος και τις καταστροφικές συνέπειες του Εγκέλαδου, φαινόταν μουδιασμένη και έτοιμη να ρίξει τους επιθετικούς τόνους. Τότε οι εκτιμήσεις περιέγραφαν μια αναμενόμενη εσωστρέφεια της Άγκυρας στα εξωτερικά θέματα, με ουδετεροποίηση της επιθετικής της πολιτικής εναντίον γειτονικών χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, αναβολή των μεγάλων αμυντικών προγραμμάτων, ακύρωση ή αναβολή του προγράμματος «Αιώνας της Τουρκίας» και σίγουρα μια αναγκαστική στροφή προς τη Δύση, αφού αποτελεί τη μοναδική εκτιμώμενη πηγή μεγάλων κεφαλαίων που απαιτούνται για την αποκατάσταση των σεισμόπληκτων περιοχών αλλά και την ανόρθωση της οικονομίας.
Σχεδόν έναν μήνα μετά τους σεισμούς παρατηρήθηκε ότι η Άγκυρα εκμεταλλεύτηκε μεθοδικά τη χείρα φιλίας που έτειναν γειτονικές χώρες, λόγω των καταστροφών, με σκοπό την αποκατάσταση των σχέσεων (Αίγυπτος, Ισραήλ κ.ά.). Επίσης, σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις που προαναφέρθηκαν, η Τουρκία έδειξε ότι δεν είχε καμιά πρόθεση να υποχωρήσει σε θέματα που άγγιζαν τον πυρήνα των θέσεών της στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, όπως είναι η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ αλλά και τα θέματα των αξιώσεών της για Θράκη, Αιγαίο, Κύπρο, αποφεύγοντας όμως επιθετικούς τόνους, όπως μας είχαν συνηθίσει οι τούρκοι αξιωματούχοι λίγους μήνες πριν.
Ένα άλλο ενδεικτικό σημείο το οποίο αποκάλυπτε την πρόθεση της Άγκυρας για συνέχιση της πολιτικής της, παρά την καταστροφικότατα του Εγκέλαδου, ήταν το στίγμα που έδωσε ο Ερντογάν στην έκτακτη Διάσκεψη Κορυφής του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 16 Μαρτίου στην Άγκυρα, δηλαδή 40 ημέρες μετά τους σεισμούς. Κύριο θέμα της Διάσκεψης ήταν η «Διαχείριση της Φυσικής Καταστροφής – Έκτακτης Κατάστασης και η Ανθρωπιστική Βοήθεια» προς την Τουρκία λόγω του σεισμού. Στη σχετική ομιλία του ο τούρκος Πρόεδρος αναφέρθηκε στην αποφασιστικότητα για υλοποίηση του Οδικού Χάρτη της Ένωσης των Τουρκικών Κρατών, σε εφαρμογή του σχεδίου «Αιώνας της Τουρκίας».
Το πιο χαρακτηριστικό σημείο της ένδειξης ότι η Τουρκία απέβαλε το σοκ του σεισμού και επανήλθε στη δική της, επιθετική κανονικότητα ήταν οι συνεχείς δηλώσεις του τούρκου υπουργού Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού εναντίον της Δύσης και ιδιαίτερα των ΗΠΑ, ενώ η χρησιμοποίηση αντιδυτικής ρητορικής από τον Ερντογάν φάνηκε να αποτελεί έναν από τους πυλώνες της προεκλογικής του στρατηγικής.
Ο Ερντογάν βασίστηκε σε συγκεκριμένο, καλομελετημένο σχέδιο για να κερδίσει τις εκλογές. Τρομοκράτηση του τουρκικού λαού, παροχολογία, προβολή των μεγάλων αμυντικών προγραμμάτων, επίκληση του εξωτερικού εχθρού, ο οποίος προέρχεται από τη Δύση, δαιμονοποίηση του κουρδικού στοιχείου και της συνεργασίας της αντιπολιτευόμενης συμμαχίας του Κιλιτσντάρογλου με τον κουρδικό παράγοντα, προβολή της κυβέρνησης ως της μόνης αξιόπιστης δύναμης να επιλύσει τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, ομαλοποίηση των σχέσεων με άλλες χώρες, επιμονή στις αξιώσεις στα ελληνοτουρκικά, εμμονή και υποστήριξη των σχέσεων με τη Μόσχα και υπόσχεση αποκατάστασης των σχέσεων με τον Άσαντ, με σκοπό την επιστροφή των σύριων προσφύγων οι οποίοι διαβιούν στην τουρκική επικράτεια. Δηλαδή, ο Ερντογάν, έναντι της φιλοδυτικής και προοδευτικής προσέγγισης Κιλιτσντάρογλου, πρόβαλε σκληρή γραμμή συσπείρωσης της μεγάλης εθνικιστικής βάσης, στοχοποιώντας τη Δύση και υπενθυμίζοντας ότι η στροφή προς την Ευρασία αποτελεί βασική στρατηγική της χώρας.
Δύο είναι τα βασικά συμπεράσματα από την εκλογική νίκη του τούρκου Προέδρου. Η φοβισμένη τουρκική κοινωνία, η οποία συνεχίζει αγκυλωμένη στον ισχυρό «δεσπότη», ρέπει ακόμη περισσότερο προς τον εθνικισμό, αφού έγινε ξεκάθαρο ότι η ένταξη της Τουρκίας στους δυτικούς θεσμούς δεν διεγείρει τον τουρκικό λαό, συμπεριλαμβανομένης ακόμη και της φερόμενης ως θυμωμένης με τον Ερντογάν νεολαίας, με τον αντιδυτικισμό να αποτελεί διαχρονικά κόκκινο πανί για το τουρκικό εκλογικό σώμα.
Επίσης, ο τουρκικός λαός δεν προτίμησε τον Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος εστίασε σε θέματα δημοκρατίας, οικονομίας και στη βελτίωση των δύσκολων συνθηκών που αντιμετωπίζει η τουρκική κοινωνία, αλλά προτίμησε να συσπειρωθεί γύρω από τον εκφραστή του ακραίου εθνικισμού – ισλαμισμού Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος χρησιμοποίησε συνθηματολογία περί εξωτερικών εχθρών της Τουρκίας.
Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι η Τουρκία είναι μια χώρα η οποία, παρά τη δήθεν επιθυμία της να αποτελέσει μέλος του Δυτικού Κόσμου, δεν μπορεί να αποποιηθεί τις ασιατικές της καταβολές και με τις εκλογές αυτές οι τούρκοι ψηφοφόροι διατράνωσαν την επιλογή τους για στροφή προς την Ευρασία.
Η Δύση και ιδιαίτερα το ΝΑΤΟ θα πρέπει να κάνουν σχεδιασμό για μια Τουρκία εκτός Συμμαχίας, αφού αποτελεί επιλογή της κυβέρνησης Ερντογάν να απαγκιστρωθεί σταδιακά από τους δυτικούς θεσμούς, στη βάση υλοποίησης του σχεδίου «Αιώνας της Τουρκίας». Στις εκλογές της 14ης Μαΐου έγινε ξεκάθαρο ότι και ο τουρκικός λαός τάσσεται υπέρ αυτής της στρατηγικής επιλογής των νεοοθωμανιστών για προσανατολισμό προς την Ευρασία, στρέφοντας την πλάτη στη Δύση.
Αποτελεί καθήκον της Αθήνας να τονίσει στη Δύση τη σημασία του μηνύματος αυτών των εκλογών για τον αντιδυτικό προσανατολισμό της κυβέρνησης Ερντογάν αλλά και για τον ρόλο που μπορεί να αναλάβει μια ισχυρή Ελλάδα στην περιοχή η οποία διαχρονικά αποτελούσε το προπύργιο της Δύσης στην οποιαδήποτε εξ ανατολών προερχόμενη απειλή.
Δύο είναι τα ερωτήματα που προκύπτουν:
Έως πότε η Δύση θα ανέχεται μια Τουρκία η οποία έχει πλέον χαράξει αντίθετο προσανατολισμό (ευρασιατικό – αντιδυτικό), ο οποίος εκφράζεται πλέον ανοιχτά όχι μόνο σε ρητορικό επίπεδο αλλά και στην πράξη, με συγκεκριμένες πολιτικές και στρατηγική;
Μπορεί ο Ερντογάν να χρησιμοποιήσει εκ νέου το χαρτί της πόλωσης με σκοπό την εθνική συσπείρωση, ανακαλύπτοντας κάποιον εξωτερικό εχθρό, στοχοποιώντας ακόμη και την Ελλάδα, για να αντιμετωπίσει τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει το επόμενο διάστημα μετά τις εκλογές;
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι Απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, Κάτοχος MBA από το Nottingham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995 – 1999 και Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα την περίοδο 2013 – 2017. Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο του 2022.
