Κρίσιμες για τον προσανατολισμό της Τουρκίας οι σημερινές εκλογές

May 14, 2023 στις κατηγορίες ΕΥΡΩΠΗ - ΚΟΣΜΟΣ,

Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.

Oι κάλπες θα δώσουν σήμερα τη δική τους ετυμηγορία και θα δώσουν απάντηση στο τουρκικό αίνιγμα για το ποιος τελικά θα επικρατήσει στις κρισιμότατες Τουρκικές εκλογές. Θα επιβληθεί, για άλλη μια φορά, ο Ταγίπ Ερντογάν ή θα επιτύχει τελικά τον σκοπό της η ενωμένη αντιπολίτευση, με επικεφαλής τον Πρόεδρο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος Κιλιτσντάρογλου;

Το γεγονός ότι η αντιπολίτευση των έξι κομμάτων μπόρεσε τελικά να συσπειρωθεί και να διατηρήσει μέχρι τώρα τη συνοχή της είναι ήδη μια μεγάλη επιτυχία, γιατί μπορεί έτσι και αντιτάσσει ένα κοινό μέτωπο στον όγκο του κυβερνητικού ΑΚΡ, που επιβαλλόταν μέχρι τώρα, επί δύο σχεδόν δεκαετίες, χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία.

Το ΑΚΡ είχε ως κύριο πλεονέκτημα τη θεαματική οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας, που είδε να τριπλασιάζεται το Ακαθάριστο Εθνικό της Εισόδημα (ΑΕΠ) σε μια περίοδο 15 περίπου χρόνων. Είδε επίσης να συμμετέχουν στη νέα οικονομική ανάπτυξη οι καθυστερημένες περιοχές της Ανατολίας και όχι μόνο οι Δυτικές περιοχές, που είχαν γίνει το έμβλημα της φιλο-Δυτικής Κεμαλικής πολιτικής.

Η σχετική μετατόπιση του κέντρου βάρους της οικονομικής ζωής και αναπτύξεως προς Ανατολάς συμπορεύθηκε με την ιδεολογική μετατόπιση, με την επαναφορά και αναβάθμιση του ρόλου του Ισλάμ στην πολιτική και κοινωνική ζωή. Οι φιλοδοξίες για την επανάκτηση του ένδοξου Οθωμανικού παρελθόντος και τη νέα μεγάλη Τουρκία ανεγνώρισαν στο Ισλάμ την ιδεολογική δύναμη που θα μπορούσε να ενώσει την Τουρκία με τις άλλες Ισλαμικές και Τουρκόφωνες χώρες της ευρύτερης περιοχής και να θέσει τα θεμέλια για έναν ευρύτερο ηγεμονικό ρόλο της Τουρκίας.
Το αφήγημα αυτό του Ερντογάν και του κόμματός του έγινε κυρίαρχο στο Τουρκικό πολιτικό σύστημα και περιέλαβε, μεταξύ άλλων, τον αναθεωρητισμό και τον επεκτατισμό σε βάρος της Ελλάδος, εφόσον η κατάκτηση δεσπόζουσας θέσεως στην Ανατολική Μεσόγειο υπολαμβάνεται ως καίριο και αναπόσπαστο μέρος του Τουρκικού ηγεμονικού οράματος.

Όλα τα άλλα κόμματα αναδέχθηκαν τον αναθεωρητισμό και επεκτατισμό του Ερντογάν ως μέρος της Τουρκικής εθνικής στρατηγικής και προσάρμοσαν αναλόγως την κομματική τους ρητορική, με πνεύμα πλειοδοσίας και εθνικιστικής υπερφαλαγγίσεως.

Για πρώτη φορά, ο Πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και κοινός υποψήφιος της ενωμένης αντιπολιτεύσεως Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έθεσε, απροκάλυπτα, θέμα ριζικής αναθεωρήσεως της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, λίγες ημέρες πριν από τον πρώτο γύρο των Τουρκικών εκλογών. Θα αλλάξουμε, είπε, κατά 180 μοίρες, την Τουρκική εξωτερική πολιτική. Θα επιδιώξουμε την ειρήνη με όλους τους γείτονές μας, αφήνοντας επίσης να εννοηθεί ότι μια νέα δική του κυβέρνηση θα επαναφέρει τις στενές, φιλικές σχέσεις με τη Δύση.

Οι δηλώσεις Κιλιτσντάρογλου εμπνέονται, προφανώς, από τη σκοπιμότητα να διασφαλισθεί ενεργά υπέρ του η Δυτική εύνοια και έρχονται σε αντίθεση με τις έντονα αντι-Αμερικανικές δηλώσεις του Ερντογάν και του Τσαβούσογλου. Οι τελευταίες ενετάθησαν, κατά το τελευταίο διάστημα του προεκλογικού αγώνα, με στόχο να κινητοποιηθεί υπέρ τους ο Τουρκικός εθνικισμός και να προβληθούν ως οι μόνοι αξιόπιστοι θεματοφύλακες της ανεξαρτησίας της Τουρκίας και του οράματος για μια «νέα μεγάλη Τουρκία».

Για πρώτη φορά στην εικοσαετία, όπως ήδη αναφέρθηκε, οι οιωνοί δεν είναι τόσο θετικοί για τον Ερντογάν και το σύστημά του. Το άλλοτε ισχυρό πλεονέκτημά του στην οικονομία εξανεμίσθηκε και έγινε μειονέκτημα. Σ’ αυτό συνέβαλαν και οι σεισμοί, που κατάφεραν ένα φοβερό πλήγμα και στην οικονομία. Ασφαλώς, δεν ευθύνεται ο Ερντογάν και για τα φυσικά φαινόμενα. Εισπράττει όμως πολλαπλασιαστικά ως κυβέρνηση τον οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο της μεγάλης καταστροφής.

Η διεθνής επίσης αναταραχή με τον πόλεμο στην Ουκρανία περιπλέκει τους όρους ακόμη και μιας καιροσκοπικής και επιτήδειας πολιτικής, όπως αυτή που ακολουθεί ο Ερντογάν. Η πόλωση και η κλιμάκωση καθιστά ολοένα και πιο δύσκολη την άσκηση της σημερινής Τουρκικής πολιτικής. Τα κέντρα ισχύος στη Δύση εκδηλώνονται πιο ανοικτά υπέρ της αποχωρήσεως του Ερντογάν από το πολιτικό προσκήνιο και στηρίζουν την προοπτική Κιλιτσντάρογλου. Χαρακτηριστικές ενδείξεις είναι το κύριο άρθρο του Βρετανικού περιοδικού «Economist» αλλά και ανάλογα δημοσιεύματα στον Γερμανικό Τύπο.
Πολύ προβληματικό για την Ελληνική πλευρά είναι το γεγονός ότι ορισμένα από τα κυρίαρχα αυτά κέντρα ισχύος στη Δύση θεωρούν την προσφορά ελκυστικών Ελληνικών παραχωρήσεων προς την Τουρκία, για την επίλυση των υπαρχόντων προβλημάτων, ως μέρος μιας Δυτικής στρατηγικής για την ανατροπή στην Τουρκία.

Οι απόψεις αυτές βρίσκουν, δυστυχώς, και πρόθυμους αντιφωνητές μέσα στη χώρα, οι οποίοι υποτάσσουν άκριτα τα εθνικά θέματα και συμφέροντα σε μια υποτιθέμενη υπέρτερη Δυτική πολιτική και στρατηγική. Οι υποστηρικτές των απόψεων αυτών, πλειοδοτώντας υπερεθνικά ή διεθνιστικά, θέτουν σε άμεσο κίνδυνο τεράστια στρατηγικά συμφέροντα της χώρας και υποθηκεύουν τις νέες προοπτικές που αναδύονται μέσα από τις νέες εξελίξεις την περιοχή, για γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδος και νέο περιφερειακό στρατηγικό ρόλο.
Απόψεις του είδους αυτού αναπτύσσονται, δυστυχώς, και στις παρυφές, τουλάχιστον, της σημερινής κυβερνήσεως αλλά και στα άλλα δύο μεγαλύτερα κόμματα. Από την άποψη αυτή ήταν χρήσιμες και σκόπιμες, τουλάχιστον για τη Νέα Δημοκρατία, οι αποστάσεις που τηρήθηκαν και οι επισημάνσεις που έγιναν, με αναφορά κυρίως το Αιγαίο, από τους δύο πρώην πρωθυπουργούς Κώστα Καραμανλή και Αντώνη Σαμαρά, στην πρόσφατη κομματική εκδήλωση στο Ζάππειο.

Τα θέματα αυτά, δυστυχώς, δεν κυριαρχούν στην προεκλογική συζήτηση και είναι και αυτό ένα δείγμα του πού έχει φτάσει το πολιτικό σύστημα, αλλά και ο έλεγχος των μαζικών μέσων επικοινωνίας, τα οποία δεν αναδεικνύουν τα σοβαρότατα αυτά θέματα, που συνδέονται με το εθνικό μέλλον της χώρας.
Σε ό,τι αφορά τις Τουρκικές εκλογές, το άνοιγμα των καλπών σήμερα θα δώσει μια πρώτη απάντηση για το προς τα πού πηγαίνει η Τουρκία. Ο τρόπος, επίσης, με τον οποίο θα γίνουν δεκτά τα αποτελέσματα θα είναι μια ένδειξη για το εάν οι εξελίξεις στην Τουρκία θα ακολουθήσουν μια ομαλή πορεία ή θα υπάρξουν εκτροπές και βίαιες αντιδράσεις. Η ένταση κατά το τελευταίο διάστημα των εκλογών αποκορυφώθηκε, με προσωπικές επιθέσεις, αποκαλύψεις και απειλές από τους πιο θερμοκέφαλους, όπως ο Αρχηγός του κόμματος των Γκρίζων Λύκων, που είναι σύμμαχος του Ερντογάν.

Ασφαλώς, το αποτέλεσμα του α΄ γύρου δεν θα είναι τελεσίδικο, εκτός και η μια από τις δύο πλευρές κάνει την έκπληξη και υπερβεί το κρίσιμο ποσοστό του 50%, κάτι το οποίο δεν φαίνεται πιθανό.
Σε κάθε περίπτωση, οι ισόπαλες περίπου δυνάμεις, που αναμετρώνται σήμερα στις κάλπες, θα ανοίξουν ένα νέο κεφάλαιο στην πολιτική ζωή της Τουρκίας. Η Ελλάδα δεν έχει να προσδοκά πολλά, οποιοσδήποτε και αν είναι ο νικητής των εκλογών. Οι Τουρκικές διεκδικήσεις και οι Τουρκικοί αναθεωρητισμοί θεωρούνται και από τους δύο πρωταγωνιστές των εκλογών ως μέρος μιας εθνικής στρατηγικής και, με μικρές διαφορές, θα εξακολουθήσουν, δυστυχώς, να υπάρχουν και να επιδιώκονται.