Τα γεγονότα στο Σουδάν και οι γεωπολιτικές προεκτάσεις τους
–Με γαλλική και ιταλική συνδρομή σώθηκαν οι εγκλωβισμένοι ομογενείς
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
Τα διεθνή και τα ελληνικά τηλεοπτικά Μέσα Ενημέρωσης μετέδιδαν προ ημερών ανελλιπώς σκηνές από την εμπόλεμη κατάσταση που επικρατεί στο Σουδάν μεταξύ δύο στρατιωτικών παρατάξεων, που έχει πάρει τη μορφή εμφυλίου πολέμου. Ιδιαίτερα προβάλλονταν οι προσπάθειες για την απομάκρυνση των υπηκόων ξένων χωρών, μεταξύ των οποίων και των ολίγων εναπομεινάντων Ελλήνων που είχαν εγκλωβιστεί στην Ελληνική Ορθόδοξη Μητρόπολη.
Το Σουδάν, με πρωτεύουσα το Χαρτούμ, είναι η μεγαλύτερη σε γεωγραφική έκταση χώρα της Αφρικής, ικανό μέρος της οποίας είναι έρημος, και με πληθυσμό που εγγίζει τα 40 εκατ. κατοίκους. Απέκτησε την εθνική του ανεξαρτησία από τη διπλή, αγγλοαιγυπτιακή, κατοχή το 1956. Το βορειοανατολικό τμήμα της χώρας βρέχεται από την Ερυθρά θάλασσα, το βόρειο συνορεύει με την Αίγυπτο, το δυτικό τμήμα με τη Λιβύη και νοτίως με την Αιθιοπία και το Κονγκό, πρώην Ζαΐρ. Γλωσσικά και θρησκευτικά – πολιτιστικά κυριαρχείται από τον αραβοϊσλαμικό πληθυσμό, που κυβέρνησε τη χώρα από την απόκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας μέχρι και το στρατιωτικό πραξικόπημα που σημειώθηκε το 1989. Η πολιτικοπολιτιστική και θρησκευτική υπεροχή του Βορρά έναντι της αφρικανικής πληθυσμιακής σύνθεσης του Νότου, με τη μονοπώληση της άσκησης της εξουσίας και την κυριαρχία των βορείων, είχε συντελέσει στη πρόκληση συνεχών εντάσεων και προστριβών σε βάρος της ανάπτυξης και της ομαλής διακυβέρνησης της χώρας.
Το 2019 ανετράπη ο μακροβιότερος ηγέτης της χώρας, Πρόεδρος Αλ Μπασίρ (Al Bashir), από τον αντιστράτηγο Αλ Μπουρχάρ, ο οποίος όρισε προσωρινό Πρόεδρο τον Αμπντάλα Χάμντοκ (Abdullah Hamdok), με την προοπτική να διεξαγάγει πολιτικές εκλογές το 2023. Όμως, το 2021, ύστερα από συνεχείς αιματηρές διαδηλώσεις, πραγματοποιήθηκε νέο στρατιωτικό πραξικόπημα, με την ανάληψη της εξουσίας από τον τακτικό στρατό, που παρέπεμψε τη διεξαγωγή των εκλογών… εις τας ελληνικάς καλένδας. Αλλά και μεταξύ των στρατιωτικών δεν υπήρχε συνοχή και κοινός στόχος. Αρχές του τρέχοντος μηνός εντάθηκαν οι συγκρούσεις και οι εντάσεις στην πρωτεύουσα Χαρτούμ, με αντίπαλα δύο στρατόπεδα. Από τη μία πλευρά ο τακτικός στρατός και από την άλλη οι καλά οργανωμένοι αντιδρώντες στρατιωτικοί. Ο στρατηγός Χεμεντί, που ηγείται των αντιτιθέμενων του τακτικού στρατού, επιδιώκει να παρεμποδίσει την επιστροφή στην ομαλότητα με διεξαγωγή πολιτικών εκλογών και να αναλάβει ο ίδιος τη διακυβέρνηση της χώρας δικτατορικώ δικαιώματι.
Οι αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας ήταν οι συνήθεις. Έκκληση για ομαλοποίηση της κατάστασης και σεβασμό των αποφάσεων για διεξαγωγή πολιτικών εκλογών. Τα γεγονότα στο Σουδάν δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως περιφερειακή σύγκρουση που εμπλέκει δύο ή περισσότερες χώρες, συνήθως όμορες, όπως στην Ουκρανία. Η διαφορά με το Ουκρανικό είναι κάτι παραπάνω από εμφανής. Οι συνέπειες όμως του εμφυλίου πολέμου μπορεί να βαρύνουν όχι μόνο την ίδια τη χώρα αλλά και άλλες γειτονικές και να επηρεάσουν τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή. Δεν έλειψαν αναφορές και σχόλια που αποδίδουν τα γεγονότα του Σουδάν στον ανταγωνισμό ΗΠΑ – Ρωσίας και στο Ουκρανικό, με τη Μόσχα να επιδιώκει τη μεταφορά της ουκρανικής κρίσεως και σε άλλες περιφέρειες της διεθνούς κοινότητας.
Η Ρωσία, που απορροφά το μεγαλύτερο μέρος από τα κοιτάσματα χρυσού που εξάγει το Σουδάν, όντως ασκεί επιρροή στα τεκταινόμενα στη χώρα αλλά και στην ευρύτερη περιοχή. Από τις αντιδράσεις που σημειώνονται στη διεθνή κοινωνία, ιδιαίτερο ενδιαφέρον επιδεικνύει η Αίγυπτος, η οποία επιδιώκει να διαδραματίσει μεσολαβητικό ρόλο για συμφιλίωση μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων στρατοπέδων. Ανάλογο ενδιαφέρον επιδεικνύει και η Σαουδική Αραβία καθώς και το Ισραήλ, το οποίο τον Ιανουάριο του 2021 υπέγραψε με το Σουδάν συμφωνία για ομαλοποίηση των διμερών σχέσεων με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ.
Τα Ηνωμένα Έθνη, διά του ΓΓ Γκουτιέρες, όπως και η ΕΕ, διά του αρμοδίου για τις εξωτερικές σχέσεις, Ζοζέπ Μπορέλ απηύθυναν έκκληση να σταματήσει ο εμφύλιος πόλεμος και καταδίκασαν τον θάνατο προσωπικού του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος, ενώ ο ΟΗΕ ανέστειλε τα ανθρωπιστικά προγράμματα προς το Σουδάν, λόγω των καταστροφών που έχουν προκληθεί στις εγκαταστάσεις του διεθνούς οργανισμού με ανθρωπιστικό υλικό. Θα περίμενε κανείς μια πιο δυναμική και ενεργή παρέμβαση του διεθνούς οργανισμού, ακόμη και με αποστολή μεσολαβητικών ειρηνευτικών δυνάμεων. Αλλά, υπό τις διεθνείς συνθήκες που επικρατούν, μοιάζει κάπως ουτοπικό, αν ληφθεί υπόψη ότι στο Συμβούλιο Ασφαλείας μετέχουν ως μόνιμα μέλη ΗΠΑ και Ρωσία, που πολύ δύσκολα θα συναινούσαν όσο διαρκεί η εμπόλεμη κατάσταση και η διαμάχη στο Ουκρανικό.
Για την Ελλάδα, το Σουδάν δεν είναι μια μακρινή αφρικανική χώρα. Για δεκαετίες ήταν συνδεδεμένο με την Αίγυπτο και τον Ελληνισμό που διαβιούσε στη χώρα του Νείλου. Συνάδελφος Αιγυπτιώτης μού επιβεβαίωνε ότι ο πατέρας του –διακεκριμένος δικηγόρος στην Αλεξάνδρεια– είχε πολλούς πελάτες από την ακμάζουσα ελληνική παροικία στο Χαρτούμ και κυρίως από το Πορτ Σουδάν στην Ερυθρά θάλασσα.
Η τύχη της άλλοτε ακμάζουσας ελληνικής κοινότητας ακολούθησε την τύχη του Ελληνισμού της Αιγύπτου. Οι συνεχείς κρίσεις που ακολούθησαν μετά την απόκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας μείωσαν ακόμη περισσότερο την παρουσία των Ελλήνων, με αποτέλεσμα να απομείνουν λίγες εκατοντάδες άτομα.
Τα τελευταία γεγονότα με τον εμφύλιο πόλεμο ανάγκασαν τους ολίγους εναπομείναντες να καταφύγουν στην Ελληνική Ορθόδοξη Μητρόπολη του Χαρτούμ, απ’ όπου απεγκλωβίστηκαν, έπειτα από γαλλική και ιταλική παρέμβαση, και στη συνέχεια παρελήφθησαν από ελληνικό μεταγωγικό αεροπλάνο στα σύνορα με την Αίγυπτο, που απεστάλη με παρέμβαση του υπουργού Εξωτερικών κ. Νίκου Δένδια. Ευχόμαστε η περιπέτεια που ζουν να είναι παροδική και να επιστρέψουν στις εστίες τους, αφού τερματισθεί ο εμφύλιος και αποκατασταθεί η ομαλότητα, για την οποία πρέπει να ασκηθούν πιέσεις από τη διεθνή κοινότητα.
Να σημειωθεί ότι το υπουργείο Εξωτερικών αποφάσισε προ ολίγων ετών να κλείσει την ελληνική πρεσβεία στο Χαρτούμ, ενώ πρόσφατα προέβη σε ίδρυση Πρεσβείας στον Παναμά και Προξενικής Αρχής στο Μάντσεστερ. Αλήθεια, με τι κριτήρια καταργούνται και ιδρύονται οι διπλωματικές μας Αρχές και Αντιπροσωπείες;
