Πιέζουν οι ΗΠΑ για διάλογο Ελλάδας – Τουρκίας

«Πόντιος Πιλάτος» ο Μπλίνκεν για τα ελληνοτουρκικά

–Για να μπει η Άγκυρα στο ενεργειακό παιχνίδι της Μεσογείου

Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ

Πολιτική ίσων αποστάσεων και οδηγίες για επίλυση των διαφορών με την Τουρκία είναι η γραμμή των ΗΠΑ για τα ελληνοτουρκικά, την οποία με απερίφραστο τρόπο παρουσίασε και δημοσίως στην Αθήνα ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Ά­ντονι Μπλίνκεν.

Για μια ακόμη φορά η Αθήνα βρίσκεται αντιμέτωπη με τη δική της αδυναμία να μετατρέψει την υποτιθέμενη στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ σε συμμαχική σχέση που θα έχει οφέλη και για τις δύο πλευρές, καθώς σε ό,τι αφορά τη μοναδική και σημαντικότερη απειλή που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, τον τουρκικό αναθεωρητισμό, η Ουάσινγκτον νίπτει τας χείρας της.

Και όλα αυτά σε μια στιγμή που στην Αθήνα επανέρχονται οι γνωστές θεωρίες περί συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου (από την πρώην ΥΠΕΞ Ντόρα Μπακογιάννη), προτάσεις που δημιουργούν σύγχυση για τις ελληνικές θέσεις, καθώς ακόμη και ο τεχνικός όρος της συνεκμετάλλευσης δεν μπορεί να υπάρξει πριν από την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, διαφορετικά θα αποτελεί μια μορφή νομιμοποίησης των τουρκικών διεκδικήσεων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αμερικανός ΥΠΕΞ, όταν ρωτήθηκε σε συνέντευξη που έδωσε (στο Mega) για το τι θα πράξουν οι ΗΠΑ εάν η Ελλάδα δεχθεί επίθεση, απάντησε ότι σε αυτήν την περίπτωση θα ισχύει το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ (περί αμοιβαίας συνδρομής σε περίπτωση που κράτος-μέλος δεχθεί επίθεση), αλλά δεν είχε τι να απαντήσει όταν το ερώτημα συνεχίστηκε για την περίπτωση που η επίθεση προέλθει από άλλο κράτος-μέλος της Συμμαχίας.

Επίσης, ο κ. Μπλίνκεν έπαθε αφωνία όταν του τέθηκε το ερώτημα για το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, παραπέμποντας απλώς στην ανάγκη να διεξαχθούν σύντομα εκλογές στη Λιβύη. Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι μία μέρα μετά την επίσκεψη Μπλίνκεν στην Αθήνα η Ουάσινγκτον οργάνωσε Διάσκεψη για τη Λιβύη, στην οποία συμμετείχαν η Γερμανία, η Βρετανία, η Ιταλία, η Αίγυπτος, η Τουρκία και ορισμένες αραβικές χώρες, αποκλείοντας και πάλι την άμεσα ενδιαφερόμενη και γειτονική χώρα της Λιβύης, την Ελλάδα.

Είναι προφανές ότι ο κ. Μπλίνκεν ήθελε να μεταφέρει διακριτικά μηνύματα και προς την Αθήνα, καθώς οι Αμερικανοί αντιλαμβάνονται ότι πριν από την ολοκλήρωση του εκλογικού κύκλου στις δύο χώρες δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων. Όμως ο ίδιος μίλησε για την ελπίδα να υπάρξουν «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο το επόμενο διάστημα, αποφεύγοντας πάντως σε όλη τη διάρκεια της παραμονής του στην Αθήνα να αφήσει οποιαδήποτε αιχμή εναντίον της Άγκυρας και της επιθετικής πολιτικής που ακολουθεί τους τελευταίους μήνες…

Ο αμερικανός ΥΠΕΞ ήταν σαφής όταν δήλωσε ότι είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ, αλλά και της Ελλάδας και της Τουρκίας, να επιλύσουν τις διαφορές τους οι δύο χώρες, υποχρεώνοντας την ελληνική πλευρά ουσιαστικά να προσπαθεί να εξηγήσει για ποιους λόγους δεν είναι δυνατή η άμεση επανέναρξη διαδικασιών όπως οι διερευνητικές επαφές.

Οι ΗΠΑ πάντως δείχνουν να έχουν υιοθετήσει μια αρκετά επικίνδυνη αντίληψη για τα ελληνοτουρκικά, καθώς ο κ. Μπλίνκεν προσπάθησε να προσφέρει… κίνητρο στην Τουρκία για την επίλυση των διαφορών οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, υποσχόμενος ότι θα εξασφαλίσει σημαντικό όφελος από τη μεταφορά των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου και τη συμμετοχή της στις ενεργειακές εξελίξεις της ευρύτερης περιοχής.

Ίσως αυτή η εμμονή των Αμερικανών να προσφέρουν όλο και μεγαλύτερα ανταλλάγματα, πιστεύοντας ότι με αυτόν τρόπο θα κατευνάσουν τον τουρκικό αναθεωρητισμό, είναι και ο λόγος της εγκατάλειψης του αγωγού East Med, τον οποίο επιχείρησε να επαναφέρει στο τραπέζι έστω και ως προοπτική η Αθήνα, αλλά προσέκρουσε στις αντιρρήσεις των Αμερικανών.

Τόσο στο κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά τις συνομιλίες στο υπουργείο Εξωτερικών όσο και στις δηλώσεις του κ. Μπλίνκεν υπήρχε μια γενική αναφορά στην ανάγκη σεβασμού της κυριαρχίας, των κυριαρχικών δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του Δικαίου της Θάλασσας, και της ειρηνικής επίλυσης των θαλάσσιων διαφορών και άλλων διαφωνιών μέσω της διπλωματικής οδού. Όμως ο κ. Μπλίνκεν έσπευσε να δικαιολογήσει την Τουρκία και απέδωσε λίγο – πολύ την επιθετική ρητορική του Ερντογάν στην προεκλογική περίοδο και μάλιστα έσπευσε να κάνει συστάσεις και στις δύο πλευρές να μην υιοθετούν επιθετική ρητορική στην προεκλογική περίοδο!.

Οι σεισμοί στην Τουρκία προσφέρουν μια μικρή περίοδο ηρεμίας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, αλλά δεν θα πρέπει να αμφιβάλει κανείς ότι αμέσως μετά τις εκλογές και στην Τουρκία θα υπάρξει, και με αμερικανική παρέμβαση, προσπάθεια για επανάληψη των ελληνοτουρκικών συνομιλιών.

Το μείζον ζήτημα για την Ελλάδα φυσικά είναι πώς θα δεχθεί μια ελληνική κυβέρνηση να ξεκινήσει διερευνητικές επαφές για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, όταν η ίδια η Άγκυρα έχει αλλάξει από μόνη της ακόμη και το όνομα, μετατρέποντάς τες σε «συμβουλευτικές επαφές που θα καλύπτουν όλα τα θέματα». Δηλαδή, μια συζήτηση που θα οδηγεί τελικά στη διαπραγμάτευση για το εύρος των ελληνικών χωρικών υδάτων και όχι μόνο για τις «γκρίζες ζώνες», που έχει προβάλει από το 1996 η Τουρκία, όπως και για την κυριαρχία ακόμη και των μεγάλων νησιών με πρόσχημα την αποστρατιωτικοποίηση. Επίσης, μια τέτοια συζήτηση για τις θαλάσσιες ζώνες θα προσκρούσει υποχρεωτικά και στο τουρκολιβυκό μνημόνιο, καθώς είναι προφανές ότι καμιά ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να αποδεχθεί την εξαίρεση αυτής της περιοχής, την οποία η Τουρκία θεωρεί τουρκική ΑΟΖ, από τη διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, καθώς κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με αποδοχή και νομιμοποίηση των τετελεσμένων.

Η ενεργειακή συνεργασία, η ο­ποία, παρεμπιπτόντως, εξυπηρετεί τους στρατηγικούς στόχους των ΗΠΑ για διαφοροποίηση των πη­γών ενέργειας στην Ευρώπη και απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, είναι σημαντική και δίνει ευκαιρίες στην Ελλάδα, ενώ και η στρατιωτική συνεργασία είναι σημαντική για τους Αμερικανούς λό­γω της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία.

Ωστόσο, για να έχουν όλα αυτά άμεσο και χειροπιαστό αντίκτυπο στο μεγάλο ζήτημα της ασφάλειας της χώρας μας, θα πρέπει να αποτυπωθούν και σε μια διαφορετική στάση των Αμερικανών στα ελληνοτουρκικά. Και όπως ακριβώς απαιτούν από όλο τον κόσμο να ταχθεί με το μέρος του αμυνόμενου απέναντι στον αναθεωρητισμό του επιτιθέμενου στον πόλεμο της Ουκρανίας, οφείλουν να πράξουν το ίδιο και στην περίπτωση της Ελλάδας, που είναι αντιμέτωπη με τον επιθετικό τουρκικό αναθεωρητισμό.

Δυστυχώς, η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται ότι δεν έχει κατορθώσει να πείσει την Ουάσινγκτον ότι οι παρεμβάσεις της θα πρέπει να είναι προς την Άγκυρα και όχι προς την Αθήνα.

Και θα χρειαστεί πολύ σκληρή προσπάθεια για να αλλάξει αυτό το κλίμα και να μη βρεθεί η Αθήνα προ δυσάρεστων εκπλήξεων μετά τις εκλογές.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ