Πότε θα γίνουν εκλογές στην Τουρκία; – Του Λάζαρου Καμπουρίδη
Του
ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗ
Αντιστράτηγου ε.α.*
Ο καταστροφικός σεισμός στην Τουρκία έχει προκαλέσει σοβαρούς μετασεισμούς και στον χώρο των προεκλογικών διεργασιών, αφού η κυβερνητική συμμαχία Ερντογάν – Μπαχτσελί θέλει χρόνο για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που προέκυψαν από τον σεισμό και επιζητά την κατάλληλη δικαιολογία για να αναβάλει τις εκλογές και να κερδίσει πολιτικό χρόνο ώστε να ανεβάσει τα ποσοστά της. Την ίδια στιγμή, η «Συμμαχία των Έξι» της αντιπολίτευσης δεν επιθυμεί την αναβολή των εκλογών, οι οποίες είχαν ανακοινωθεί για τη 14η Μαΐου.
Η παραμονή στην εξουσία αποτελεί μονόδρομο για τον Ερντογάν. Ο τουρκικός αναθεωρητισμός, ο οποίος τα τελευταία δύο χρόνια απέκτησε νέα χαρακτηριστικά (δόγμα «Γαλάζιας Πατρίδας», αποστρατιωτικοποίηση νησιών κ.λπ.), αποτελεί ένα σταθερό πλαίσιο αναφοράς, το οποίο έχει αποκτήσει και μορφή παρακαταθήκης για όλες τις πολιτικές δυνάμεις, αφού τον έχουν ενστερνισθεί και τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Η τακτική της πίεσης προς την Ελλάδα τους τελευταίους μήνες αποσκοπούσε στην αύξηση των ποσοστών εν όψει των εκλογών. Η αποτυχία στον στόχο αυτό ανάγκαζε τον Ερντογάν να κλιμακώνει, επιζητώντας ένα μικρό, ελεγχόμενο επεισόδιο (με ευθύνη της Ελλάδας), το οποίο θα χρησιμοποιούσε ως αφορμή για να προκαλέσει αναβολή των εκλογών.
Οι σεισμοί της 6ης Φεβρουαρίου και οι συνέπειές τους δημιούργησαν μια νέα πραγματικότητα, αφού ο Ερντογάν καλείται να αλλάξει όλους τους σχεδιασμούς του, που αφορούν μεταξύ των άλλων και το πολύ σημαντικό θέμα της ημερομηνίας διεξαγωγής των εκλογών. Λίγες μέρες μετά τον σεισμό, ο ίδιος ο τούρκος Πρόεδρος ζήτησε παράταση ενός έτους για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα των σεισμοπαθών, πυροδοτώντας νέες συζητήσεις, με την αντιπολίτευση να αντιδρά, αφού η «Συμμαχία των Έξι» δεν δέχεται καμιά συζήτηση περί αναβολής.
Το επιτελείο του τούρκου Προέδρου επιθυμεί αναβολή των εκλογών, καθώς υπάρχει συσσωρευμένη λαϊκή οργή για τους υπεύθυνους των κακών κατασκευών αλλά και για την καθυστέρηση επέμβασης και την έλλειψη οργάνωσης των υπεύθυνων υπηρεσιών και οργανισμών, οι οποίοι θα έπρεπε να είχαν λάβει υπόψη τις προειδοποιήσεις των σεισμολόγων. Θυμίζουμε ότι η περιοχή των 11 πληγέντων νομών αριθμεί 14 εκατ. κατοίκους (16% του συνολικού πληθυσμού της Τουρκίας) και καλύπτει το 12,5% της τουρκικής εδαφικής επικράτειας, με το συνολικό κόστος της καταστροφής να φτάνει τα 84 δισ. δολάρια. Μάλιστα, στις τελευταίες εκλογές, του 2018, ο Ερντογάν και η κυβερνητική συμμαχία επικράτησαν στους 10 από τους 11 νομούς, πλην του φιλοκουρδικού νομού του Ντιγιαρμπακίρ.
Από την πρώτη στιγμή, η ενωμένη αντιπολίτευση έκανε γνωστό ότι δεν δέχεται καμιά συζήτηση για αναβολή των εκλογών, αφού αντιλήφθηκε ότι ο Πρόεδρος της χώρας επρόκειτο να χρησιμοποιήσει τον σεισμό για να κερδίσει πολιτικό χρόνο. Οι Νταβούτογλου (πρόεδρος του κόμματος Gelecek) και Ντεμιρτάς (πρώην συμπρόεδρος του φιλοκουρδικού κόμματος HDP) έκαναν λόγο για παραβίαση του Συντάγματος σε περίπτωση αναβολής των εκλογών με πρόσχημα τον σεισμό, αφού το άρθρο 78 του Συντάγματος προβλέπει αναβολή μόνο σε περίπτωση πολέμου.
Δημοσιογράφοι κοντά στον Ερντογάν δήλωσαν ότι προς το παρόν αυτός δεν σκέφτεται αναβολή της εκλογικής διαδικασίας, ενώ ο τούρκος Πρόεδρος ανέφερε ότι το κύριο θέμα δεν είναι ο καθορισμός της ημερομηνίας των εκλογών, αλλά η άμεση κατασκευή εκατοντάδων χιλιάδων μόνιμων κατοικιών. Όμως τρεις δημόσιες παρεμβάσεις του Μπουλέντ Αρίντς, πρώην προέδρου της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης και ιδρυτικού στελέχους του κυβερνώντος κόμματος (ΑΚΡ), προσέδωσαν νέο ενδιαφέρον στη συζήτηση. Ο τελευταίος μίλησε για ανάγκη αναβολής των εκλογών, τονίζοντας ότι οι καταστροφές του σεισμού θυμίζουν εμπόλεμη κατάσταση, και έδωσε την εντύπωση ότι τελικά ο Ερντογάν πιέζει με έμμεσο τρόπο για την αναβολή της εκλογικής διαδικασίας.
Συγκεκριμένα, ο Αρίντς ανέφερε ότι είναι επιτακτική η αναβολή των εκλογών με συμφωνία όλων των κομμάτων, καθώς δεν είναι δυνατό να πραγματοποιηθούν στην ημερομηνία που έχουν προγραμματισθεί λόγω της μαζικής μετακίνησης 4 εκατ. σεισμόπληκτων και της καταστροφής βασικών υποδομών. Επίσης, ο ίδιος τόνισε ότι εάν δεν αναβληθούν οι εκλογές και δεν δοθεί χρόνος ώστε να αντιμετωπιστούν τα άμεσα και ζωτικά προβλήματα των σεισμοπαθών, η Τουρκία θα οδηγηθεί στο χάος, θέση η οποία θεωρήθηκε από την αντιπολίτευση ως άσκηση πίεσης με μορφή απειλής. Τέλος, ο Αρίντς, ο οποίος φαίνεται ότι ενεργεί ως ντελάλης του Ερντογάν, πρότεινε τη σύμπλευση όλων των κομμάτων, ώστε με πρόταση του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου (YSK) να υπάρξουν οι κατάλληλες τροποποιήσεις στο άρθρο 78 του Συντάγματος και να ληφθεί απόφαση αναβολής των εκλογών.
Συμπεράσματα
Ο Ερντογάν επιθυμεί την αναβολή των εκλογών, αλλά μόνο κατόπιν συμφωνίας με την αντιπολίτευση, καθώς μια προεκλογική αντιπαράθεση για το θέμα της αναβολής θα ζημιώσει το κόμμα του, αφού ο οργισμένος λαός το μόνο που επιθυμεί στην παρούσα συγκυρία είναι η επίλυση των προβλημάτων.
Η κυβερνητική πλευρά, αντιλαμβανόμενη ότι η ενωμένη αντιπολίτευση δεν συμφωνεί στο ενδεχόμενο αναβολής, έθεσε το θέμα σε δημόσια διαβούλευση, κινητοποιώντας τον πολύπειρο Αρίντς και αφαιρώντας από τον Ερντογάν και τα στελέχη του την ευθύνη τού να πάρουν ανοιχτά θέση για το θέμα.
Η κυβερνητική πλευρά θα εστιάσει στη ρητορική παροχολογίας, καταστέλλοντας κάθε φωνή λαϊκής αντίδρασης. Επιπλέον, το κυβερνητικό επιτελείο θα συνεχίσει να αποφεύγει κάθε ευθύνη για τους σεισμούς, υποσχόμενο δίωξη όλων των υπεύθυνων και λήψη άμεσων μέτρων για τους σεισμόπληκτους, έτσι ώστε να προετοιμαστεί το προεκλογικό πεδίο για την κυβέρνηση σε περίπτωση που οι εκλογές πραγματοποιηθούν την ημερομηνία που έχει ανακοινωθεί. Ταυτόχρονα, η κυβερνητική πλευρά θα επικρίνει δημόσια την τακτική της αντιπολίτευσης, με κύριο επιχείρημα ότι το βασικό μέλημα της «Συμμαχίας των Έξι» δεν είναι η αντιμετώπιση των προβλημάτων των σεισμόπληκτων, αλλά η διεξαγωγή των εκλογών.
Σε περίπτωση που, λόγω της κατάστασης, η αντιπολίτευση δεν συναινέσει στην αναβολή, ο Ερντογάν θα επικαλεστεί πιθανότατα απόφαση του YSK για αδυναμία πραγματοποίησης των εκλογών στις 14 Μαΐου και θα ζητήσει τη στήριξη της αντιπολίτευσης για αποδοχή της κατάστασης και αναβολή της εκλογικής διαδικασίας για τουλάχιστον έξι μήνες.
Εάν αντιδράσει η αντιπολίτευση και ισχυριστεί ότι ασκείται πίεση στο YSK από την κυβέρνηση, τότε ο Ερντογάν θα καταφύγει στη διεξαγωγή των εκλογών στις 14 Μαΐου ή τον Ιούνιο (αρχική ημερομηνία), αφού προηγουμένως θα έχει επενδύσει σε παροχολογία και προετοιμασία της κοινής γνώμης, εκμεταλλευόμενος τις δράσεις των Υπηρεσιών Πληροφοριών και της Διεύθυνσης Επικοινωνίας της Προεδρίας της Δημοκρατίας.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι Απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, Κάτοχος MBA από το Nottingham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε Μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995 – 1999 και Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα την περίοδο 2013 – 2017. Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο του 2022.
