Το δράμα της Τουρκίας και η κινούμενη άμμος στα ελληνοτουρκικά

Ο Ερντογάν εμφανίζεται ως λαβωμένο αγρίμι

–Με τη… βία θέλουν να ανακαλύψουν «ευκαιρίες» διαλόγου

Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ

Τον ενθουσιασμό συνήθως διαδέχεται η αμηχανία και η αγωνία για το μέλλον. Έτσι, μετά τον αρχικό ενθουσιασμό για τη θετική ανταπόκριση από την τουρκική κοινή γνώμη αλλά και τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου όσον αφορά την άμεση βοήθεια που προσέφερε η Ελλάδα για τα θύματα του φονικού σεισμού και τη συνεχιζόμενη κινητοποίηση για αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας για τους επιζήσαντες, επικρατεί προβληματισμός για την επόμενη ημέρα. Και αυτό διότι η Τουρκία εισέρχεται σε ένα εντελώς θολό τοπίο, με τις προβλέψεις και τις εκτιμήσεις για το πώς αυτό θα αποτυπωθεί στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής να είναι εντελώς παρακινδυνευμένες.

Μπορεί ο κ. Τσαβούσογλου, υπό το βάρος της συναισθηματικής φόρτισης, να ήταν ιδιαίτερα θερμός στην υποδοχή του Νίκου Δένδια στα Άδανα, αλλά η δική του αναφορά σε νέα εποχή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν είναι γνωστό ακόμη αν αποτελεί κε­ντρική επιλογή της τουρκικής ηγεσίας, καθώς κανένας άλλος από την τουρκική ηγεσία δεν αναφέρθηκε στην προοπτική βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων…

Ούτε και ο ίδιος ο κ. Τσαβούσογλου βεβαίως, με τη δήλωσή του αυτή, ανατρέπει το σκηνικό που όλο το προηγούμενο διάστημα είχε στήσει η τουρκική ηγεσία, με τα ανθελληνικά ξεσπάσματα και τις ευθείες απειλές ακόμη και για στρατιωτική παρέμβαση εναντίον της χώρας μας.

Είναι γεγονός ότι ο τρόπος με τον οποίο αντέδρασε η Ελλάδα στη μεγάλη καταστροφή στη γειτονική χώρα λειτούργησε ως η καλύτερη και πιο αποτελεσματική επιχείρηση δημόσιας διπλωματίας, καθώς πλέον και ο τελευταίος τούρκος πολίτης διαπιστώνει ότι η Ελλάδα δεν είναι ο εχθρός που επιδιώκει την καταστροφή και την υπονόμευση της Τουρκίας, όπως τόνιζε συστηματικά το καθεστώς Ερντογάν, αλλά μια γειτονική χώρα, με φιλικά αισθήματα, που σπεύδει σε βοήθεια όταν ο τουρκικός λαός το έχει ανάγκη.

Η Τουρκία έχει εισέλθει σε μια βαθιά περιπέτεια, την έκβαση της οποίας κανείς δεν μπορεί να προβλέψει.

Το κόστος των σεισμών (ανοικοδόμηση, αποκατάσταση των υποδομών, κατεστραμμένη παραγωγική βάση) θα ανέλθει σε σχεδόν 100 δισ. δολάρια, τα οποία φυσικά δεν διαθέτει η Τουρκία, η οποία θα πρέπει να αναζητήσει χορηγούς τόσο στις χώρες του Κόλπου όσο και στη Δύση, καθώς η Ρωσία, που αιμορραγεί από τον πόλεμο, δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του καθεστώτος Ερντογάν. Ο τούρκος ηγέτης γνωρίζει πολύ καλά ότι η άλλη επιλογή θα είναι η προσφυγή στο ΔΝΤ, κάτι που αποτελεί τον προσωπικό δαίμονά του, καθώς στο σύνθημα για έξοδο από την εποπτεία του ΔΝΤ είχε στηρίξει την προεκλογική του εκστρατεία το 2002, όταν ήρθε για πρώτη φορά στην εξουσία. Και φυσικά γνωρίζει ότι η εμπλοκή του ΔΝΤ θα του στερήσει το βασικό πολιτικό εργαλείο των πειραματισμών με τη νομισματική πολιτική και την πολιτική των επιτοκίων, το οποίο χρησιμοποιεί για να ασκεί μια πολιτική παροχών προκειμένου να εξασφαλίζει την παραμονή στην εξουσία.

Όμως ο Ερντογάν εμφανίζεται όλο και πιο μαζεμένος, σαν λαβωμένο αγρίμι, καθώς αυτή η καταστροφή ήρθε τη στιγμή που ο ίδιος έκανε σημαία της προεκλογικής του εκστρατείας και σύνθημα για τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από την ίδρυση του τουρκικού κράτους τη «Μεγάλη Τουρκία», την ισχυρή περιφερειακή και παγκόσμια δύναμη.

Ο κ. Ερντογάν θα βρεθεί στην τραγική θέση να γιορτάζει την επέτειο αυτή μέσα σε συντρίμμια, με χιλιάδες νεκρούς, με εκατομμύρια αστέγους, με την οικονομία στα πρόθυρα της κατάρρευσης και το γόητρο της «μεγάλης δύναμης» να διαλύεται, λόγω της αδυναμίας της ίδιας της Τουρκίας να διαχειριστεί μια τόσο μεγάλη κρίση.

Κανείς δεν γνωρίζει σήμερα τι θα συμβεί με τις τουρκικές εκλογές, που είναι σχεδόν δεδομένο ότι δεν θα πραγματοποιηθούν στις 14 Μαΐου, ενώ θα είναι επίσης δύσκολο να διεξαχθούν τον Ιούνιο, όταν και λήγει η συνταγματική προθεσμία. Θα είναι μεγάλο ρίσκο για τον κ. Ερντογάν να διεκδικήσει την ψήφο των πολιτών, εάν μέσα σε τέσσερις μήνες δεν έχει αποκατασταθεί στοιχειωδώς η επιβίωση των επιζώντων στις κατεστραμμένες περιοχές. Αυτό σημαίνει προσωρινές κατοικίες, υποδομές και δομές κρατικής πρόνοιας που αφορούν εκατομμύρια ανθρώπους, και γι’ αυτό συνιστούν ένα τιτάνιο έργο.

Ο κ. Ερντογάν ίσως θα προτιμούσε να παρατείνει για έναν ακόμη χρόνο τη θητεία του, αλλά αυτό προσκρούει στις συνταγματικές προβλέψεις, καθώς ορίζεται ότι η αναβολή εκλογών μπορεί να γίνει μόνο σε περίοδο πολέμου ή με ενισχυμένη πλειοψηφία της Βουλής, κάτι που η αντιπολίτευση δεν φαίνεται διατεθειμένη να προσφέρει στον κ. Ερντογάν.

Όλο αυτό το περιβάλλον υποχρεώνει τον σκληρό πυρήνα του τουρκικού καθεστώτος σε μια πρώ­τη φάση περισυλλογής, που υποχρεωτικά θα οδηγήσει σε φάση ανασύνταξης.

Ο σεισμός και η καταστροφή που προκάλεσε κάθε άλλο παρά θα προκαλέσει την προσγείωση των ηγεμονικών φιλοδοξιών του κ. Ερντογάν. Το αντίθετο θα πρέπει να περιμένουμε, καθώς ο τούρκος ηγέτης θα θελήσει, μόλις συνέλθει το καθεστώς του από το σοκ, να αποδείξει ότι η Τουρκία παραμένει ισχυρή και ότι δεν συρρικνώθηκαν οι περιφερειακές βλέψεις και οι φιλοδοξίες της επειδή υπέστη αυτό το πλήγμα. Όποιος πιστεύει ότι ο σεισμός θα συνετίσει τον κ. Ερντογάν και θα του αλλάξει την αναθεωρητική κοσμοθεωρία πλανάται πλάνην οικτράν.

Ακόμη και οι συναισθηματικά φορτισμένες δηλώσεις Τσαβούσογλου για την Ελλάδα και η παρότρυνσή του «να βρούμε λύσεις στα προβλήματα ως καλοί γείτονες» θα πρέπει να ερμηνεύονται ψύχραιμα. Διότι μόλις πάρει πάνω της λίγο η Τουρκία και μόλις συνέλθει από το σοκ, θα επανέλθει η γνωστή θεωρία για το πώς βλέπει η ίδια την επίλυση των προβλημάτων με την Ελλάδα, αλλά και ποια θεωρεί ότι είναι τα προβλήματα με την Ελλάδα. Θα είναι αφελές να περιμένει κανείς ότι θα διαγραφούν η «Γαλάζια Πατρίδα», οι «γκρίζες ζώνες» και η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στα νησιά επειδή πήγε η ΕΜΑΚ και ο κ. Δένδιας στην Τουρκία και επειδή καράβια γεμάτα βοήθεια από την Ελλάδα φτάνουν στα τουρκικά λιμάνια…

Η ανακωχή επί του πεδίου, που επιβάλλεται λόγω των έκτακτων συνθηκών, δίνει ανάσα στην κυβέρνηση Μητσοτάκη να προχωρήσει στις εκλογές χωρίς τον φόβο ενός θερμού επεισοδίου. Αλλά δεν πρέπει να υπάρχουν αυταπάτες. Αντίθετα, η σημερινή κατάσταση και η πλασματική εικόνα συμφιλίωσης εξωραΐζει την εικόνα της Τουρκίας και δημιουργεί τον πειρασμό σε καλοθελητές –όπως ίσως αποδειχθεί ο κ. Μπλίνκεν, στην επίσκεψή του αυτήν την εβδομάδα σε Τουρκία και Ελλάδα– να πιέσουν για την έναρξη διαλόγου ώστε να μη χαθεί η «ευκαιρία». Μια «ευκαιρία» την οποία πάντως κανείς ακόμη δεν διακρίνει στον ορίζοντα.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: protothema.gr