Άλλο η βοήθεια στα θύματα των σεισμών, άλλο ο κατευνασμός της Τουρκίας
-Η ηθελημένη σύγχυση που προκαλούν οι θιασώτες της «διπλωματίας των σεισμών»
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Τη «δόξα» του Γιωργάκη (Παπανδρέου) φαίνεται πως ζήλεψαν πολλοί στην κυβέρνηση, καθώς ίσως θεωρούν ότι η τηλεφωνική επικοινωνία που είχε ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης με τον τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν για τα θύματα του σεισμού και κάποια tweets και αναρτήσεις στο Facebook στην Τουρκία, που ευχαριστούσαν για την ελληνική βοήθεια, δημιουργούν κλίμα 1999 και «διπλωματίας των σεισμών».
Στην Αθήνα και στον περίγυρο του πρωθυπουργικού γραφείου, αλλά και στον χώρο του ΣΥΡΙΖΑ εθελοτυφλούν έναντι της τουρκικής επιθετικότητας και θεωρούν ότι αρκεί μια συμβολική κίνηση για να ξεπερασθούν τα ψυχολογικά εμπόδια και να προχωρήσει η ελληνοτουρκική προσέγγιση. Αυτή η αντίληψη εκδηλώνεται κάθε φορά που προκύπτει ένα γεγονός, πολύ περισσότερο τώρα, που το κύμα αλληλεγγύης του ελληνικού λαού για τα θύματα του καταστροφικού σεισμού στην Τουρκία και η θετική ανταπόκριση από μερίδα της τουρκικής κοινής γνώμης φέρνει στο προσκήνιο την εμπειρία του 1999.
Τότε που η συνδρομή της Ελλάδας για τα θύματα του σεισμού στην Κωνσταντινούπολη και λίγες ημέρες μετά η ανταπόδοση της Τουρκίας με την αποστολή βοήθειας για τους σεισμούς της Αθήνας δημιούργησαν ένα θετικό υπόβαθρο, στο οποίο ανταποκρίθηκαν και οι δύο κυβερνήσεις με πρωτοβουλία των ΥΠΕΞ Γιώργου Παπανδρέου και Ισμαήλ Τζεμ. Σε εντελώς διαφορετικό περιβάλλον, ενώ είχε προηγηθεί το επεισόδιο των Ιμίων, η Συμφωνία της Μαδρίτης και η υπόθεση Οτσαλάν, η προσέγγιση των δύο υπουργών διευκόλυνε την προσπάθεια που υπήρχε από καιρό στο παρασκήνιο για την έναρξη μιας διαδικασίας για την επίλυση της διαφοράς της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας. Ένα περιβάλλον ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκό λόγω της αλληλεγγύης που είχε εκφρασθεί εκατέρωθεν για τα θύματα των δύο σεισμών.
Πλέον η ιστορία δεν μπορεί να επαναληφθεί και εάν επιχειρηθεί, μάλλον θα πρόκειται περί φάρσας.
Κατ’ αρχάς, η τουρκική κυβέρνηση και ο ίδιος ο Ερντογάν απέφυγαν οποιαδήποτε δημόσια τοποθέτηση ή δημόσια έκφραση ευχαριστιών προς την Ελλάδα, πέραν της τυπικής ανακοίνωσης της Τουρκικής Προεδρίας για τις επικοινωνίες με Μητσοτάκη και Σακελλαροπούλου. Ούτε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου αναφέρθηκε σε επικοινωνία με τον Νίκο Δένδια, που θα μπορούσε ίσως να δημιουργήσει μια ευκαιρία ακόμη και για συνάντησή τους.
Ορισμένοι έσπευσαν να πανηγυρίσουν επειδή ο Ερντογάν, που είχε πει «Μητσοτάκης γιοκ», τελικά επικοινώνησε με τον πρωθυπουργό και έτσι σπάνε οι πάγοι…
Είναι δεδομένο ότι το προσεχές διάστημα η τουρκική ηγεσία πιθανότατα θα επικεντρωθεί στις προσπάθειες πολιτικής και πρακτικής διαχείρισης της κρίσης που έχει προκαλέσει ο σεισμός και θα αποφύγει την πρόκληση εντάσεων, που όχι μόνο θα προκαλούσαν και την εσωτερική κοινή γνώμη αλλά και διεθνώς θα δημιουργούσαν την εντύπωση ότι αντί να ασχοληθούν με τα θύματα του σεισμού και την προσπάθεια αποκατάστασης των εκατοντάδων χιλιάδων αστέγων, επιστρέφουν σε μια λογική πρόκλησης εντάσεων εναντίον των γειτόνων.
Αυτή η ανάπαυλα στην οποία μπορεί να οδηγήσουν, όσον αφορά το Αιγαίο, οι συνέπειες των σεισμών μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμη για την κυβέρνηση Μητσοτάκη, η οποία αγωνιά στον δρόμο προς τις κάλπες για ένα απρόσμενο θερμό επεισόδιο ή για μια αποστολή τουρκικού ερευνητικού σε διεκδικούμενη από την Τουρκία περιοχή, που θα την έφερναν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές.
Χωρίς βεβαίως να αποκλείεται ένα τυχαίο επεισόδιο, η ανάπαυλα αυτή, σε επίπεδο δηλώσεων, ίσως δεν διαρκέσει πολύ, καθώς με την έλευση του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν στην Άγκυρα θα έρθει πάλι στην επικαιρότητα και το θέμα των F-16, ενώ θα γίνει ακόμα πιο έντονη η αντίδραση της Άγκυρας στην προοπτική πώλησης F-35 στην Ελλάδα αλλά και στην αναβάθμιση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων.
Όσο και αν η Τουρκία θα παλεύει με την αντιμετώπιση των συνεπειών του σεισμού, ο κ. Ερντογάν και το καθεστώς του δύσκολα θα αντισταθούν στον πειρασμό να επανέλθουν στη λογική των απειλών και των τελεσιγράφων προς την Ελλάδα.
Αποτελεί ματαιοδοξία το να περιμένει κανείς ότι οι σεισμοί θα λειτουργήσουν ως καταλύτης στα ελληνοτουρκικά, όπως το 1999. Οι συνθήκες είναι εντελώς διαφορετικές και φυσικά ο Ερντογάν του 2023 δεν είναι η Τσιλέρ, ο Γιλμάζ και ο Ντεμιρέλ του 1999.
Πλέον η Τουρκία έχει άλλες βλέψεις και επιδιώξεις και έχει εντελώς διαφορετική ατζέντα εναντίον της Ελλάδας, ενώ ουδόλως ενδιαφέρεται για την ευρωπαϊκή προοπτική της, η οποία το 1999 αποτέλεσε και το μεγάλο κίνητρο για την επαναπροσέγγιση Ελλάδας – Τουρκίας.
Όμως αυτή η εξιδανίκευση των εκδηλώσεων αλληλεγγύης για τα θύματα του σεισμού και της θετικής ανταπόκρισης από μέρος της τουρκικής κοινής γνώμης αποτελεί μεγάλη αυτοπαγίδευση για την Ελλάδα. Διότι με πολύ λεπτούς χειρισμούς και με την αναπόφευκτη, λόγω σεισμών, ενασχόληση της τουρκικής ηγεσίας με τα εσωτερικά, αυτή η κατάσταση θα προβληθεί από Αμερικανούς και Ευρωπαίους ως μοναδική ευκαιρία για αναθέρμανση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και μάλιστα πιθανότατα θα ζητηθεί και η παραχώρηση ανταλλαγμάτων από την Αθήνα προκειμένου να μην αλλάξει γνώμη η Τουρκία και… θυμώσει ο Σουλτάνος.
Την τελική πράξη με την Τουρκία δεν την έχουμε δει ακόμη, ούτε θα τη δούμε πριν από τις τουρκικές εκλογές. Πολύ περισσότερο δεν θα τη δούμε με Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και τηλεφωνήματα συλλυπητηρίων και αβροφροσύνης της ελληνικής πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας. Κυρίως όμως θα πρέπει η Αθήνα να διατηρήσει την ψυχραιμία της και να εξετάσει τα χειρότερα σενάρια.
Το χειρότερο σενάριο αυτήν τη φορά θα είναι η Δύση, συγκινημένη από το δράμα των θυμάτων του σεισμού, να αποφασίσει να εμφανισθεί πιο ελαστική απέναντι στον Ερντογάν και, βλέποντας τις πολιτικές του κ. Ερντογάν, που τον απομακρύνουν από τη Δύση, να επιλέξει για μια ακόμη φορά τη λογική και την πολιτική του κατευνασμού της Τουρκίας. Μια τακτική που τις τελευταίες δεκαετίες έδωσε την ευκαιρία στην Τουρκία ολοένα να παίρνει, χωρίς να δίνει τίποτα…
