Ευριπίδης Στυλιανίδης στο “Π”: Ποιος τελικά κυβερνά αυτόν τον τόπο;

February 6, 2023 στις κατηγορίες ΑΠΟΨΕΙΣ,Αρθρογράφοι,γράφουν,ΠΟΛΙΤΙΚΗ,

Του
Δρος ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΣΤ. ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗ
Βουλευτή Ροδόπης Νέας Δημοκρατίας, πρώην Υπουργού,
Αν. Καθηγητή Νομικής Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου

α) Ποιος είναι τελικά το αφεντικό της χώρας;
β) Σε ποιον λογοδοτούν οι κοινοβουλευτικοί μας;
γ) Είναι εκπρόσωποι ή αντιπρόσωποι του λαού;
δ) Ποιον τελικά εκπροσωπούν;
ε) Με τι κριτήρια επιλέγονται για να στελεχώσουν τις λίστες των κομμάτων;
στ) Ποιος είναι ο ρόλος των κομμάτων, είναι μηχανισμοί διαφθοράς ή οχήματα της δημοκρατίας;
ζ) Ποια εντέλει θεωρείται ποιοτική δημοκρατία, η βασιλευομένη, η προεδρική ή η προεδρευόμενη, η τιμοκρατική ή η αριστοκρατική, η κληρονομική ή η ανοιχτή;

Όλα αυτά είναι καίρια ερωτήματα, που κατά καιρούς τα απάντησε η Ιστορία, τα νομιμοποίησε η κοινωνία και τα κατοχύρωσε το Σύνταγμα του 1975. Από το 1830, που υφίσταται επισήμως ελληνικό κράτος, μέχρι το 1975, η Ελλάδα άλλαξε 29 πολιτεύματα. Από το 1975 μέχρι σήμερα όμως εδραίωσε την πιο στέρεη, ώριμη και ποιοτική δημοκρατία, που σε λίγο συμπληρώνει μισό αιώνα ζωής. Παρότι το αυστηρό, αλλά ανοιχτό Σύνταγμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή έδωσε πειστικές απαντήσεις στα βασικά ερωτήματα και προστάτεψε τον εθνικό αξιακό μας κώδικα από την κλωνοποίηση των πολιτισμών (McDonaldization), χωρίς να οδηγηθεί σε θραύση του θεσμικού πλαισίου λόγω της συνεχούς πίεσης που ασκεί η ισοπεδωτική παγκοσμιοποίηση, σήμερα τίθενται εκ νέου βασικά ερωτήματα, μερικά εκ των οποίων προανέφερα. Ωστόσο, τις απαντήσεις θα τις ανακαλύψουμε μόνο αν τις αναζητήσουμε στο ίδιο το συνταγματικό μας κείμενο, που αποτελεί τη συμπυκνωμένη, δημοκρατικά νομιμοποιημένη, θεσμική έκφραση του διαχρονικού μας πολιτισμού.

Συγκεκριμένα, το αφεντικό όλων είναι ή πρέπει να είναι στη δημοκρατία μας ο «αυτοκράτορας λαός», όπως έλεγε και ο Ρήγας Φεραίος, ο πρώτος έλληνας διαφωτιστής, που «δεν σπούδασε στην Εσπερία», κατά τον Ρουσσώ. Αυτό το τόνιζε πάντα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ζητώντας από τους βουλευτές του «να νοιάζονται για τον λαό και να λογοδοτούν μόνο σε αυτόν». Το είχαμε ξεχάσει κατά την οικονομική κρίση, όταν σχεδόν όλοι αναφέρονταν μόνο και συχνά δουλικά στην «τρόικα», στην ΕΕ, στους δανειστές και γενικώς στα διεθνή διευθυντήρια.

Μπορεί ο λαός να είναι κυρίαρχος, αλλά οι κοινοβουλευτικοί δεν λογοδοτούν μόνο σε αυτόν, αλλά και στο έθνος, δηλαδή και στους νεκρούς και στους αγέννητους Έλληνες. Στους πρώτους γιατί τους χρωστούν την ελευθερία τους και στους δεύτερους γιατί τους οφείλουν το μέλλον.

Υπό την έννοια αυτή, οι βουλευτές δεν είναι αντιπρόσωποι για να εντέλλονται από τους ψηφοφόρους τους για κάθε απόφαση, αλλά εκπρόσωποι που αποφασίζουν ανάμεσα σε δύο εκλογές κατά συνείδηση, με κριτήριο όμως το συμφέρον όχι μόνο του λαού αλλά και του έθνους, ακόμα και αν αυτή η απόφαση συγκρούεται κάποιες φορές ακόμα και με τους ψηφοφόρους τους.

Γι’ αυτό τα κριτήρια επιλογής των κοινοβουλευτικών από τα κόμματα πρέπει να είναι αξιολογικά. Να προωθούν την ποιότητα, το ήθος, την αποτελεσματικότητα και την ευσυνειδησία του πολιτικού και όχι μόνο την αναγνωρισιμότητα, την επικοινωνία και την τυφλή υποταγή στην εκάστοτε ηγεσία.

Ένα κόμμα δημοκρατικό και σύγχρονο δεν λειτουργεί ως αυλή του εκάστοτε αρχηγού, αλλά ως κυψέλη παραγωγής νέων ιδεών και ως φυτώριο νέων, ποιοτικών προσώπων. Προστατεύει τον ηγέτη από τις βασικές απειλές της ανασφάλειας και της αλαζονείας και του επιτρέπει να ξεδιπλώσει τις αρετές του. Αξιοποιεί την εμπειρία των παλιών και επενδύει στην αξία των νεότερων. Ένα δημοκρατικό κόμμα προετοιμάζει την εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης και εκπαιδεύει την επόμενη γενιά στελεχών, ώστε να αποτελέσει τη δεξαμενή αλλά και το φίλτρο επιλογής και ανάδειξης νέων πρωταγωνιστών, περιορίζοντας πιθανές αστοχίες από κακές ή τυχοδιωκτικές επιλογές. Στόχος ενός σύγχρονου κόμματος δεν μπορεί να είναι απλά η κατάκτηση της εξουσίας, αλλά η προετοιμασία για την ενάρετη και δημιουργική άσκησή της. Αν αυτοί οι όροι δεν συντρέχουν, τότε μπορεί να μεταβληθεί από όχημα της δημοκρατίας σε μηχανισμό διαφθοράς.

Η δημοκρατία μας αποφασίσαμε να είναι προεδρευομένη και όχι βασιλευομένη, γιατί το εκτελεστικό δίπολο βασιλέα – πρωθυπουργού ιστορικά δημιούργησε συχνά προβλήματα. Δεν επιλέξαμε τον προεδρικό χαρακτήρα, διότι για λόγους αποτελεσματικότητας προτιμήσαμε τον πρωθυπουργοκεντρισμό, συνδυασμένο με ένα Κοινοβούλιο, που θα έπρεπε όμως να είναι περισσότερο ισχυρό για να εγγυάται την αρχή των ελέγχων και των ισορροπιών. Η ψήφιση όμως σήμερα της απλής αναλογικής μειώνει την αποτελεσματικότητα μιας σταθερής διακυβέρνησης και αυξάνει την πιθανότητα πολυδιάσπασης του Κοινοβουλίου, το οποίο ούτως ή άλλως περιφρονεί προκλητικά ο ΣΥΡΙΖΑ με την πρώιμη αποχώρησή του. Η ελληνική δημοκρατία δεν μπορεί να είναι τιμοκρατική, διότι απλούστατα η πολιτική δεν επιτρέπεται στην αρχαιότερη δημοκρατία του πλανήτη να είναι το χόμπι των πλουσίων ή η επιχείρηση των διαπλεκόμενων πολιτικών. Τέλος, το βασικό χαρακτηριστικό μιας σύγχρονης ανοιχτής δημοκρατίας δεν μπορεί να είναι από μόνη της η καταγωγή, αν αυτή δεν συνδυάζεται με την πραγματική αξία, την αρετή και την αποτελεσματικότητα, που ανταποδίδει στον λαό και στο έθνος την εμπιστοσύνη που προσφέρει στους εκλεγμένους πολιτικούς. Η κινητικότητα δε στις ανοιχτές δημοκρατίες είναι ίσως η σημαντικότερη αρχή, διότι βασίζεται στη συνεχή αξιολόγηση. Δίνει την ελπίδα στον πιο ταπεινό να φτάσει στην κορυφή, αν το αξίζει, και ενισχύει την αγωνία του πιο ισχυρού, ότι θα βρεθεί στον πάτο, αν δεν προσπαθεί συνεχώς να επιβεβαιώνει την αξία του και τον σεβασμό του προς τον λαό.

Όπως έλεγε σοφά ο Μάνος Χατζηδάκις, δύο είναι οι εχθροί της δημοκρατίας, ο λαϊκισμός, που λέει σε όλους αυτά που θέλουν να ακούσουν, ακόμα και όταν αυτά είναι καταστροφικά για το έθνος και την πατρίδα, και φυσικά ο ελιτισμός, που περιφρονεί επικίνδυνα τις αγωνίες, τα δίκαια και τα συμφέροντα των πολλών, δηλαδή του λαού, φυλακίζοντας την εξουσία στον λαβύρινθο της αλαζονείας.

Στον δρόμο προς τις επικείμενες εκλογές δεν συγκρούονται απλώς δύο διαφορετικές σχολές σκέψης, αλλά δύο κόσμοι: Από τη μια ο κόσμος του λαϊκισμού, η λογική της ήσσονος προσπάθειας και του διχαστικού, εμπρηστικού λόγου του ΣΥΡΙΖΑ και από την άλλη ο κόσμος της εθνικής ευθύνης, η λογική της αξιοσύνης, η αντίληψη της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς, της Νέας Δημοκρατίας, που στοχεύει στη στήριξη του λαού και στη θωράκιση του έθνους. Οι ίδιοι οι Έλληνες θα αποφασίσουν ποιος θέλουν πραγματικά να κυβερνήσει αυτόν τον τόπο.