Απρόβλεπτη και επικίνδυνη η Άγκυρα εν όψει προεκλογικής περιόδου

Με «άδειο καλάθι» έφυγε ο Τσαβούσογλου από τις ΗΠΑ

Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ

Με άδεια χέρια φαίνεται πως γυρίζει στην Άγκυρα ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, καθώς η Ουάσινγκτον, παρά τα καλά λόγια και τις γενικότητες για τον ρόλο της Τουρκίας στη συμφωνία για την εξαγωγή των σιτηρών, δεν είχε διάθεση να προσφέρει τίποτε περισσότερο στην Τουρκία.

Η αποτυχία της Τουρκίας να εξασφαλίσει όσα μαξιμαλιστικά έβαζε στο παζάρι με τους Αμερικανούς δημιουργεί σοβαρό προβληματισμό για το πώς θα επιλέξει να αντιδράσει ο Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος βρίσκεται ήδη εν μέσω της πιο δύσκολης προεκλογικής περιόδου που έχει αντιμετωπίσει τις τελευταίες δύο δεκαετίες που έχει την εξουσία στην Τουρκία.

Το χαρτί των σχέσεων με τις ΗΠΑ ήταν ένα από τα τελευταία χαρτιά που ήθελε να έχει στα χέρια του προεκλογικά ο κ. Ερντογάν, προκειμένου να καυχηθεί στην κοινή γνώμη ότι η Τουρκία πλέον είναι ισχυρή δύναμη που μπορεί να επιβάλλει απόψεις και θέσεις α­κόμη και στις ΗΠΑ, ότι η Τουρκία πλέον δεν κηδεμονεύεται από ξένους και η διπλωματία την οποία ασκεί, πατώντας όχι σε δύο, αλλά σε όποια βάρκα βρίσκει μπροστά του, τελικά υπερισχύει των επιφυλάξεων ή έστω και της εχθρότητας που επικρατεί σε ορισμένους κύκλους της Ουάσινγκτον εναντίον της Τουρκίας.

Αν και ο κ. Τσαβούσογλου περίμενε δύο χρόνια την πρόσκληση για να επισκεφθεί την Ουάσινγκτον (ο κ. Ερντογάν ακόμη περιμένει μια πρόσκληση για τον Λευκό Οίκο), ήλπιζε ότι αυτή η συνάντηση, εάν δεν έλυνε μια σειρά προβλημάτων, τουλάχιστον θα έδινε ένα θετικό μήνυμα για τα ζητήματα που καίνε την Τουρκία: τα F-16, τη Συρία, τον Φετουλάχ Γκιουλέν, το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Σε κανένα από αυτά τα θέματα δεν φαίνεται να εξασφάλισε κάτι ο κ. Τσαβούσογλου και αυτό, παρά τα χαμόγελα και τις γενικόλογες αναφορές περί συνεργασίας στην κοινή δήλωση, βαραίνει ακόμη περισσότερο το κλίμα στις σχέσεις των δύο χωρών.

Οι ΗΠΑ επέμειναν σταθερά στη θέση τους ότι ναι μεν η κυβέρνηση Μπάιντεν εισηγείται θετικά στο Κογκρέσο για την πώληση νέων και αναβάθμιση των παλιών F-16, αλλά η προώθηση αυτής της διαδικασίας εξαρτάται από το Κογκρέσο. Μάλιστα, ο κ. Μπλίνκεν έθεσε εμμέσως ως προϋπόθεση για να προχωρήσει η διαδικασία αυτή την έγκριση της Τουρκίας για την ένταξη στο ΝΑΤΟ της Σουηδίας και της Φινλανδίας. Τη στιγμή που έχει κορυφωθεί η αντιπαράθεση μεταξύ Άγκυρας και Στοκχόλμης, μιας και η σουηδική κυβέρνηση απορρίπτει τις αιτήσεις της Τουρκίας για έκδοση 130 ατόμων που ζουν στη Σουηδία, τα οποία το τουρκικό καθεστώς θεωρεί τρομοκράτες. Στο Κογκρέσο βεβαίως υπάρχει και το μεγάλο εμπόδιο που λέγεται Μπομπ Μενέντεζ και οι βουλευτές και γερουσιαστές που τον υποστηρίζουν στην άρνησή του να εγκρίνει το πακέτο των F-16 προς την Τουρκία, για λόγους που αφορούν την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για την επιθετική πολιτική του έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου.

Τα παράπονα του κ. Τσαβούσογλου για την ελληνοαμερικανική συνεργασία μάλλον έπεσαν στο κενό, καθώς στις παρατηρήσεις του ότι η Ουάσινγκτον ανατρέπει την ισορροπία που υπήρχε στις σχέσεις της με Ελλάδα και Τουρκία άκουσε απλώς την αμερικανική πλευρά να του απαντά ότι δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Οι ΗΠΑ ενισχύουν τις βάσεις τους στην Ελλάδα
Όμως ο ίδιος γνωρίζει ότι η Ουάσινγκτον όχι μόνο ενισχύει τις βάσεις της στην Ελλάδα και δημιουργεί καινούργιες, αλλά προωθεί και την πώληση των υπερσύγχρονων, πέμπτης γενιάς μαχητικών F-35 στην Ελλάδα, χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Κάτι για το οποίο ήδη δέχεται σφοδρή κριτική στο εσωτερικό, καθώς μια τέτοια αγορά από την Ελλάδα θα σηματοδοτήσει την απόκτηση υπεροπλίας στον αέρα σε συνδυασμό με τα Rafale αλλά και τα αναβαθμισμένα σε έκδοση Viper ελληνικά F-16.

Ο κ. Τσαβούσογλου μάλιστα επιχείρησε να αντιστρέψει την πραγματικότητα, παρουσιάζοντας, όπως είπε, στοιχεία ότι η Ελλάδα είναι αυτή που δημιουργεί τις εντάσεις στο Αιγαίο, κάτι που δεν φαίνεται να συγκίνησε ιδιαίτερα τους Αμερικανούς, ενώ επιχείρησε και έναν ελιγμό, καλώντας τους Αμερικανούς ουσιαστικά να υπαγορεύσουν στην Ελλάδα να μη χρησιμοποιεί αμερικανικό εξοπλισμό στα νησιά που η ίδια θεωρεί αποστρατιωτικοποιημένα.

Αυτές οι αναφορές του βεβαίως προκάλεσαν την αντίδραση της Αθήνας και διπλωματικές πηγές έδωσαν απαντήσεις για τον υπεύθυνο της πρόκλησης των εντάσεων στο Αιγαίο και παρέπεμψαν στις εξαντλητικές απαντήσεις που έχουν επιδοθεί στον ΟΗΕ σε ό,τι αφορά την απαίτηση για αποστρατιωτικοποίηση.

Όμως χωρίς αποτέλεσμα ήταν και οι εκκλήσεις της Τουρκίας προς τους Αμερικανούς, για να δουν θετικά μια παρέμβασή τους στη Βόρεια Συρία. Η Ουάσινγκτον είναι κατηγορηματικά αντίθετη σε κάθε τέτοια στρατιωτική παρέμβαση, που θα στραφεί μάλιστα ε­ναντίον των συμμάχων της, Κούρδων του SDF, ενώ έστειλε σαφές μήνυμα ότι είναι αντίθετη σε κάθε προσπάθεια ομαλοποίησης των σχέσεων της Τουρκίας με το καθεστώς Άσαντ. Αυτό αποτελεί σοβαρό πλήγμα για την κυβέρνηση Ερντογάν, καθώς ο ίδιος ο τούρκος Πρόεδρος έχει αναγγείλει την επιχείρηση στη Βόρεια Συρία εδώ και μήνες και εμφανίζεται να μην μπορεί να την υλοποιήσει επειδή δεν του δίνουν την άδεια οι Αμερικανοί…

Αυτό το κλίμα ρίχνει σαφώς τη σκιά του στην προεκλογική καμπάνια του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος στερείται ένα ισχυρό προεκλογικό χαρτί, όπως θα ήταν μια σημαντική βελτίωση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Ο κ. Ερντογάν πιθανότατα θα καταφύγει και πάλι στον ακραίο εθνικιστικό λόγο, με επιθέσεις στη Δύση και στις ΗΠΑ, αυτούς που συλλήβδην χαρακτηρίζει ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που επιβουλεύονται την πρόοδο και την ισχύ της Τουρκίας. Η στασιμότητα στο θέμα των F-16 ενδεχομένως θα οδηγήσει την Τουρκία σε άλλες επιλογές, με πρώτη αυτή του Eurofighter, αλλά και σε αναζήτηση –από τη συνήθως πρόθυμη Βρετανία– κινητήρων για το τουρκικής κατασκευής μαχητικό, αν και το τελευταίο είναι ένα project που δεν μπορεί να καλύψει τις άμεσες ανά­γκες της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας.

Το μεγάλο ερώτημα τώρα και για την Αθήνα είναι εάν ο κ. Ερντογάν θα επιλέξει την ευαίσθητη αυτή προεκλογική περίοδο και για τις δύο χώρες προκειμένου να προκαλέσει ένταση και τετελεσμένα που θα ανατρέψουν αυτήν τη μετατόπιση –όπως πιστεύει η Τουρκία– των Αμερικανών προς την πλευρά της Ελλάδας. Και για λόγους εσωτερικούς, ώστε να δείξει ότι η Τουρκία ούτε κάμπτεται από τις αμερικανικές πιέσεις ούτε χειραγωγείται από ξένες δυνάμεις, αλλά και για λόγους ουσιαστικούς.

Κρίσιμο πεντάμηνο…
Το επόμενο πεντάμηνο θα είναι εξαιρετικά κρίσιμο και ευαίσθητο για τα ελληνοτουρκικά και αυτό πλέον θα πρέπει να το έχουν υπόψη τους όχι μόνο η κυβέρνηση αλλά όλες οι πολιτικές δυνάμεις, καθώς, όπως όλα δείχνουν, η χώρα μας για ένα διάστημα τριών – τεσσάρων εβδομάδων θα έχει υπηρεσιακή κυβέρνηση και είναι προφανές ότι μια κρίση με την Τουρκία δεν μπορεί να τη χειριστεί ούτε ένας ανώτατος δικαστικός ούτε ένας καθηγητής πανεπιστημίου, που πιθανόν θα αναλάβουν τις θέσεις του πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών…

ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: voria.gr