Οι εξωτερικές προκλήσεις και η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής – Ανάγκη για ευρεία πολιτική συναίνεση
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.
Γενική είναι η εκτίμηση ότι η διεθνής κοινωνία και ιδιαίτερα ο δυτικός κόσμος, διανύουν περίοδο πλήρους παρακμής. Οι διεθνείς οργανισμοί που είναι εντεταλμένοι για τη διατήρηση της ειρήνης και τη προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών βρίσκονται σε πλήρη αδράνεια. Αδυνατούν ή αποφεύγουν να πάρουν τις οφειλόμενες πρωτοβουλίες.
Στην ΕΕ, υψηλοί αξιωματούχοι θεσμικών οργάνων, νυν και πρώην, τελούν υπό κατηγορία για χρηματισμό από ξένες κυβερνήσεις, προς εξυπηρέτηση συμφερόντων τους. Στο μεταξύ, τον επόμενο μήνα συμπληρώνεται ένας ολόκληρος χρόνος (24/2/2022) από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Οι δυτικές χώρες, αντί να ασκήσουν πίεση προς τις δύο εμπόλεμες χώρες για εκεχειρία και έναρξη διαπραγματεύσεων προς σύναψη ειρήνης, εξακολουθούν να προμηθεύουν με όπλα το Κίεβο, γεγονός που διαιωνίζει τον πόλεμο, με τους συναφείς κινδύνους εξάπλωσης στις όμορες χώρες ή και ευρύτερα. Η συνεχιζόμενη παροχή οπλισμού προφανώς εξυπηρετεί και άλλους στόχους. Ας μας πουν έμπειροι στρατιωτικοί αν είναι εύκολο να ηττηθούν και να χάσουν τον πόλεμο οι Ρώσοι στο πεδίο των μαχών. Οι πλείστοι το αποκλείουν, τουλάχιστον για ολοκληρωτική ήττα, όπως αποκλείουν και την ολοκληρωτική κατάληψη της ουκρανικής επικράτειας από τον ρωσικό στρατό.
Σε αυτήν την κρίσιμη και μεταβατική εποχή, η Ελλάδα είναι από τις πλέον ευάλωτες χώρες, γιατί, εκτός της οικονομικής κρίσης, αντιμετωπίζει εξωτερικές προκλήσεις και απειλές από τη γειτονική Τουρκία, η οποία δεν διεκδικεί νόμιμα δικαιώματα αλλά επιδιώκει αναθεώρηση και ανατροπή του status quo στο Αιγαίο, το οποίο έχει καθιερωθεί από διεθνείς συμβάσεις και το Δίκαιο της Θάλασσας. Η εξαιρετικά σημαντική γεωγραφική και γεωπολιτική θέση της Ελλάδος προκαλούσε ανέκαθεν τις επιβουλές διαφόρων κατακτητικών λαών, μεταξύ των οποίων και οι Αρχαίοι Πέρσες, οι οποίοι αντιμετωπίσθηκαν με τις δύο επικές μάχες στον Μαραθώνα και στις Θερμοπύλες και οριστικά με τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας και τη Μάχη των Πλαταιών.
Στη συνέχεια ήρθαν οι Ρωμαίοι, οι οποίοι όμως επωφελήθηκαν από την ανωτερότητα του πολιτισμού των Ελλήνων, τον οποίο ασπάσθηκαν, για να προκύψει από τη σύμμειξη ο θαυμάσιος ελληνορωμαϊκός πολιτισμός και στη συνέχεια η Αναγέννηση.
Το αντίθετο συνέβη αιώνες μετά, με τους οθωμανούς κατακτητές. Αλλά και οι διάδοχοι των Οθωμανών, οι σημερινοί Τούρκοι, δεν φαίνεται να έχουν αλλάξει νοοτροπία και συμπεριφορά έναντι της Ελλάδος και του Δυτικού Κόσμου. Μιλούν για «Γαλάζιες Πατρίδες» παραβλέποντας ότι το Αιγαίο και τα νησιωτικά συμπλέγματα, από τα Στενά μέχρι και το Καστελλόριζο, την Κρήτη και νοτίως αυτής, αποτελούν αρχέγονες ελληνικές πατρίδες, που ανέδειξαν μοναδικές προσωπικότητες για τον δυτικό πολιτισμό.
Εσχάτως, ο τούρκος Πρόεδρος έχει αλλάξει τακτική. Αντιστρέφει τους όρους, μιλώντας για απειλές της Ελλάδος κατά της Τουρκίας! Σίγουρα δεν πείθει, ούτε πρόκειται να πείσει κανέναν. Δυστυχώς, οι γεωπολιτικές εκτιμήσεις σχετικά με τη σημασία της Τουρκίας για την ασφάλεια της Δύσης –που όμως δεν ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα–, αλλά και τα οικονομικά συμφέροντα συντελούν ώστε να επιδεικνύεται από τις χώρες της Δύσης μεγάλη ανοχή έναντι της Τουρκίας, η οποία όμως είναι αστόχαστη, γιατί μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστες εξελίξεις.
Η ελληνική εξωτερική πολιτική οφείλει να είναι σε συνεχή επιφυλακή και εγρήγορση. Να παρακολουθεί επισταμένως τα γεγονότα, να βρίσκεται σε συνεχείς διαβουλεύσεις με τους κοινοτικούς εταίρους και άλλες σύμμαχες χώρες και να επιδεικνύει απόλυτη αποφασιστικότητα στην αντιμετώπιση των προκλήσεων, με ψυχραιμία και ασφαλώς όχι με αυτοσχεδιασμούς. Η εξωτερική πολιτική και η άσκησή της διαφέρει ριζικά από τις επιλογές που σχετίζονται με την εσωτερική πολιτική. Και αυτό διότι η εξωτερική πολιτική επηρεάζεται από εξωγενείς παράγοντες.
Κάθε κίνηση ή αντίδραση που αφορά την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής απαιτεί μέγιστη προσοχή και μελέτη των πιθανών αντιδράσεων ή συνεπειών. Είναι κάτι σαν το σκάκι. Δυστυχώς, στην πρόσφατη ιστορία μας καταγράφονται πρωτοβουλίες και ενέργειες που δεν έτυχαν προηγουμένως της δέουσας εξέτασης των πιθανών συνεπειών. Τραγική ανάμνηση για τον Ελληνισμό είναι η Μικρασιατική Καταστροφή, και ό,τι προηγήθηκε αυτής, το Κυπριακό, με τις συνέπειες παρακίνησης ένοπλου αντάρτικου αγώνα κατά των άγγλων αποίκων, αντί παρασκηνιακών διπλωματικών επαφών και συμφωνιών με το Λονδίνο, όπως και, λίγα χρόνια μετά, η αποχώρηση από το αμυντικό σκέλος του ΝΑΤΟ, για να εκλιπαρούμε στη συνέχεια για επιστροφή, όταν η Τουρκία, επωφελούμενη της αποχώρησης της Ελλάδος, ζήτησε να αναλάβει τον εναέριο και θαλάσσιο έλεγχο στο Αιγαίο.
Η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής είναι ασφαλέστερη και επιτυχέστερη όταν εξασφαλίζεται ευρεία συναίνεση μεταξύ των κοινοβουλευτικών κομμάτων, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για λήψη αποφάσεων εθνικής σημασίας. Όπως παρατηρεί ο πρώην υπουργός Εξωτερικών κ. Γ. Κατρούγκαλος σε άρθρο του σε κυριακάτικη εφημερίδα την εβδομάδα που πέρασε: «Κρίσιμες αποφάσεις πρέπει να είναι αντικείμενο εθνικής συναίνεσης, συγκροτημένης επεξεργασίας και εντάσσονται σε μια συνεκτική στρατηγική».
Στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, σε λήψεις αποφάσεων ή αντιδράσεων, δεν πρέπει να παραβλέπεται και ο ρόλος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ), που κάποιες φορές μπορεί να είναι θετικός, αλλά και το αντίθετο. Στην παρούσα φάση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, με τις συνεχείς προκλήσεις και απειλές του καθεστώτος Ερντογάν, διάχυτη είναι η εντύπωση μεταξύ των πολιτών ότι ορισμένα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια, αλλά και κρατικά, υπερβάλλουν με την τακτή κάλυψη δηλώσεων και άλλων συμπεριφορών του τούρκου Προέδρου και άλλων αξιωματούχων, σε σημείο να διερωτώνται αν θα επεκταθούν και σε καθημερινές συνήθειες του κ. Ερντογάν.
Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι με την υπερβολική κάλυψη διαγράφεται ο κίνδυνος δημιουργίας ηττοπάθειας στους πολίτες, ενώ οι ξένοι παρατηρητές μπορεί να αποδώσουν την υπερβολική αυτή κάλυψη σε ψύχωση των Ελλήνων έναντι της Τουρκίας. Κάτι τέτοιο σίγουρα δεν είναι θετικό για την αντίληψη της τουρκικής παραβατικότητας, τις απειλές και τις προκλήσεις κατά της Ελλάδος. Ουκ εν τω πολλώ το ευ…
