Γιατί ο Ερντογάν φοβάται τον τουρκικό Στρατό Ξηράς; – Του ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗ
Του
ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗ
Αντιστράτηγου ε.α.*
Εντύπωση έχει προκαλέσει το γεγονός ότι η Άγκυρα δεν χρησιμοποιεί τον τουρκικό Στρατό Ξηράς (ΣΞ) στην εκτέλεση του σχεδίου άσκησης υβριδικής πίεσης εναντίον της Ελλάδας, αλλά προβαίνει σε δραστηριότητες επίδειξης ισχύος και παραβίασης ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων με μονάδες του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ) και της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ) καθώς και της Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών (ΔΑΑ). Αυτό προκαλεί ερωτηματικά για τον βαθμό εμπιστοσύνης του τούρκου Προέδρου στις χερσαίες δυνάμεις, αφού παρατηρείται ισχυροποίηση της Στρατοχωροφυλακής (Σ/Χ) και λήψη μέτρων καταστολής κοινωνικών αναταραχών.
Λαμβάνοντας υπόψη το Πρόγραμμα της Αναδόμησης του ΤΣΞ (2015 – 2033), τις τομές που πραγματοποιήθηκαν στο στράτευμα μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος, τις ανάγκες σε χερσαίες μονάδες στις επιχειρήσεις σε Συρία και Ιράκ, τη μείωση της θητείας, σε συνδυασμό με την εντατικοποίηση του προγράμματος πρόσληψης συμβασιούχων οπλιτών αφοσιωμένων στον Ερντογάν, τη δημιουργία νέων Μονάδων και Ταξιαρχιών Καταδρομών (ΚΔ) και, τέλος, την ενίσχυση της Σ/Χ, αποκαλύπτεται έλλειψη εμπιστοσύνης του τούρκου Προέδρου στον ΣΞ, λήψη μέτρων για αντιμετώπιση εσωτερικών ταραχών – νέου πραξικοπήματος, αποτυχία μετεξέλιξης του ΣΞ, προβλήματα επανδρώσεων στις χερσαίες μονάδες και υιοθέτηση νέας φιλοσοφίας χρησιμοποίησης των χερσαίων δυνάμεων.
Πρόγραμμα Αναδόμησης ΣΞ (2015 – 2033)
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα του έτους 2015 προέβλεπε τη διατήρηση μόνο 35 ταξιαρχιών τριών ετοιμοτήτων, ανάλογα με το ποσοστό επαγγελματιών που θα διέθετε η καθεμία. Στις Ταξιαρχίες Ετοιμότητας «Α» περιλαμβάνονταν όλες οι Ταξιαρχίες της 1ης Στρατιάς (Ανατολική Θράκη) και της Στρατιάς Αιγαίου (Αιγαίο). Ακολούθησε η απόπειρα του πραξικοπήματος, η αδυναμία εφαρμογής του προγράμματος και η ενίσχυση της Σ/Χ, με σκοπό τη λήψη μέτρων αποτροπής κοινωνικών ταραχών.
Επιχειρήσεις σε Συρία και Ιράκ
Αμέσως μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος, μονάδες από όλους τους σχηματισμούς της Ανατολικής Θράκης και του Αιγαίου μεταστάθμευσαν στα σύνορα με Συρία και Ιράκ, όπου και έλαβαν μέρος στις στρατιωτικές επιχειρήσεις και συνεχίζουν να παραμένουν εκεί. Κατόπιν τούτου, μειώθηκαν σχεδόν στο μισό οι δυνάμεις των τουρκικών σχηματισμών στα μέτωπα Έβρου και Αιγαίου, με αποτέλεσμα η τουρκική ηγεσία να μη διαθέτει τις απαραίτητες χερσαίες δυνάμεις για προβολή ισχύος και άσκηση πίεσης στην ελληνική πλευρά την τρέχουσα περίοδο. Επιπρόσθετα, καμιά από τις προαναφερόμενες χερσαίες μονάδες δεν επέστρεψε στη μητρική της βάση, σε Ανατολική Θράκη και Αιγαίο, αφού ο Ερντογάν επιδιώκει την απασχόληση των χερσαίων μονάδων εμπλεκόμενων στις επιχειρήσεις σε Συρία και Ιράκ, μιας και ο ΣΞ είχε τη μεγαλύτερη εμπλοκή στην απόπειρα του πραξικοπήματος.
Ίδρυση νέων Μονάδων ΚΔ
Σχεδόν σε όλους τους μηχανοκίνητους και τεθωρακισμένους σχηματισμούς της Τουρκίας και κατ’ επέκταση και στην 1η Στρατιά (Ανατολική Θράκη), τα τελευταία τρία χρόνια ιδρύθηκε από 1 Τάγμα ΚΔ μόνο με συμβασιούχους οπλίτες, προκαλώντας πολλά ερωτηματικά, αφού δεν είχε προβλεφθεί στο σχετικό Πρόγραμμα Αναδόμησης. Φαίνεται ότι ο τούρκος Πρόεδρος επιθυμεί τον έλεγχο των χερσαίων σχηματισμών με μονάδες ΚΔ, που αποτελούνται από επαγγελματίες οπλίτες, οι οποίοι επιλέχθηκαν με συγκεκριμένες διαδικασίες και είναι αφοσιωμένοι στον Ερντογάν.
Δημιουργία νέων Ταξιαρχιών Καταδρομών του ΣΞ
Αν και δεν είχε προβλεφθεί στο σχετικό Πρόγραμμα Αναδόμησης του ΣΞ και με δεδομένες τις ανάγκες των ΤΕΔ σε πολλά, ταυτόχρονα μέτωπα επιχειρήσεων, αποφασίστηκε η δημιουργία νέων σχηματισμών ΚΔ, επηρεάζοντας τον τρόπο διεξαγωγής των επιχειρήσεων σε μια πιθανή μελλοντική ελληνοτουρκική (Ε/Τ) στρατιωτική αναμέτρηση. Ακολούθησε η δημιουργία εννιά νέων Ταξιαρχιών ΚΔ του ΣΞ (συνολικά υπάρχουν 18). Η στελέχωση όλων αυτών γίνεται, όπως προαναφέρθηκε, από συμβασιούχους επαγγελματίες οπλίτες, με καθεστωτικές επιλογικές διαδικασίες προτιμήσεων του συστήματος Ερντογάν.
Δημιουργία επαγγελματικού στρατεύματος
Αμέσως μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος, ο Ερντογάν επιτάχυνε το σχέδιο δημιουργίας επαγγελματικού στρατού, αφοσιωμένου στο καθεστώς, με μείωση της θητείας από τους 12 στους 6 μήνες και την εφαρμογή ενός προγράμματος διαδοχικών προσλήψεων ημετέρων συμβασιούχων οπλιτών, οι οποίοι στελεχώνουν κυρίως τις Μονάδες – Ταξιαρχίες ΚΔ καθώς και Μονάδες της Σ/Χ.
Την τελευταία εξαετία προσελήφθησαν σχεδόν 60.000 συμβασιούχοι οπλίτες στις Ένοπλες Δυνάμεις, με αποτέλεσμα η δύναμη του μισθοφορικού στρατού να έχει ξεπεράσει αυτή των υπόχρεων θητείας. Από τις 430.000 της συνολικής δύναμης των ΤΕΔ, πλέον οι 216.000 είναι επαγγελματίες και οι 174.000 είναι οπλίτες θητείας (Αναφορά Δραστηριοτήτων υπουργείου Εθνικής Άμυνας 2022). Σημειώνεται ότι το υπουργείο Εθνικής Άμυνας ανακοίνωσε την πρόσληψη άλλων 16.000 συμβασιούχων οπλιτών εντός του 2023.
Η Σ/Χ, η δύναμη της οποίας φτάνει τις 192.000, την τελευταία εξαετία προχώρησε σε προσλήψεις 40.000 συμβασιούχων οπλιτών, επίσης αφοσιωμένων στον Ερντογάν, αυξάνοντας το ποσοστό της επαγγελματοποίησης στο 88% από 65% που βρισκόταν το 2017 (Αναφορές Δραστηριοτήτων Σ/Χ ετών 2018 και 2022).
Η Σ/Χ αποτελεί έναν πολύ ισχυρό ένοπλο κλάδο, με δυνατότητες εκτέλεσης επιχειρήσεων, ενώ ταυτόχρονα θεωρείται η κατ’ εξοχήν κατάλληλη δύναμη για επέμβαση καταστολής κοινωνικών εξεγέρσεων. Αυτή υπάχθηκε στο υπουργείο Εσωτερικών με σκοπό την αποδυνάμωση του στρατεύματος, προς αποφυγή πραγματοποίησης νέου πραξικοπήματος, και θα πρέπει να τονιστεί ότι Μονάδες Ειδικών Δυνάμεων της Σ/Χ διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην αποτυχία του πραξικοπήματος.
Ίδρυση νέας Ταξιαρχίας Καταδρομών Σ/Χ
Το 2021 ιδρύθηκε νέα Ταξιαρχία Καταδρομών Σ/Χ στην Κωνσταντινούπολη, η οποία στελεχώνεται μόνο από επαγγελματίες αφοσιωμένους στο καθεστώς Ερντογάν και αποστολή της μεταξύ των άλλων είναι η καταστολή των κοινωνικών ταραχών. Κατόπιν τούτου, η Σ/Χ διαθέτει πλέον τρεις Ταξιαρχίες ΚΔ. Μία στη Νοτιοανατολική Τουρκία (Sırnak), μία στη Σμύρνη (Bornova) και μία στην Κωνσταντινούπολη. Εντύπωση βέβαια προκαλεί το γεγονός ότι οι δύο εξ αυτών εδρεύουν σε πολύ μεγάλες πόλεις, όπου διαβιούν μεγάλοι και φτωχοποιημένοι μειονοτικοί πληθυσμοί.
Κέντρο Επικοινωνίας της Προεδρίας (CIMER)
Το 2015 ιδρύθηκε το Κέντρο Επικοινωνίας της Προεδρίας (CIMER), ένας μηχανισμός άμεσης ενημέρωσης του τούρκου Προέδρου, όπου ο κάθε πολίτης δύναται να υποβάλλει άμεσα κάθε παράπονο, προειδοποίηση και αίτημα στην Προεδρία της Δημοκρατίας, με κύριο σκοπό την άμεση μεταφορά πληροφορίας για κάθε ανατρεπτική ενέργεια, αλλά και τον έλεγχο συμπεριφορών δημόσιων λειτουργών και στρατιωτικών οι οποίοι δεν συμπλέουν με την καθεστωτική γραμμή. Υπήρξαν πολλές περιπτώσεις όπου υπαξιωματικοί διαμαρτυρήθηκαν μέσω του Κέντρου για συμπεριφορές αξιωματικών, που είχε ως αποτέλεσμα τη δίωξη των τελευταίων.
Συμπεράσματα
1.Ο Ερντογάν δεν εμπιστεύεται τον ΣΞ και έχει δρομολογήσει τη δημιουργία ενός στρατεύματος στελεχωμένου με επαγγελματίες αφοσιωμένους στο καθεστώς, επηρεάζοντας ταυτόχρονα και τις επιχειρήσεις στα θέατρα επιχειρήσεων Έβρου και Αιγαίου. Και αυτό διότι:
α. Η αποτυχία του Προγράμματος Αναδόμησης του ΣΞ, η οποία κατά ένα μέρος αποδίδεται στην απόπειρα του πραξικοπήματος, αλλά και οι αυξημένες ανάγκες σε χερσαίους σχηματισμούς σε Συρία και Ιράκ όχι μόνο μείωσαν κατά το ήμισυ σχεδόν τις στρατιωτικές δυνάμεις στα στρατόπεδα στην Ανατολική Θράκη και στο Αιγαίο, αλλά ταυτόχρονα ακύρωσαν τον εκσυγχρονισμό των τεθωρακισμένων και μηχανοκίνητων σχηματισμών. Κατόπιν τούτου, η στρατιωτική ηγεσία εξαναγκάστηκε να τροποποιήσει το δόγμα χρησιμοποίησης των χερσαίων δυνάμεων, ιδρύοντας μεγάλο αριθμό νέων Ταξιαρχιών ΚΔ (συνολικά 18), οι οποίες μετακινούνται ευκολότερα στα διάφορα μέτωπα και έχουν αυξημένες δυνατότητες επιχειρήσεων σε νησιωτικά εδάφη.
β. Λόγω της εμπλοκής κυρίως μεγάλου αριθμού χερσαίων σχηματισμών στην απόπειρα του πραξικοπήματος, ο Ερντογάν, εκμεταλλευόμενος τα νέα μέτωπα (Συρία και Ιράκ), τηρεί απασχολημένο πολύ μεγάλο αριθμό χερσαίων μονάδων εκτός συνόρων, ενώ ταυτόχρονα δρομολόγησε αναδόμηση όλων των κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων με σκοπό τη δημιουργία μισθοφορικού στρατού επαγγελματιών οι οποίοι θα είναι αφοσιωμένοι στο καθεστώς. Μάλιστα, για τον έλεγχο των επικίνδυνων για πιθανή νέα ανατρεπτική ενέργεια βαρέων σχηματισμών, εντάχθηκαν σε αυτούς νέες Μονάδες ΚΔ, στελεχωμένες αποκλειστικά από επαγγελματίες οπλίτες αφοσιωμένους στο καθεστώς.
γ. Επίσης, την ίδια περίοδο, αποσπάσθηκε η Σ/Χ από τις Ένοπλες Δυνάμεις και υπάχθηκε στο υπουργείο Εσωτερικών, επιταχύνθηκε η επαγγελματοποίησή της με νέες προσλήψεις επαγγελματιών οπλιτών, ενώ ταυτόχρονα ιδρύθηκε νέα Ταξιαρχία ΚΔ Σ/Χ στην Κωνσταντινούπολη για αποτροπή μελλοντικών ανατρεπτικών ενεργειών.
2.Έτσι εξηγούνται, μεταξύ των άλλων, και οι λόγοι για τους οποίους η τουρκική στρατιωτική ηγεσία δεν κινητοποιεί χερσαίες μονάδες στη μεθόριο με την Ελλάδα, το διάστημα που η Άγκυρα έχει κλιμακώσει τις πιέσεις σε όλα τα επίπεδα, αλλά, σε αντίθεση με τις κρίσεις του παρελθόντος, έχει επενδύσει κυρίως στον αεροναυτικό παράγοντα, με επίκεντρο το Αιγαίο.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι Απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, Κάτοχος MBA από το Nottingham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε Μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995 – 1999 και Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα την περίοδο 2013 – 2017. Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο του 2022.
