Περί θαλασσίων ζωνών – Του Π. Αδαμίδη
Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
Τις τελευταίες ημέρες είχαμε μια σημαντική εξέλιξη για τον εθνικό σχεδιασμό και την προάσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων.
Ο αιγύπτιος Πρόεδρος, ο στρατηγός Σίσι, με το διάταγμα περί του καθορισμού των δυτικών ουσιαστικά ορίων της αιγυπτιακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, αμφισβήτησε έμπρακτα –και όχι απλά σε επίπεδο δηλώσεων και θέσεων αρχής– το τουρκολιβυκό σύμφωνο του 2019 και τις μεταγενέστερες εξειδικεύσεις του, που στο σύνολό τους παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας.
Είναι αναγκαίο να επισημανθεί ευθύς εξαρχής ότι η ενέργεια της Αιγύπτου δεν παράγει άμεσα αποτελέσματα σε σχέση με την εγκυρότητα και την αποδοχή, κατά το Διεθνές Δίκαιο, των ορίων καθορισμού της αιγυπτιακής ΑΟΖ. Και αυτό διότι ο καθορισμός της ΑΟΖ προϋποθέτει συμφωνία των όμορων κρατών. Αντίθετα, και προς αποφυγή παρεξηγήσεων, ο καθορισμός των χωρικών υδάτων και η επέκτασή τους έως και τα 12 ναυτικά μίλια γίνεται κατά την απόλυτη διακριτική ευχέρεια του δικαιούχου κράτους.
Το γεγονός, ωστόσο, ότι η Αίγυπτος προέβη στην παρούσα χρονική συγκυρία σε ευθεία και σαφή αμφισβήτηση των τουρκολιβυκών διευθετήσεων έχει και συμβολική σημασία, αλλά και προσφέρει ανάσες και ευκαιρίες στον σχεδιασμό μας. Καταδεικνύει ότι δεν είμαστε η μόνη χώρα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, με ισχυρό γεωπολιτικό αποτύπωμα, που καταγγέλλει και αντιδρά στις τουρκικές προκλήσεις. Παράλληλα δημιουργείται ένα εύλογο αντιστάθμισμα στην πρόσφατη κίνηση του καθεστώτος της Τρίπολης –σε προφανή συνεννόηση, αν όχι άμεση υπόδειξη από την Άγκυρα– να φτάσει στο σημείο να διαμαρτυρηθεί ακόμα για τις συντελούμενες έρευνές μας νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης.
Η δυναμική που διαμορφώνει η ενέργεια της Αιγύπτου πρέπει να κεφαλαιοποιηθεί από την πλευρά μας. Με ορόσημο αναφοράς πάντα τη διεθνή νομιμότητα, προκειμένου να αποστερήσουμε την Τουρκία από κροκοδείλιους αντιπερισπασμούς περί δήθεν σύναψης συμμαχιών για τη στόχευση και την υπονόμευσή τους. Συγχρόνως πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας, με όλες τις παρασκηνιακές επαφές και παραστάσεις, προκειμένου να συμπεριληφθούμε στην επόμενη σύσκεψη, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, για τη Λιβύη. Πρόσθετό μας επιχείρημα αποτελεί ο ρόλος μας ως αξιόπιστου συνομιλητή με την Αίγυπτο, μία εκ των κύριων συντελεστών και παραγόντων, με ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα, για την επίλυση του λιβυκού παζλ. Που στην πράξη μάλιστα απηχεί με έργα τις ενστάσεις και τις καταγγελίες μας για τις ενέργειες του άξονα Τρίπολης – Άγκυρας.
Δεδομένων των σημαντικών αυτών διεργασιών στα θέματα καθορισμού των θαλασσίων ζωνών στις περιοχές κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, θα πρέπει να επιμείνουμε και στην υποχρέωση της Αλβανίας να τηρήσει τη συνθήκη για τον καθορισμό της μεταξύ μας ΑΟΖ του 2009. Σύμφωνα με τους κανόνες που διέπουν την ερμηνεία και την εφαρμογή των διεθνών συνθηκών, και ειδικότερα το άρθρο 46 της Σύμβασης της Βιέννης του 1969, κανένα κράτος δεν μπορεί να επικαλεσθεί εσωτερικές του ρυθμίσεις και διαδικασίες για να μην εφαρμόζει όσα έχει συνομολογήσει η πολιτική του ηγεσία.
Η περίπτωση της Αλβανίας δεν μπορεί να αποτελέσει εξαίρεση. Μόνη σχετική δυνατότητα να εκφύγει των υποχρεώσεών της θα ήταν να επικαλεστεί έκδηλη παραβίαση των θεμελιωδών κανόνων της, που θα έπρεπε μάλιστα να ήταν σε γνώση μας, κατά τη σύναψη της συνθήκης του 2009. Θα είναι τουλάχιστον κωμικό, αν όχι αυτοκτονικό, από τη μια να ομνύουμε στην κρατική συνέχεια και στη διεθνή νομιμότητα στην περίπτωση των Πρεσπών (όπου τα μεγαλειώδη συλλαλητήρια αποτελούν τον ορισμό της έκδηλης αντίθεσης) και από την άλλη να νομιμοποιούμε αστειότητες, περί της εκ των υστέρων ακύρωσης της Συνθήκης του 2009, με επιλογή της Αλβανίας και μόνο. Η δύσκολη πλοήγηση στις ατραπούς της διπλωματίας προϋποθέτει κατ’ ελάχιστο συνέπεια πρακτικής και επιχειρημάτων.
