«Το αλάτι της γης»: «ΚΑΗΜΕΝΗ ΜΟΥ ΑΝΑΤΟΛΗ, ΣΟΥ ΦΥΓΑΝΕ Τ’ ΑΗΔΟΝΙΑ!..» – Ταυτότητα και μνήμη στα τραγούδια των προσφύγων του 1922
Τιμώντας την επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, η εκπομπή «Το Αλάτι της Γης» και ο Λάμπρος Λιάβας μας προσκαλούν την Κυριακή 18 Δεκεμβρίου στις 11:00 στην ΕΡΤ3 σ’ ένα μουσικό αφιέρωμα με θέμα τον ρόλο και τη σημασία του τραγουδιού ως ταυτότητα και μνήμη για τον προσφυγικό Ελληνισμό.
Παρουσιάζονται αντιπροσωπευτικά κείμενα και τραγούδια από τη Σμύρνη-Ιωνία, την Κωνσταντινούπολη-Προποντίδα, τον Πόντο και την Καππαδοκία. Γίνεται αναφορά στη μουσική ζωή πριν το 1922 στις ακμάζουσες κοινότητες των Ρωμιών, καθώς και στην απώλεια και στο τραύμα της προσφυγιάς έτσι όπως αποτυπώθηκαν στα τραγούδια.
Για να καταλήξουμε στην εγκατάσταση στις νέες πατρίδες, όπου οι πρόσφυγες μέσα από το τραγούδι και τον χορό διακήρυξαν την ταυτότητά τους, πήραν κουράγιο να ξαναστήσουν τη ζωή τους κι επηρέασαν σημαντικά τις τοπικές μουσικές, ενώ η «Μικρασιάτικη Σχολή του Ρεμπέτικου» ανέδειξε κορυφαίους μουσικούς και τραγουδιστές.
Η αφήγηση γίνεται μέσα από συγκλονιστικές προφορικές μαρτυρίες και κείμενα εποχής, με συνοδεία από σπάνιο οπτικο-ακουστικό υλικό απ’ όπου αναδύονται τα πρόσωπα και οι ανθρώπινες ιστορίες που αποτυπώθηκαν στα τραγούδια. Έτσι προβάλλεται ο ρόλος του τραγουδιού ως κιβωτός της συλλογικής μνήμης, αλλά και παρηγοριά και δύναμη κινητήρια για την αναγέννηση κι επανεκκίνηση του Ελληνισμού μετά τον ξεριζωμό.
Συμμετέχει το εξαιρετικό μουσικό συγκρότημα «POLIS Εnsemble», όπου συμπράττουν ορισμένοι από τους σημαντικότερους δεξιοτέχνες της νέας γενιάς στα παραδοσιακά όργανα: Στέφανος Δορμπαράκης (κανονάκι), Αλέξανδρος Καψοκαβάδης (πολίτικο λαούτο, κιθάρα), Μανούσος Κλαπάκης (κρουστά), Γιώργος Κοντογιάννης (λύρες), Θεόδωρος Κουέλης (κοντραμπάσο) και Νίκος Παραουλάκης (νέυ, καβάλ, φλογέρες).
Μαζί τους συμμετέχουν στο τραγούδι ο Θοδωρής Μέρμηγκας και η Ιφιγένεια Ιωάννου.
Έρευνα-Κείμενα-Παρουσίαση: Λάμπρος Λιάβας
Σκηνοθεσία: Μανώλης Φιλαΐτης
Διεύθυνση φωτογραφίας: Αλέξανδρος Βουτσινάς