Γ. Κωνσταντέλλος στο “Π”: Η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει επιτέλους να αποκτήσει αρμοδιότητες, πόρους και διοικητική αυτοτέλεια

Του
ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΛΟΥ
Προέδρου της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της ΚΕΔΕ,
Δημάρχου Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης

Στον απόηχο του ετήσιου τακτικού συνεδρίου της ΚΕΔΕ στον Βόλο, με δεδομένη την επικείμενη διοικητική μεταρρύθμιση του υπουργείου Εσωτερικών για τη λειτουργία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), είναι επίκαιρο όσο ποτέ να αποφασίσουμε, ως χώρα, αν θέλουμε βιώσιμους, παραγωγικούς ΟΤΑ, χρήσιμους για τον πολίτη και την κοινωνία, ή αν θέλουμε να συνεχίσουν οι δήμοι να είναι παρίες της κεντρικής εξουσίας.

Το σημερινό θεσμικό πλαίσιο, μετά από πολλές, πολυδιαφημιζόμενες μεταρρυθμίσεις, εξακολουθεί και περιγράφει δήμους χωρίς ξεκάθαρο νομικό πλαίσιο, χωρίς αρμοδιότητες, χωρίς θεσμοθετημένες πηγές χρηματοδότησης, απόλυτα εξαρτώμενους από τη βούληση του εκάστοτε υπουργού, περιφερειάρχη ή ακόμα χειρότερα του εκάστοτε γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Από τα 96 αιτήματα θεσμικών θεμάτων, εν όψει της διοικητικής μεταρρύθμισης, που έστειλε η ΚΕΔΕ, έχουν γίνει δεκτά μόλις τα δύο, όταν:

Το 2010 ο «Καλλικράτης» προέβλεπε πως η τοπική αυτοδιοίκηση διαχειριζόταν μέσω των κεντρικών αυτοτελών πόρων, 6,2 δισ. ευρώ. Με την καταστροφική κρίση, το 2013, το ποσό μειώθηκε κατά 65% και έγινε 3,5 δισ. Όταν όμως βγήκαμε από τα Μνημόνια, μόλις το 15% επιστράφηκε στην Αυτοδιοίκηση, ενώ στους υπόλοιπους κυβερνητικούς φορείς επιστράφηκε το 80%.

Ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών κ. Πέτσας προανήγγειλε πέρυσι αύξηση των ΚΑΠ κατά 420 εκατ., δίνοντας μικρή ανάσα στα δύσκολα οικονομικά των δήμων. Φέτος ενημερωθήκαμε πως απ’ αυτά, τα 300 εκατ. δόθηκαν, αλλά ως έκτακτη οικονομική επιχορήγηση, για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης και τις φυσικές καταστροφές. Δηλαδή, μας χρεώθηκε ως αύξηση των τακτικών εσόδων η αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών. Σημειώνω εδώ πως το ελληνικό κράτος, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, δαπάνησε συνολικά 78 δισ. στην αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών, συμπεριλαμβανομένης της πανδημίας, από τα οποία η τοπική αυτοδιοίκηση, ενώ βρέθηκε στην πρώτη γραμμή, πήρε μόλις 1,2 δισ.

Οι ΚΑΠ μειώθηκαν για να καλυφθεί το έλλειμμα και δημιουργήθηκε το ΕΣΠΑ, ταμείο που διαχειρίζεται η Περιφέρεια, στοχεύοντας στην κάλυψη δαπανών των δήμων για την εκτέλεση έργων υποδομής. Αυτό συνεπάγεται σήμερα να είμαστε υποχρεωμένοι να «φιλάμε το δαχτυλίδι» του κάθε περιφερειάρχη, για να μας δώσει μέρος των δικών μας χρημάτων, αντί να δαπανώνται για δομές υγείας, κοινωνικής πρόνοιας, εκπαίδευση, ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και άλλων δράσεων, εξυπηρετώντας τη δική τους πολιτική, με τα δικά μας όμως χρήματα. Οι ΚΑΠ πρέπει να αποκατασταθούν πλήρως και να θεσμοθετηθεί ο δίκαιος και αντικειμενικός διαμοιρασμός τους. Παράλληλα, το επενδυτικό πρόγραμμα της Συλλογικής Απόφασης Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΣΑΤΑ), που στήριζε τους μικρούς προβληματικούς δήμους, μειώθηκε στα 100 εκατ. από 1 δισ. που ήταν προ κρίσης.

Οι περισσότεροι δήμοι είναι υποστελεχωμένοι και υπολειτουργούν, εξαιτίας της διαδικασίας της κινητικότητας των υπαλλήλων, που σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του υπουργείου Εσωτερικών είχε θετικό ισοζύγιο. Προκαλώ το υπουργείο να μας δώσει τους αριθμούς αυτούς, καθώς οι δικοί μας δείχνουν πως η κινητικότητα έχει καταστρέψει τους δήμους, οι οποίοι παράγουν έργο με δύσκολες συνθήκες, ενώ έχει γεμίσει με προσωπικό τα πανεπιστήμια, τα τελωνεία και τις ανεξάρτητες αρχές. Ήδη από το 2012 το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα κατήργησε όσες οργανικές θέσεις των δήμων δεν ήταν καλυμμένες και σήμερα η κινητικότητα προβλέπει πως όσοι δήμοι έχουν καλυμμένο το 65% του ήδη μειωμένου οργανογράμματός τους, εντάσσονται στην κινητικότητα και όσοι υπάλληλοι επιθυμούν φεύγουν. Αποκορύφωμα αυτής της καταστροφικής πολιτικής ήταν το «παιδομάζωμα» του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, όπου 110 υπάλληλοι δήμων, κυρίως τμημάτων πληροφορικής και οικονομικών, στελέχωσαν το νέο υπουργείο, με τους δήμους να πληρώνουν για 3 + 3 χρόνια τον μισθό τους.

Παράλληλα, ενώ το Σύνταγμα προβλέπει διοικητική αυτοτέλεια της τοπικής αυτοδιοίκησης, το κράτος μάς έχει δεμένους χειροπόδαρα, δίνοντας τον έλεγχο σειράς κρίσιμων θεμάτων στις διορισμένες αποκεντρωμένες διοικήσεις, προκαλώντας καθυστερήσεις και γραφειοκρατικές δυσλειτουργίες. Οι αποκεντρωμένες διοικήσεις δεν χρήζουν νομοθετικής μεταρρύθμισης, αλλά άμεσης κατάργησης, η τοπική αυτοδιοίκηση δεν έχει ανάγκη από «γκαουλάιτερ». Οι αρμοδιότητες που ασκεί σήμερα πρέπει να δοθούν στους δήμους και στις περιφέρειες. Οι αποφάσεις και ο έλεγχος πρέπει να ασκούνται από αιρετούς εκπροσώπους του λαού και όχι από διορισμένος υπαλλήλους του εκάστοτε υπουργού.

Ακόμα οι δήμοι δεν επιτρέπεται νομοθετικά να γίνουν παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας αξιοποιώντας ΑΠΕ, δεν λαμβάνονται υπόψη σε θέματα όπως η μέριμνα των αδέσποτων, η ναυαγοσωστική κάλυψη των παραλιών, η λειτουργία των λαϊκών αγορών, όπου αντί να ακούγονται οι προτάσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης προηγούνται οι επιθυμίες των φορέων και των συντεχνιακών οργανώσεων.

Συνεχώς επιβεβαιώνεται πως αποφασίζουν για όλα τα τοπικά θέματα η κεντρική εξουσία, οι αποκεντρωμένες διοικήσεις και οι συντεχνίες. Συνεπώς για ποια Αυτοδιοίκηση μιλάμε;

Δεδομένων των συνεχώς μεταβαλλόμενων συνθηκών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης κρίνεται αναγκαίος για την κοινωνία και τον πολίτη. Οι δήμοι, παράλληλα με την αντιμετώπιση της καθημερινότητας του πολίτη, αναλαμβάνουν διαρκώς πρωτοβουλίες για την κοινωνική συνοχή, το περιβάλλον, την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου και τη μείωση των ρύπων.

Ο μόνος τρόπος να γίνει αυτό αποτελεσματικά και να αναλάβει η τοπική αυτοδιοίκηση τον επιβεβλημένο ρόλο της, είναι επιτέλους η κυβέρνηση να πράξει το αυτονόητο, αναθέτοντάς της, τις απαιτούμενες αρμοδιότητες, συνοδευόμενες, όμως, από την απαιτούμενη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, για να ρυθμίζουν και να αντιμετωπίζουν τα τοπικά τους θέματα όπως μόνο αυτοί μπορούν.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ