Αφιέρωμα στους Προσφυγικούς Οικισμούς – Η Κοκκινιά
Προσφυγικές κατοικίες στην Κοκκινιά
Όπως και οι άλλοι παρόμοιοι συνοικισμοί, έτσι και η Κοκκινιά χτίστηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα χωρίς βασικά έργα υποδομής και υγιεινής, με αποτέλεσμα οι συνθήκες ζωής των κατοίκων να παρουσιάσουν εξαρχής προβλήματα.
Ο συνοικισμός ιδρύθηκε χάρη στην πρωτοβουλία του Επαμεινώνδα Χαριλάου, Α΄ Αντιπροέδρου του Ταμείου Περιθάλψεως Προσφύγων και οι εργασίες ανατέθηκαν στον μηχανικό Διονύσιο Γ. Κόκκινο.
Ο θεμέλιος λίθος τέθηκε στις 18 Μαρτίου 1923. Στο νέο οικισμό στεγάστηκαν 6.390 οικογένειες σε 4.494 παραπήγματα. Ο Μιχαήλ Γ. Ροδάς, στο άρθρο του για τον συνοικισμό (Εικονογραφημένη Ελλάς, τ. 7, Ιούλιος 1925) γράφει με λυρισμό: «Κατά τας εσπερινάς ώρας η κίνησις εις την Κοκκινιά ενθυμίζει τους συνοικισμούς της μαρτυρικής Σμύρνης. Νέοι και νέες ανεβοκατεβαίνουν εις τους ευρύχωρους δρόμους, εις τας μεγάλας πλατείας της, τραγούδια της Ανατολής ακούονται…Το μέλλον της προσφυγικής Κοκκινιάς προβλέπεται ευρύτατον».
Η Νίκαια σήμερα
Σήμερα, στη Νίκαια υπάρχουν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα με προσφυγικές κατοικίες. Οι γειτονιές αυτές αναπτύσσονται πάνω από τη λεωφόρο Λαοδικείας, παράλληλη της Πέτρου Ράλλη, και οι οδοί έχουν όλες μικρασιάτικες ονομασίες – Αϊδινίου, Ικονίου, Μουδανιών, Σμύρνης κ.α. Πολλά από τα σπίτια είναι εγκαταλειμμένα, σε άλλα πάλι κατοικούν οικογένειες μεταναστών και Ρομά, ενώ είναι λίγα τα προσφυγικά σπίτια στα οποία διαμένουν ακόμη 2ης και 3ης γενιάς πρόσφυγες από το μεγάλο διωγμό του 1922.
Υπό ίδρυση είναι το προσφυγικό μουσείο, που θα στεγάσει την ιστορία της συγκεκριμένης περιοχής, ενώ σε εξέλιξη είναι οι συζητήσεις για τη διάσωση του δομικού πολιτισμού της Νίκαιας.
Οι πληροφορίες και οι φωτογραφίες από: Αναμνηστικόν Προσφυγικόν Ημερολόγιον 1925
Κοκκινιά: ένα όνομα μια πολιτεία / Δημήτρης Λιάτσος, Νίκαια: [χ.ο.]. 1960
L038.009: Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ
Στα προσφυγικά «Γερμανικά» της Νίκαιας | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Ο δημοσιογράφος Τάσος Τέλλογλου διαβάζει τους «Κληρονόμους της Μικρασιατικής Καταστροφής» της Ρενέ Χίρσον και περιδιαβαίνει τις γειτονιές με τα προσφυγόσπιτα, εκεί όπου η συγγραφέας διεξήγαγε επί σειρά ετών την ανθρωπολογική της έρευνα στις αρχές της δεκαετίας του ’70.
Κληρονόμοι της Μικρασιατικής Καταστροφής
Η κοινωνική ζωή των μικρασιατών προσφύγων στον Πειραιά
Συγγραφέας
Renée Hirschon
Βασισμένη στην επιτόπια έρευνα της συγγραφέως αυτή η εθνογραφική μελέτη της Κοκκινιάς -που ξεκίνησε ως προσφυγικός συνοικισμός για να γίνει μια αστική συνοικία του Πειραιά- αποκαλύπτει ότι οι κάτοικοί της, πενήντα χρόνια μετά την εγκατάστασή τους, διατηρούσαν την αίσθηση της ιδιαίτερης ταυτότητάς τους, μολονότι μιλούσαν την ίδια γλώσσα με τους “ντόπιους Έλληνες”, είχαν την ίδια θρησκεία και το ίδιο πολιτισμικό υπόβαθρο. Μέσα από την ανάλυση της διαδικασίας με την οποία δημιουργήθηκε και παγιώθηκε η αίσθηση της ξεχωριστής ταυτότητας, το βιβλίο εξετάζει την πολιτισμική συνέχεια και προσαρμογή, το ρόλο της μνήμης, τα σχήματα της κοινωνικής και της οικονομικής οργάνωσης, τη ζωή στη γειτονιά και τους ρόλους των φύλων, αλλά και την επίδραση των πολιτισμικών αξιών στο συμβολικό επίπεδο και στη χρήση του χώρου. Δημοσιευμένο το 1989, το βιβλίο αποτελεί την πρώτη εκτενή εθνογραφική μελέτη ενός αστικού χώρου στην Ευρώπη και παραμένει ένα από τα λίγα έργα που εξετάζουν εις βάθος μια προσφυγική κοινότητα.
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ