Διαχρονικό πρόβλημα οι ψείρες
Είναι μια απλή πρόταση, που αποτυπώνει τις ελπίδες και τους φόβους των σημερινών γονιών αλλά και του Χαναναίου της εποχής του Χαλκού, στον οποίο ανήκε αυτή η διπλή χτένα από ελεφαντόδοντο για τις ψείρες, στην οποία είναι γραμμένες αυτές οι λέξεις.
Θεωρείται ότι πρόκειται για την αρχαιότερη γνωστή πρόταση γραμμένη στο παλαιότερη αλφάβητο. Η επιγραφή στο πολυτελές αντικείμενο αναφέρει: «Είθε αυτός ο χαυλιόδοντας να ξεριζώσει τις ψείρες από τα μαλλιά και τη γενειάδα».
Ανακαλύφθηκε στη Λαχίς, μια πόλη κράτος των Χαναναίων της δεύτερης χιλιετίας π.Χ., και δείχνει τόσο ότι οι άνθρωποι έχουν υπομείνει τις ψείρες χιλιάδες χρόνια όσο και πως ακόμη και οι πιο πλούσιοι δεν γλίτωσαν από αυτές.
«Η επιγραφή είναι πολύ ανθρώπινη», λέει ο καθηγητής Γιόσεφ Γκάρφινκελ, αρχαιολόγος του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, που βοήθησε στις ανασκαφές.
«Έχεις μία χτένα και πάνω στη χτένα μια ευχή να καταστραφούν οι ψείρες στα μαλλιά και τα γένια.
Σήμερα έχουμε όλα αυτά τα σπρέι και τα σύγχρονα φάρμακα και δηλητήρια. Στο παρελθόν δεν τα είχαν», συμπληρώνει. Η χτένα, που έχει διαστάσεις 3,5 x 2,5 εκατοστά, ανακαλύφθηκε το 2017.
Όμως τα σκαλίσματα στην επιφάνειά της εντοπίστηκαν μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο. Η ανάλυσή τους επιβεβαίωσε ότι είναι γραφή Χαναναίων, το παλαιότερο αλφάβητο, που εφευρέθηκε πριν από περίπου 3.800 χρόνια.
Οι προσπάθειες να καθοριστεί η ηλικία της χτένας μέσω χρονολόγησης με τη μέθοδο του άνθρακα αποδείχθηκαν μάταιες.
Όμως οι ερευνητές πιστεύουν ότι κατασκευάστηκε γύρω στο 1700 π.Χ. Είναι φθαρμένη και έχει χάσει τα δόντια της, φαίνεται ότι από τη μία μεριά είχε έξι δόντια σε μεγάλη απόσταση –για το ξεμπέρδεμα των μαλλιών– και από την άλλη 14 πυκνά για την αφαίρεση των ψειρών.
Περαιτέρω στοιχεία για τον προορισμό της χτένας προέκυψαν όταν οι ερευνητές την εξέτασαν κάτω από το μικροσκόπιο και εντόπισαν σκληρές εξωτερικές μεμβράνες μισού χιλιοστού από κεφάλι ψείρας στο στάδιο της νύμφης.
«Τα γράμματα στη χτένα σχηματίζουν επτά λέξεις, που αποτελούν την πρώτη πλήρως αποκρυπτογραφημένη πρόταση στη διάλεκτο των Χαναναίων, με τη γραφή τους», ανέφεραν οι ερευνητές στο «Jerusalem Journal of Archaeology».
Οι αρχαίες χτένες φτιάχνονταν από ξύλο, οστά και ελεφαντόδοντο. Όμως το τελευταίο υλικό ήταν ακριβό, εισαγόμενο είδος πολυτελείας. Δεν υπήρχαν ελέφαντες στη Χαναάν τότε.
«Τα πρώτα συστήματα γραφής προήλθαν από τη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο, γύρω στο 3200 π.Χ., αλλά εκείνα αποτελούνταν από εκατοντάδες σύμβολα που αντιπροσώπευαν λέξεις ή συλλαβές», λέει ο Κρίστοφερ Ρόλστον, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον.
«Το παλαιότερο αλφάβητο εφευρέθηκε περίπου το 1800 π.Χ. από ανθρώπους που μιλούσαν σημιτικά και ήταν εξοικειωμένοι με το αιγυπτιακό σύστημα γραφής», συμπληρώνει.
Χρησιμοποιήθηκε για εκατοντάδες χρόνια, τυποποιήθηκε από τους Φοίνικες στον Αρχαίο Λίβανο και στη συνέχεια αποτέλεσε το θεμέλιο για τα αρχαία ελληνικά, τα λατινικά και τις περισσότερες σύγχρονες γλώσσες της σημερινής Ευρώπης.
«Το γεγονός ότι η επιγραφή αφορά την καθημερινή ζωή είναι ιδιαίτερα συναρπαστικό», επισημαίνει ο Ρόλστον και προσθέτει: «Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, οι ψείρες υπήρξαν ένα διαχρονικό πρόβλημα. Και αυτή η επιγραφή αποκαλύπτει ότι ακόμη και οι πλούσιοι και διάσημοι της αρχαιότητας δεν εξαιρούνταν από τέτοια προβλήματα. Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι αυτή η χτένα ήταν χρήσιμη στο να κάνει αυτό για το οποίο λέει ότι προορίζεται: Να ξεριζώνει κάποια από αυτά τα ενοχλητικά έντομα».
(Από «Guardian»)
Φωτο: lifo
ΤΟ ΠΑΡΟΝ