Είναι έτοιμη η Ελλάδα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα; – Του ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗ
Του
ΛΑΖΑΡΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗ
Αντιστράτηγου ε.α.*
Με απόφαση της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης του Ιουνίου του 1995, εκφράσθηκε η αντίθεση της Άγκυρας σε πιθανή πρόθεση της Αθήνας να επεκτείνει τα ΧΥ πέραν των 6 μιλίων και δόθηκαν όλες οι αρμοδιότητες στην τουρκική κυβέρνηση για την προστασία και την υπεράσπιση των ζωτικών συμφερόντων της χώρας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που κρίνονται στρατιωτικά απαραίτητες. Η απειλή αυτή της Άγκυρας συνεχίζει να αποτελεί τη βασική κόκκινη γραμμή όλων των τουρκικών κυβερνήσεων, κεμαλιστών και νεοοθωμανιστών.
Την τελευταία περίοδο έχουν προστεθεί δύο νέες αξιώσεις της Άγκυρας, οι οποίες δεν αποκλείεται να αποτελέσουν αιτίες τουρκικής αντίδρασης και με στρατιωτικά μέσα: ο όρος της αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου τα οποία, κατά την Άγκυρα, υπόκεινται σε καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης, καθώς και η επέκταση των ΧΥ της Ελλάδας νοτίως της Κρήτης και ανατολικά της Ρόδου. Το τελευταίο, αν και δεν έχει εκφρασθεί ακόμη επίσημα, φαίνεται ότι εντάσσεται σε ένα νέο πλαίσιο αναθεωρητισμού της τουρκικής πλευράς, αφού οι περιοχές νοτίως της Κρήτης και ανατολικά της Ρόδου κατά την τουρκική θεώρηση, αν και δεν ανήκουν στο Αιγαίο, επηρεάζουν κατά ένα μέρος το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Θυμίζουμε ότι κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2011 ο τότε τούρκος υπουργός Εξωτερικών Α. Νταβούτογλου είχε αναφέρει ότι το Καστελλόριζο δεν ανήκει στο Αιγαίο αλλά στη Μεσόγειο.
Οι τελευταίες δηλώσεις του συμβούλου του Ερντογάν Ι. Καλίν, ο οποίος κάλεσε την Ελλάδα να αποσυρθεί από τα φυσικά της όρια (3 Νοεμβρίου 2022), καθώς και η ομιλία του τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μ. Τσαβούσογλου σε Διάσκεψη για την Τουρκική Εξωτερική Πολιτική στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο (Ίδρυμα SETA, 2 Νοεμβρίου 2022), όπου εμφάνισε και όρια πάνω σε χάρτη του Αιγαίου με τις αξιώσεις της Άγκυρας εναντίον της χώρας μας, αποκαλύπτουν ότι πλέον έχει μετακινηθεί το τουρκικό αναθεωρητικό πλαίσιο ακόμη πιο πέρα από τις γραμμές του Α. Νταβούτογλου, θεωρητικού του «στρατηγικού βάθους» και της επέκτασης του ζωτικού χώρου της Τουρκίας, και επιχειρείται η υλοποίηση του οράματος της «γαλάζιας πατρίδας», αξιώνοντας τον έλεγχο του μισού Αιγαίου.
Η αναβάθμιση της γεωπολιτικής αξίας της Ελλάδας, σε συνδυασμό και με την αποφασιστικότητα της Αθήνας να ορίσει σταθερές κόκκινες γραμμές έναντι των τουρκικών αξιώσεων στο επιχειρησιακό αλλά και στο διπλωματικό πεδίο, έχει προβληματίσει την τουρκική πλευρά, η οποία διατηρεί σε πρωτοφανές επίπεδο την απειλητική της ρητορική.
Είναι κατάλληλη στιγμή να επεκτείνει η χώρα μας τα ΧΥ;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό έχει σχέση με τις πραγματικές δυνατότητες των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΤΕΔ) να υλοποιήσουν την εξουσιοδότηση της εντολής της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης του 1995 αλλά και τις τελευταίες απειλές, αφού η Άγκυρα θέτει τις αξιώσεις της όχι με όρους διαπραγμάτευσης αλλά με όρους «σκληρής ισχύος». Στην εξίσωση αυτή θα πρέπει να συνυπολογιστούν και η ευρύτερη γεωπολιτική κατάσταση (Ουκρανία), καθώς και οι επιδιώξεις – αδιέξοδα του Ερντογάν εν όψει των εκλογών (οικονομία – χαμηλά ποσοστά) και της επετείου της συμπλήρωσης 100 ετών από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας (2023).
Πιθανή επέκταση των ΧΥ μας την παρούσα περίοδο θα διευκόλυνε τον Ερντογάν να απαλλαγεί από τα αδιέξοδά του, αυξάνοντας τα ποσοστά του μέσω της συσπείρωσης της μεγάλης συντηρητικής δεξαμενής ψηφοφόρων, και θα παρείχε στον τούρκο Πρόεδρο την πρόφαση πολέμου για να αναβάλει τις εκλογές εάν τα ποσοστά του δεν παρέχουν υπόσχεση επανεκλογής του.
Οι ΤΕΔ την παρούσα περίοδο, λόγω διάθεσης δυνάμεων σε Συρία και Ιράκ, δεν έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν «γενικευμένο πόλεμο» με τη χώρα μας, παρά μόνο «σημειακό επεισόδιο». Πιθανή επέκταση των ΧΥ μας την παρούσα περίοδο πιθανότατα θα αλλάξει τα επιχειρησιακά δεδομένα, αναδιαμορφώνοντας την κατάσταση και τους στόχους της Άγκυρας, μιας και θα υπάρξει μεγάλη πίεση προς τον τούρκο Πρόεδρο από όλους τους πολιτικούς χώρους, με αποτέλεσμα να σκληρύνει περισσότερο τη στάση της Τουρκίας έναντι της χώρας μας, στη βάση της απόφασης της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης του 1995.
Αν και η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία αλλά και ο Τουρκικός Στρατός Ξηράς αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, τα οποία θα χρειαστεί τουλάχιστον μία πενταετία για να επιλυθούν, η Άγκυρα θα μπορούσε να «ουδετεροποιήσει» τα μέτωπα σε Συρία και Ιράκ και να μεταφέρει δυνάμεις σε Έβρο και Αιγαίο, ασκώντας πίεση στη χώρα μας για να συρθούμε σε γενικευμένη σύρραξη πριν προλάβει να ολοκληρωθεί το αεροναυτικό εξοπλιστικό μας πρόγραμμα.
Η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει σε επέκταση των ΧΥ της, όμως η ενσωμάτωση στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις των αεροναυτικών οπλικών συστημάτων των οποίων η προμήθεια έχει δρομολογηθεί θα παρείχε την απαιτούμενη σιγουριά για τη θετική έκβαση μιας ελληνοτουρκικής, ακόμη και γενικευμένης, πολεμικής αναμέτρησης, ανεξαρτήτως εάν παραμένουν ενεργά τα μέτωπα σε Συρία και Ιράκ.
Αν και αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα της Ελλάδας να διευρύνει τα ΧΥ της, μια τέτοια κίνηση της Αθήνας την παρούσα χρονική περίοδο, μεσούντος του πολέμου στην Ουκρανία, δεν θα τύγχανε της αναμενόμενης δυτικής υποστήριξης. Το επόμενο διάστημα θα πρέπει να προετοιμαστεί η Δύση για το ότι επίκειται η επέκταση των ΧΥ της χώρας μας μεσοπρόθεσμα και να επιταχύνουμε το πρόγραμμα προμήθειας και ενσωμάτωσης των οπλικών συστημάτων που παραγγέλθηκαν, πριν από την επιχειρησιακή ανάκαμψη του ΤΣΞ και της ΤΠΑ.
Η Ελλάδα πρέπει να εστιάσει την παρούσα περίοδο σε σεισμικές έρευνες εντός περιοχών ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, αφού με τον τρόπο αυτό συμβάλλει και στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, και ταυτόχρονα να επιδιώξει επαφές με τις χώρες της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της Λιβύης, για τα θέματα οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι Απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, Κάτοχος MBA από το Nottingham Trent University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε Μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995 – 1999 και Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα την περίοδο 2013 – 2017. Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο του 2022.
