Η νέα δέσμη μέτρων της Κομισιόν για την ενέργεια – Μια από τα ίδια – Του Ν. Στραβελάκη

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Την εβδομάδα που μας πέρασε είχαμε έναν νέο κύκλο προτεινόμενων έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης από την πλευρά της Κομισιόν. Παρόλο που κάποιοι θα με θεωρήσουν βαρετό που συνεχίζω να ασχολούμαι με προτάσεις οι οποίες για πάνω από έναν χρόνο δεν καταλήγουν σε αποφάσεις, επέλεξα να αναφερθώ στο νέο κείμενο που δημοσιοποίησε η κ. Φον ντερ Λάιεν.

Ο λόγος είναι ότι τόσο οι προτάσεις όσο και οι μη ουσιώδεις αποφάσεις είναι κομμάτι της νέας φάσης της αδιέξοδης και σκληρής ταξικής πολιτικής που έχουν να αντιμετωπίσουν οι λαοί της Ευρώπης στο περιβάλλον της ακρίβειας και του στασιμοπληθωρισμού.

Ας τα πάρουμε από την αρχή. Όπως μας πληροφορεί η ιστοσελίδα Politico (18/10/2022), η νέα δέσμη μέτρων που ανακοίνωσε η πρόεδρος της Κομισιόν επιδιώκει να υποβαθμίσει τα σημεία στα οποία υπάρχουν διαφωνίες ανάμεσα στα κράτη-μέλη, όπως η επιβολή πλαφόν στην τιμή αγοράς του φυσικού αερίου, και να τονίσει τα μέτρα όπου υπάρχει σχετική συναίνεση. Προφανής σκοπός της είναι οι συναντήσεις επί συναντήσεων σε επίπεδο υπουργών ή αρχηγών κρατών-μελών να καταλήξουν σε κάποια κοινά μέτρα και όχι σε ευχολόγια και παραινέσεις για νέα, βαθύτερη μελέτη. Η ουσιαστική απουσία ελέγχου στις τιμές, όμως, καθιστά ιδιαίτερα προβληματική την όλη προσπάθεια, όπως θα δούμε στη συνέχεια.

Το σχέδιο ρυθμιστικής πράξης της Κομισιόν έχει τίτλο «Ενίσχυση της αλληλεγγύης, μέσω καλύτερου συντονισμού των αγορών φυσικού αερίου και των ανταλλαγών φυσικού αερίου διασυνοριακά, και αξιόπιστο σύστημα τιμών αναφοράς». Ο πρώτος πυλώνας της παρέμβασης είναι οι κοινές αγορές φυσικού αερίου. Η λογική είναι ότι, αν οι αγορές γίνονται από κοινού, δεν θα υπάρχει ανταγωνισμός ανάμεσα στα κράτη-μέλη, που θα σπρώξει προς τα πάνω τις τιμές. Για να λειτουργήσει αυτό το μέτρο, όμως, θα πρέπει οι χώρες-μέλη να αποδεχτούν από πριν ένα μέγιστο ύψος αναγκών σε αέριο, ώστε να μη βγαίνουν στις αγορές ανεξάρτητα. Για τον λόγο αυτό, το σχέδιο ρυθμιστικής πράξης συνοδεύεται από παράρτημα, στο οποίο καταγράφονται αναλυτικά οι ανάγκες κάθε χώρας και το οποίο οι χώρες-μέλη πρέπει να αποδεχτούν ώστε το σχέδιο να γίνει δεσμευτική πράξη για την Ένωση. Καταλαβαίνετε τι πρόκειται να επακολουθήσει στη Σύνοδο, όπου ο καθένας θα προσπαθεί να αυξήσει το μέγιστο ύψος των αναγκών της χώρας του. Η μόνη ελπίδα μας είναι να είναι ο χειμώνας ήπιος ή να έχουμε διπλό πουλόβερ, όπως έσπευσε να επισημάνει στους Γερμανούς ο κ. Σόιμπλε.

Ο δεύτερος πυλώνας παρέμβασης τιτλοφορείται «ασφαλής προσφορά». Και πάλι, όμως, το πρώτο συστατικό της ασφαλούς προσφοράς για την Κομισιόν είναι ο περιορισμός της ζήτησης. Δηλαδή, ο περιορισμός των αναγκών κάθε κράτους-μέλους. Το πιο επικίνδυνο σημείο αυτής της κατηγορίας μέτρων είναι ο χαρακτηρισμός κάποιων εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο ως «κρίσιμων». Στην περίπτωση που τα εργοστάσια αυτά κινδυνεύσουν να σταματήσουν την παραγωγή τους λόγω απουσίας πρώτων υλών, τα κράτη-μέλη μπορούν να αιτηθούν την αλληλεγγύη των υπολοίπων για την τροφοδοσία τους με αέριο. Ποιες θα είναι αυτές οι μονάδες παραγωγής; Θα είναι κρατικές ή ιδιωτικές; Σε ποιες χώρες θα κατοικοεδρεύουν και, το κυριότερο, τι θα γίνει αν τους αρνηθούν την παροχή αερίου οι υπόλοιποι; Καταλαβαίνετε ότι υπάρχουν θέματα δημόσιας υγείας και κρατικής ασφάλειας που θίγονται σε αυτό το πλαίσιο.

Ο τρίτος πυλώνας αφορά τις παρεμβάσεις στο πεδίο των τιμών. Δεν αφορά, όμως, ούτε τις τιμές αγοράς του αερίου ούτε τις τιμές πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας. Αφορά τις τιμές εξάσκησης της «αλληλεγγύης» μεταξύ των κρατών-μελών, που θα είναι είτε η μέση τιμή του προηγούμενου μήνα είτε η τρέχουσα τιμή αγοράς. Κοντολογίς, αλληλεγγύη με το αζημίωτο. Αν οι τιμές έχουν πέσει, πάμε με τον προηγούμενο μήνα, μη χάσουμε. Αν έχουν ανέβει, πάμε με την τρέχουσα τιμή αγοράς, να βγάλουμε και διάφορο. Συγκινεί πραγματικά η «αλληλεγγύη» των εταίρων μας. Η παρέμβαση αναφορικά με την αγοραία τιμή αναφοράς του LNG είναι επίσης ενδεικτική. Στην ουσία, η Κομισιόν παραδέχεται ότι η τιμή πώλησης του LNG στην Ευρώπη εξαρτάται από την παροχή φυσικού αερίου από τους ρωσικούς αγωγούς. Η πεποίθηση, όμως, της Κομισιόν ότι η αναμόρφωση του ευρωπαϊκού LNG πρόκειται να αντισταθμίσει αυτό το γεγονός είναι επιεικώς αφελής. Εκτός εάν η αναφορά έγινε απλώς για να γίνει, αφού κανένα συγκεκριμένο μέτρο αναμόρφωσης δεν έχει προταθεί. Τέλος, σε αυτόν τον πυλώνα μέτρων υπάρχει η πρόβλεψη της τοποθέτησης πλαφόν στην τιμή του αερίου σε «εξαιρετικές συνθήκες», χωρίς να προσδιορίζονται όμως αυτές οι συνθήκες.

Τέταρτος και τελευταίος πυλώνας μέτρων είναι ο περιορισμός των διακυμάνσεων στις τιμές του αερίου. Στην ουσία, μέσα από παραδοσιακούς χρηματιστηριακούς μηχανισμούς, όπως η διακοπή των συναλλαγών ή το «market making», θα επιδιωχθεί ο περιορισμός των διακυμάνσεων των τιμών. Μοιάζει, πάντως, η Κομισιόν να μη θέλει ή να μην μπορεί να αντιμετωπίσει την αρρώστια και για αυτό να ασχολείται με το σύμπτωμα. Οι διακυμάνσεις στις τιμές οφείλονται στις τάσεις της αγοράς, εκεί πατάνε οι κερδοσκόποι.

Όλη αυτή η εκτενής λίστα μέτρων, πυλώνων, καταγραφής αναγκών αερίου και όλα τα σχετικά στην ουσία είναι ένας πολύπλοκος τρόπος να ανακουφιστεί η κοινωνία χωρίς να θιγούν τα κέρδη των επιχειρήσεων. Γι’ αυτό και τα μέτρα είναι αναποτελεσματικά και στην πράξη τροφοδοτούν αντί να περιστέλλουν τον πληθωρισμό. Είναι οι ίδιοι λόγοι που στην Ελλάδα δεν επαναλειτουργούν οι λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ. Βλέπετε, στις τρέχουσες τιμές του αερίου θα οδηγούσαν σε χρεοκοπία τους ιδιώτες παρόχους.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: fortunegreece.com