Οι γεωπολιτικές εξελίξεις λόγω του ρωσοουκρανικού πολέμου – Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΟΥΣΑΝΤΑ
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΟΥΣΑΝΤΑ
Αντιστράτηγου ΕΑ
Η μερική επιστράτευση περίπου 300.000 εφέδρων στρατιωτών στη Ρωσία και η έμμεση, νέα υπενθύμιση απειλής χρήσης πυρηνικών οριοθετούν μια νέα εποχή αντιπαράθεσης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, με μεγάλες συνέπειες για την ανθρωπότητα.
Τα δεδομένα της νέας κατάστασης πραγμάτων εν μέσω του ρωσοουκρανικού πολέμου δημιουργούν παρεπόμενες γεωπολιτικές εξελίξεις.
Ενεργειακή αβεβαιότητα ή κατάρρευση
Οι εκρήξεις που σημειώθηκαν στους αγωγούς Nord Stream 1 και 2 αλλά και οι ζημιές που έχουν υποστεί αυτοί οι αγωγοί στο συγκεκριμένο timing προκαλούν αναταραχή και προβληματισμό σε όλο τον Δυτικό Κόσμο και κυρίως στη Γερμανία. Σε περίπτωση μη αποκατάστασης των βλαβών των αγωγών –του Nord Stream 1 κυρίως, που λειτουργούσε ήδη με μειωμένες ροές μετά την έναρξη του ρωσοουκρανικού πολέμου– θα καταρρεύσει το σύστημα τροφοδοσίας, με τα σενάρια να είναι εφιαλτικά όχι μόνο για τη γερμανική βιομηχανία αλλά και για τους γερμανούς πολίτες τη. Ό,τι και αν έχει συμβεί, δολιοφθορά ή βλάβη, αν η επισκευή κρατήσει μεγάλο χρονικό διάστημα, φαινόμενα ενεργειακού ντόμινο θα εμφανιστούν σε όλη την ΕΕ.
Ρωσική επιστράτευση
Η ρωσική επιστράτευση αποδεικνύει εκ των πραγμάτων τις δυσκολίες που ανέκυψαν στην πορεία της Ρωσίας να κερδίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η Ρωσία έκανε τους υπολογισμούς της, αλλά δεν ανέμενε την καθολική αντίδραση της Δύσης, που όχι μόνο αντέδρασε οικονομικά με κυρώσεις αλλά κινητοποίησε το ΝΑΤΟ και την ΕΕ ως μοχλούς πίεσης, ώστε να σταματήσει την πρωτοφανή ρωσική επιθετικότητα.
Επιπλέον, τα δημοψηφίσματα για την προσάρτηση του Ντονμπάς (Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ), της Χερσώνας και μέρος της Ζαπορίζια ξεκαθαρίζουν πλέον τους αντικειμενικούς σκοπούς της Ρωσίας και αλλάζουν τον χάρτη, δημιουργώντας ανασφάλεια και αναταραχή στη γεωπολιτική σκακιέρα.
Η διελκυστίνδα ΝΑΤΟ – αντιΝΑΤΟ και η ευρύτερη αποσταθεροποίηση
Η διελκυστίνδα μεταξύ των συμμαχιών ΝΑΤΟ, ΕΕ, Μεγάλης Βρετανίας, ΗΠΑ από τη μία και Ρωσίας, Ιράν, Κίνας από την άλλη έχει ξεκινήσει και η νέα τάξη πραγμάτων αρχίζει να εμφανίζεται. Οι BRICS και ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης αρχίζουν να ενισχύονται με πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού σε μια απέραντη έκταση ανά τον κόσμο. Η σύμπραξη Ρωσίας, Τουρκίας, Ιράν, Αζερμπαϊτζάν, κρατών αναθεωρητικών, προσδίδει μια αποσταθεροποίηση στην ευρύτερη περιοχή και η οσμή της εξάπλωσης του πολέμου εμφανίζεται όλο και περισσότερο, θυμίζοντας άλλες εποχές, με γεωπολιτικές αλλαγές που δεν θα μπορούσε να προβλέψει κανείς μόλις επτά μήνες πριν.
Η αναθεωρητική Τουρκία
Η αναθεωρητική Τουρκία, εκτός αρχών και αξιών του ΝΑΤΟ, υποστηρίζει το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο έχει ήδη εισβάλει κατά 50 τετραγωνικά χλμ. μέσα στην Αρμενία, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο μέλος του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας μαζί με τη Ρωσία, ενώ η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ επισκέφθηκε την Αρμενία. Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι η Αρμενία, μέσα από τον κλειστό πυρήνα του Συμφώνου της Τασκένδης, θα ζητούσε τη βοήθεια των ΗΠΑ, μετά την τραγική εμπειρία του πολέμου των 44 ημερών του 2020, όπου απώλεσε πολλές περιοχές περιμετρικά του Ναγκόρνο – Καραμπάχ. Ο ρόλος της Τουρκίας αρχίζει να γίνεται υποδεέστερος στο ΝΑΤΟ και διαφαίνεται καθαρά πλέον ότι οι ΗΠΑ δεν την υπολογίζουν όχι μόνο λόγω της αγοράς των S-400 από τη Ρωσία αλλά και λόγω της σύμπραξής της στον ρωσοουκρανικό πόλεμο.
ΗΠΑ και Κίνα
Οι δύο αυτές χώρες φαίνεται να είναι οι κερδισμένοι του πολέμου αυτού, καθώς και οι δύο αυτές υπερδυνάμεις λειτουργούν εκ του ασφαλούς, χωρίς να εμπλακούν άμεσα. Οι ΗΠΑ έχουν αποστείλει οικονομική και εξοπλιστική βοήθεια στην Ουκρανία και κινούνται στον ενεργειακό χώρο, βοηθώντας την ΕΕ με μεγάλες ποσότητες LNG – έως και 50.000 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως. Από την άλλη πλευρά, η Κίνα πρόσθεσε στην ενεργειακή της τροφοδοσία την κατασκευή του αγωγού αερίου Power of Siberia 2, που θα ανεβάσει την εξαγωγική δυνατότητα της Ρωσίας προς την Κίνα στα 50 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως, ενώ από το 2019 λειτουργεί ο αγωγός Power of Siberia 1. Αν και η αντιπαλότητα μεταξύ τους είναι γνωστή, και οι δύο υπερδυνάμεις αναμένουν την επόμενη μέρα του πολέμου, καθώς αρκούνται στη μεγάλη ανάπτυξη των οικονομιών τους και στην εξασφάλιση των συμφερόντων τους.
Η ανάδειξη περιφερειακών ενεργειακών κρατών
Κράτη που μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό, περιφερειακό ενεργειακό ρόλο, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, το Ισραήλ, η Αίγυπτος, στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου και να συνδράμουν μελλοντικά την ΕΕ αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την ευρύτερη περιοχή (φυσικό αέριο Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου, EastMed, Euro Asia Interconnector, EuroAfrica Interconnector).
Ιδιαίτερα η Κυπριακή Δημοκρατία αναδύεται ως σημαντική ενεργειακή δύναμη, γεγονός που προέτρεψε τις ΗΠΑ να άρουν επίσημα το εμπάργκο πώλησης όπλων προς αυτή. Το γεγονός αυτό ανέτρεψε αυτομάτως τα δεδομένα στην Κύπρο, σε ό,τι αφορά τη μελλοντική κατανομή σκληρής ισχύος, και φυσικά τη μεγαλύτερη πίεση για τη λύση του κυπριακού προβλήματος.
Συμπερασματικά, ακόμα και αν τελειώσει ο ρωσοουκρανικός πόλεμος, οι σχέσεις της Ρωσίας με τα κράτη της Δύσης θα αλλάξουν προς το χειρότερο για μεγάλο χρονικό διάστημα, με παρεπόμενες συνέπειες για όλο τον κόσμο στην απρόβλεπτη σκακιέρα της γεωπολιτικής.
