Στέφανος Κουμανούδης – Ο τελευταίος Έλληνας διαφωτιστής
Οι διαμάχες για την ελληνική ταυτότητα
και η σύγκρουση με τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο
Συγγραφέας
Στέφανος Κουμανούδης
Πρόλογος από τον Στράτο Μυρογιάννη
Επίμετρο από τον Παναγιώτη Γεννηματά
(με αφορμή την κυκλοφορία της μελέτης “Στέφανος Κουμανούδης – Ο τελευταίος Έλληνας διαφωτιστής” από τη Σειρά Βιβλίων Lux Orbis των εκδόσεων iWrite)
Στον δημόσιο λόγο, οι αναφορές στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό επικεντρώνονται, κατά κύριο λόγο, σε πολύ συγκεκριμένες πνευματικές μορφές που άφησαν το στίγμα τους κατά την προεπαναστατική εποχή, όπως τον Ευγένιο Βούλγαρη και τον Αδαμάντιο Κοραή. Λιγότερο γνωστό είναι ότι οι επιρροές του Διαφωτισμού συνέχισαν να επηρεάζουν, κατά τον ελληνικό 19ο αιώνα, τις πνευματικές διεργασίες στον ελλαδικό χώρο, αν και με σαφώς εξασθενημένη ορμή, με εκπροσώπους των ιδεών του να αναμειγνύονται ενεργά στη ζωή του νεοσύστατου Κράτους. Ένας από τους εξέχοντες αυτούς εκπροσώπους του, ίσως και ο τελευταίος μεγάλος του είδους, δεν είναι άλλος από τον Στέφανο Κουμανούδη.
Για τον διακεκριμένο αυτόν Έλληνα λόγιο, καθηγητή Λατινικών στο πανεπιστήμιο Αθηνών και εξέχοντα γραμματέα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, ως πρότυπο και το μέτρο σύγκρισης για τη συγκρότηση του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους τίθεται ο αρχαίος κόσμος. Επιθυμώντας να αναδείξει τους τρόπους με τους οποίους οι πνευματικές και πολιτικές καταβολές του χθες θα μπορούσαν να φανούν ωφέλιμες στο σήμερα της εποχής του, ο Στέφανος Κουμανούδης ανέπτυξε άοκνη πνευματική δράση. Η δράση αυτή τον έφερε σε σφοδρότατη σύγκρουση με την κυρίαρχη πνευματική φιγούρα στον ελληνικό χώρο των τελών του 19ου αιώνα, τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο.
Το έργο και οι, αμφιλεγόμενες για την εποχή του, πεποιθήσεις του Στέφανου Κουμανούδη αναδεικνύονται μέσα από τη μελέτη “Στέφανος Κουμανούδης – Ο τελευταίος Έλληνας Διαφωτιστής” (Σειρά Βιβλίων Lux Orbis, εκδ. iWrite). Κεντρικό πυρήνα της εν λόγω μελέτης αποτελούν δύο επιλεγμένα κείμενα του Κουμανούδη, που δημοσιεύονται για πρώτη φορά στα σύγχρονα ελληνικά εκδοτικά δρώμενα. Τα εν λόγω κείμενα συνοδεύονται από πρόλογο του Διδάσκοντος Θεωρίας Λογοτεχνίας και Δημιουργικής Γραφής στο ΕΑΠ Στράτου Μυρογιάννη, καθώς και επίμετρο του Επίτιμου Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων Παναγιώτη Γεννηματά.
Η κυκλοφορία του παρόντος έργου τοποθετεί μία ακόμη ψηφίδα στο μωσαϊκό της εκδοτικής προσπάθειας που καταβάλλει η Σειρά Βιβλίων Lux Orbis με στόχο την ανάδειξη άγνωστων όψεων του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και την υπογράμμιση της επικαιρότητας των ιδανικών του. Πρόκειται για μια μελέτη που παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον για φιλίστορες αναγνώστες, αλλά και για κάθε ενδιαφερόμενο για τους λόγους για τους οποίους οι διαμάχες για την ελληνική ταυτότητα καθίστανται διαχρονικές.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Στέφανος Κουμανούδης γεννήθηκε το 1818 στην Ανδριανούπολη και πέθανε το 1899 στην Αθήνα. Έζησε, επίσης, σε Βελιγράδι, Μόναχο, Βερολίνο και Παρίσι. Υπήρξε ο πρώτος Έλληνας καθηγητής Λατινικών στο πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ διετέλεσε επί χρόνια γραμματέας της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, παράγοντας αξιομνημόνευτο έργο.
Συνέγραψε έργα που αφορούν την επιγραφική, τις αρχαιότητες και τα λατινικά, πραγματοποίησε πλήθος μεταφράσεων, ενώ στο αρχείο του διασώθηκαν λόγοι, ημερολόγιο, επιστολές και αδημοσίευτες σημειώσεις.
Ο Κουμανούδης αποτέλεσε μία περίπτωση λόγιου που μεγάλωσε μαζί με το ίδιο το ελληνικό κράτος. Τον απασχόλησε ιδιαίτερα το ζήτημα της διαμόρφωσης της εθνικής ταυτότητας, γεγονός που διαφαίνεται σχεδόν σε κάθε του κείμενο. Ιδεολογικά, εντάσσεται στους συνεχιστές των Ελλήνων Διαφωτιστών, μπορεί δε να θεωρηθεί ως ο τελευταίος άμεσος εκπρόσωπός τους.
Σειρά: Lux Orbis
Κατηγορία: Ιστορία / Μυθολογία / Λαογραφία Πολιτική Φιλοσοφία
ISBN 978-960-627-380-3