Οι απειλές και οι ρητορικές ακρότητες Ερντογάν, ισχυρά πολιτικά όπλα για την ελληνική διπλωματία
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Αγοραίου τύπου –δηλαδή ανεύθυνες– χαρακτήρισε ο υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος Δένδιας τις πρόσφατες δηλώσεις του τούρκου Προέδρου, ο οποίος μίλησε για κατοχή των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου από την Ελλάδα.
Ο χαρακτηρισμός του έλληνα ΥΠΕΞ ήταν επιεικής, αν ληφθεί υπόψη το μέγεθος της προκλητικότητας του κ. Ερντογάν, ο οποίος δεν αμφισβήτησε μόνο τη νομιμότητα της ελληνικής κυριότητας των νήσων αλλά και την ιστορική αλήθεια. Μέχρι πρόσφατα, ο τούρκος Πρόεδρος, όπως και άλλοι υψηλοί αξιωματούχοι του καθεστώτος του κατήγγειλαν τη στρατιωτικοποίηση ορισμένων νήσων, κατά παραβίαση διεθνών συνθηκών και συμφωνιών, που κατ’ αυτούς νομιμοποιούσε μια δυναμική τουρκική επέμβαση. Παρέβλεπαν, ασφαλώς, το δικαίωμα της νόμιμης άμυνας –συνεπεία των τουρκικών απειλών–, αρχή που αναγνωρίζεται και από το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Με τις τελευταίες δηλώσεις ο Ερντογάν προχώρησε ακόμη περισσότερο στις προκλήσεις του. Απείλησε με αιφνίδια εισβολή, κατά το προηγούμενο της Κύπρου. Η ελληνική απάντηση κανονικά θα έπρεπε να είναι αντίστοιχη με εκείνη του Λεωνίδα προς τους Πέρσες. Ο κ. Δένδιας, γνωστός για την ευπρέπεια των λόγων του, χρησιμοποίησε ηπιότερες φράσεις στην απάντησή του.
Αν είχαμε τη δυνατότητα απευθείας επικοινωνίας με τον τούρκο Πρόεδρο θα τον ρωτούσαμε αν γνωρίζει την ιστορία των νήσων του Αιγαίου και της απέναντι γης της Ιωνίας. Αν γνωρίζει από πότε κατοικούνται ή κατοικούνταν από Έλληνες και για τις μεγάλες μορφές παγκοσμίου διαμετρήματος που ανέδειξαν στα γράμματα, στις τέχνες, στην επιστήμη. Αν ποτέ επισκέφθηκε το αριστουργηματικό αρχαίο θέατρο της Περγάμου και την Έφεσο, με την περίφημη βιβλιοθήκη και τα ερείπια του Ναού της Αρτέμιδος, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Προφανώς δεν τα αγνοεί, αλλά είναι πολύ πιθανό να μην τον ενδιαφέρει. Και τούτο γιατί οι Τούρκοι, ως λαός, δεν ανήκουν στον Δυτικό Κόσμο και δεν φέρουν τα τρία χαρακτηριστικά που κατά τον Πολ Βαλερί τον διακρίνουν: Τη γνώση του αρχαίου ελληνικού στοχασμού και της αρχαίας ελληνικής σκέψης, τη νομοθετική και διοικητική εμβέλεια των Ρωμαίων και τη στήριξη στη χριστιανικο-ιουδαϊκή θρησκευτική πνευματικότητα.
Η προσφυγή του Ερντογάν σε ακραίες εκφράσεις και απειλές αποδίδεται και σε εσωτερικές σκοπιμότητες. Να τύχει της συμπάθειας και της στήριξης του τουρκικού λαού, επιχειρώντας να τον πείσει ότι υπερασπίζεται δυναμικά τα συμφέροντα της χώρας και ότι η Τουρκία επί των ημερών του έχει αναδειχθεί σε ισχυρό διεθνή παράγοντα και είναι αντάξια του οθωμανικού παρελθόντος της. Η εκδοχή της εσωτερικής κατανάλωσης είναι ελάχιστα πειστική. Γιατί οι ρητορικές ακρότητες συνοδεύονται και από έμπρακτες ενέργειες, με αθρόες καθημερινές παραβιάσεις του εναέριου και θαλάσσιου χώρου στο Αιγαίο, χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο πρόκλησης θερμού επεισοδίου.
Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, αφού απάντησε δεόντως στις προκλήσεις Ερντογάν, ενημέρωσε αμέσως τον ΓΓ των ΗΕ, τους αρμόδιους φορείς της ΕΕ, τον ΓΓ του ΝΑΤΟ, όπως και τις συμμαχικές δυτικές χώρες. Ήταν μια επιβεβλημένη ενέργεια, καθώς από αυτές τις στήλες έχουμε επανειλημμένα υπογραμμίσει τη σημασία της συνεχούς, τεκμηριωμένης και εμπεριστατωμένης ενημέρωσης των διεθνών οργανισμών και χωριστά των χωρών-μελών. Από τις θετικές αντιδράσεις στις καταγγελίες της τουρκικής προκλητικότητας ξεχωρίζουν εκείνες της γαλλίδας υπουργού Εξωτερικών κ. Κατρίν Κολονά, η οποία στη συνάντηση με τον έλληνα ομόλογό της, κατά την πρόσφατη επίσκεψή της στην Αθήνα, εξέφρασε την αλληλεγγύη της Γαλλίας προς την Ελλάδα –επικαλούμενη και το άρθρο 2 (ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής) της Ελληνογαλλικής Συμφωνίας για την Εγκαθίδρυση Στρατηγικής Συνεργασίας, που υπεγράφη τον Σεπτέμβρη του 2021–, καταδικάζοντας και ευθέως την τουρκική προκλητικότητα.
Σε ό,τι αφορά τις αντιδράσεις της ΕΕ και των ΗΠΑ, ουδέν νεότερον και ουσιαστικόν υπήρξε. Επανάληψη των γνωστών ευχολογίων και παραινέσεων, που ο Ερντογάν, ως συνήθως, αγνοεί επιδεικτικά. Από τον ΓΓ του ΝΑΤΟ ουδείς ανέμενε περισσότερα, τόσο επειδή η Τουρκία είναι μέλος της Συμμαχίας όσο, πολύ περισσότερο, γιατί είναι γνωστός για τις φιλοτουρκικές του θέσεις. Για την κλιμακούμενη προκλητική συμπεριφορά του καθεστώτος Ερντογάν έχουν δοθεί πολλές ερμηνείες.
Οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εξωτερικών και άλλοι αρμόδιοι κρατικοί φορείς σίγουρα καταγράφουν και μελετούν επισταμένως τις κλιμακούμενες δηλώσεις και απειλές κατά της χώρας μας. Μόνο αφελείς θα ασπάζονταν θέσεις που τις αποδίδουν σε εξυπηρέτηση εσωτερικών σκοπιμοτήτων. Οι επιδιώξεις για την αναθεώρηση του status quo στο Αιγαίο και τη συνεκμετάλλευση ενδεχομένων ενεργειακών αποθεμάτων έχουν καταστεί φανερές από ετών. Το μεγάλο σφάλμα και ατόπημα που διαπράττει ο Ερντογάν και οι συνακόλουθοί του είναι ότι με τη συμπεριφορά τους έναντι της Ελλάδος όχι μόνο παραβιάζουν τις αρχές καλής γειτονίας αλλά δημιουργούν χάσμα στις σχέσεις μεταξύ των δύο λαών, αντί της συμφιλίωσης και συνεργασίας. Συγχρόνως απομακρύνουν την Τουρκία από τον Δυτικό Κόσμο, στον οποίο επιδιώκει να ενταχθεί.
Όλο και περισσότερο αυξάνεται στους ευρωπαίους πολίτες η απαίτηση για διευκρίνιση της θέσης της Τουρκίας, αν θα ακολουθήσει τον δρόμο του πολιτικού οπορτουνισμού, που έχει χαράξει το καθεστώς Ερντογάν, πότε συντασσόμενο πότε εναντιούμενο στα συμφέροντα της Δύσης, ή τον δρόμο της ευρωπαϊκής προοπτικής, με ανάληψη των συναφών υποχρεώσεων για σεβασμό των αξιών και αρχών της Δύσης. Αυξάνεται, επίσης, ο αριθμός των Ευρωπαίων που ενθυμείται τις προειδοποιήσεις του προηγούμενου Πάπα Βενέδικτου, ο οποίος από τη θέση του καρδιναλίου, που κατείχε λίγο πριν εκλεγεί
Προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας, υποστήριζε ότι μια πλήρης ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ θα αλλοιώσει τη θρησκευτική και πολιτιστική ταυτότητα της Ευρώπης. Θα επιστρέψουμε όμως στο θέμα της αλληλεγγύης των δυτικών συμμάχων και θεσμικών οργάνων προς την Ελλάδα. Δεν εννοούμε ασφαλώς τον ΓΓ του ΝΑΤΟ, που για πολλούς Έλληνες είναι persona non grata. Αναφερόμαστε στις ΗΠΑ και τις ισχυρές χώρες-μέλη της ΕΕ. Δυστυχώς, επαληθεύεται η εκτίμηση ότι ο νόμος και οι ηθικοί κανόνες υποχωρούν μπροστά στα συμφέροντα, οικονομικά ή στρατηγικής φύσης.
Πολλές δυτικές χώρες έχουν προβεί σε σοβαρές επενδύσεις στη γειτονική χώρα, ενώ παραμένει αμετάβλητη η αντίληψη ότι η Τουρκία είναι αναγκαία για την ασφάλεια της Δύσης. Μπροστά σε αυτήν την πραγματικότητα, οι επιλογές της Ελλάδος είναι η ορθολογική ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος των Ενόπλων Δυνάμεων και η εξασφάλιση ευρύτερης δυνατής συναίνεσης και συνεργασίας μεταξύ των κοινοβουλευτικών κομμάτων στα θέματα εθνικής σημασίας.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ