Οι πραγματικοί στόχοι της Τουρκίας με το «Abdulhamid Han» και η αντίδραση της Ελλάδος
Του
Δρος ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΟΥΝΑΡΗ
Εμπειρογνώμονος, Πρεσβευτού ε.τ.,
Διδάκτορος του Πανεπιστημίου του Βερολίνου (FU Berlin)
Το τουρκικό γεωτρύπανο «Abdulhamid Han» ξεκίνησε το ταξίδι του για γεωτρήσεις στην περιοχή της τουρκικής υφαλοκρηπίδας, κοντά στην Αττάλεια, διαψεύδοντας τουλάχιστον τώρα ότι ήθελε πρώτα να κατευθυνθεί στην ΑΟΖ της Κύπρου, ήδη οριοθετημένης υφαλοκρηπίδος και της υφαλοκρηπίδος της Ελλάδος στο Καστελλόριζο.
Προς το παρόν, ο τούρκος Πρόεδρος νομίζει ότι ο αμερικανός Πρόεδρος θα πείσει το Κογκρέσο να επανεξετάσει τα αιτήματα της Τουρκίας για παροχή πολεμικών αεροσκαφών νέων τύπου αλλά και ανταλλακτικών για άλλους τύπους αμερικανικών πολεμικών αεροσκαφών, που ήδη διαθέτει. Γι’ αυτό, προφανώς, υπακούει στις συμβουλές του αμερικανού Προέδρου για σεβασμό των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο και τα κυριαρχικά δικαιώματα αυτών σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.
Ο τούρκος Πρόεδρος αλλά και πολλοί υπουργοί του δεν σταματούν να αναφέρονται στη στρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, εκ μέρους της Ελλάδος, τονίζοντας ότι με βάση τη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 και τη Συνθήκη Ειρήνης με την Ιταλία του 1948 οφείλουν να είναι αποστρατιωτικοποιημένα, ισχυριζόμενοι επιπροσθέτως ότι έτσι προκύπτει θέμα κυριαρχίας όσον αφορά τα νησιά αυτά, διεκδικώντας και μερικά εξ αυτών ως ευρισκόμενα σε «γκρίζες ζώνες» (ανύπαρκτος όρος, τουρκικής εφεύρεσης).
Με βάση τις διεθνείς συνθήκες, και δη της Λωζάννης του 1923, η Τουρκία, ως ηττημένο κράτος, έχει λάβει μόνο την Ίμβρο, την Τένεδο, τις Λαγούσες και όλες τις βραχονησίδες που απέχουν λιγότερο από 3 μίλια (1 μίλι = 1.852 μέτρα), εκτός αν αναφέρονται αυτές ως ανήκουσες στην Ελλάδα. Όσον αφορά τα Δωδεκάνησα, η Ελλάδα έλαβε αυτές με βάση τη Συνθήκη Ειρήνης με την Ιταλία του 1948. Το 1932, όταν τα Δωδεκάνησα ανήκαν στην Ιταλία, ιταλοτουρκικές συμφωνίες καθόριζαν επακριβώς τα σύνορα αυτών και ποιες νήσοι και βράχοι υπάγονται στην Ιταλία και ποιες βράχοι και μικρονησίδες στην Τουρκία. Η Ελλάδα, ως διάδοχο κράτος της Ιταλίας, δεσμεύεται εξ αυτών, κάτι που δεν δέχεται η Τουρκία.
Δραστηριότητες στην ΑΟΖ τρίτων χωρών χωρίς τη συναίνεση του παράκτιου κράτους απαγορεύονται, διότι το παράκτιο κράτος στη ζώνη αυτή, σύμφωνα με τα άρθρα 55 – 56, ασκεί ειδικά κυριαρχικά δικαιώματα, καθώς στη ζώνη αυτή, κατά τα άρθρα 58 και 70 της Σύμβασης Δικαίου Θαλάσσης (ΔΘ) του 1982, αναγνωρίζονται και δικαιώματα τρίτων κρατών, όπως επίσης των γεωγραφικώς μειονεκτούντων κρατών ή χωρίς θάλασσα ή τα ευρισκόμενα σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες.
Στην ΑΟΖ τα δικαιώματα του παράκτιου κράτους εξαρτώνται από προηγούμενη διακήρυξη υιοθέτησης της ζώνης αυτής. Όσον αφορά τον βυθό και το υπέδαφος της ΑΟΖ, το άρθρο 56 της Σύμβασης ΔΘ ορίζει ότι στην περιοχή αυτή τα δικαιώματα του παράκτιου κράτους ασκούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του μέρους VI της Σύμβασης ΔΘ του 1982, δηλαδή όπως στην υφαλοκρηπίδα. Τα δικαιώματα τρίτων κρατών στη ζώνη της ΑΟΖ, σύμφωνα με το άρθρο 59, αναφέρονται στις ελευθερίες ναυσιπλοΐας, υπερπτήσης, ποντίσεως καλωδίων και αγωγών.
Οποιαδήποτε ενέργεια πλοίου τρίτης χώρας στην ΑΟΖ του παράκτιου κράτους και στην υφαλοκρηπίδα του, χωρίς τη συναίνεσή του, απαγορεύεται.
Το παράκτιο κράτος, σύμφωνα με το άρθρο 73 της Σύμβασης ΔΘ του 1982, δύναται να διακόψει τον πλου του παρανομούντος πλοίου ή να προβεί, κατά το άρθρο 11 της Σύμβασης ΔΘ, σε σύλληψη του παρανομούντος πλοίου σε περίπτωση σύγκρουσης, σύμφωνα με το άρθρο 97 της Σύμβασης ΔΘ, ή να ασκήσει ποινική δικαιοδοσία, κατά το ίδιο άρθρο, ή δίωξη ενώπιον δικαστικών ή διοικητικών αρχών του κράτους, την ιθαγένεια του οποίου έχει ο υπεύθυνος για την τελεσθείσα ζημιά πλοίαρχος ή οποιοδήποτε άλλο μέρος του πληρώματος. Ειδικά, αποκλειστικά κυριαρχικά δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα έχει το παράκτιο κράτος διότι τα δικαιώματα αυτά, σύμφωνα με το άρθρο 76 της Σύμβασης ΔΘ, δεν εξαρτώνται από πραγματική ή πλασματική κατοχή ή από οποιαδήποτε άλλη ρητή διακήρυξη, κάτι που δεν συμβαίνει όσον αφορά την ΑΟΖ.
Η Τουρκία βέβαια, μεταξύ πολλών άλλων, αγνοεί και το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, που επιτρέπει την άμυνα, ενώ έχει δημιουργήσει εδώ και πολλά χρόνια τη Διοίκηση Στρατιάς Αιγαίου, με έδρα τη Σμύρνη (κάτι ευνόητο για τους τούρκους αξιωματούχους, αφού αποσκοπούν στην κατάληψη των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο).
Το τουρκικό γεωτρύπανο «Abdulhamid Han» θα παραμείνει στην υφαλοκρηπίδα της Αττάλειας και τον Οκτώβριο, οπότε μετά, όπως πιστεύουν πολλοί –με βάση αυτά που έχει δηλώσει ο τούρκος Πρόεδρος και πολλοί υπουργοί του–, θα εισέλθει στην ΑΟΖ της Κύπρου, συνοδευόμενο από πολεμικά πλοία, τα οποία με βάση το Διεθνές Δίκαιο Θαλάσσης (άρθρα 95 – 96) απολαύουν ασυλίας στην ανοιχτή θάλασσα.
Βέβαια, τα πολεμικά πλοία απολαύουν επίσης ασυλίας μέσα στην ΑΟΖ και στα υπερκείμενα της υφαλοκρηπίδας ύδατα, καθ’ όσον και οι δύο αυτές ζώνες ανήκουν στην ανοιχτή θάλασσα, η οποία όμως με βάση το άρθρο 88 της Σύμβασης ΔΘ του 1982 προορίζεται για ειρηνικούς σκοπούς. Τα πολεμικά πλοία δεν πρέπει να παραβιάζουν τις ζώνες αυτές του παράκτιου κράτους μέσα στην ΑΟΖ και πάνω από τα υπερκείμενα ύδατα της υφαλοκρηπίδος.
Η Ελλάδα, με βάση τις αποφάσεις όλων των κομμάτων, σε περίπτωση παραβίασης εκ μέρους της Τουρκίας της ελληνικής κυριαρχίας ή των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, όπως τόνισε ο έλληνας πρωθυπουργός και άλλοι έλληνες αξιωματούχοι, είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει όλες τις καταστάσεις με βάση το Θετικό Διεθνές Δίκαιο και ιδίως τη Σύμβαση ΔΘ του 1982.
Καλό λοιπόν είναι να αποφύγει η Τουρκία τέτοιες καταστάσεις και να σέβεται το Διεθνές Θετικό Δίκαιο, το οποίο συμπεριλαμβάνει και τη Σύμβαση ΔΘ του 1982, για να μην καταλήξουμε σε διακοπή πλου, καταδίωξη και σύλληψη παρανομούντως πλοίου τρίτης χώρας ή ακόμα και σε πόλεμο, την έκβαση του οποίου δεν είναι δυνατό να φαντασθούν οι Τούρκοι ιθύνοντες λόγω των νέων οπλικών συστημάτων και νέων πολεμικών αεροσκαφών που διαθέτει η χώρα μας και οι σύμμαχοί μας.
Αξίζει να αναφερθεί ότι μερικά κράτη προβαίνουν ακόμη και σε βύθιση παρανομήσαντος πλοίου τρίτης χώρας. Γι’ αυτό, σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να προετοιμαζόμαστε από τώρα και για το χειρότερο, δηλαδή για πόλεμο, αν χρειασθεί.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ