Εμείς και (τ)ο «Αμπντουλχαμίντ Χαν» – Του Π. Αδαμίδη

Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων

Ο απόπλους του τουρκικού γεωτρυπάνου «Αμπντουλχαμίντ Χαν» αντιμετωπίστηκε επί σειρά εβδομάδων ως προάγγελος ουσιαστικά καταιγιστικών εξελίξεων στα ελληνοτουρκικά. Έπαιξε ρόλο στην εξέλιξη αυτή μια πηγαία ευαισθησία στην πρακτική των κλιμακούμενων προκλήσεων, την οποία ο τούρκος Πρόεδρος έχει υιοθετήσει έναντι της χώρας μας.

Δεν μπορεί επίσης να παραγνωριστεί η σημασία της πολιτικής συγκυρίας και η επιθυμία τυχόν ενδιαφερομένων να διαμορφώσουν κατά τρόπο βολικό τις θεματικές της επικαιρότητας. Σε καμιά, ωστόσο, περίπτωση, είτε από αφέλεια είτε από αδιαφορία για τις παράπλευρες συνέπειες, δεν μπορεί να υπονομευθεί η ομαλή λειτουργία της τουριστικής βιομηχανίας και οι προσδοκώμενοι πόροι ανάσας που θα συνεισφέρει στην οικονομία μας.

Για τον απόπλου του τουρκικού πλοίου και τις ρητές και άρρητες στοχεύσεις του Ταγίπ Ερντογάν είναι απαραίτητο, εν πρώτοις, να εστιάσουμε στους συμβολισμούς, που δεν προοιωνίζονται κατ’ ανάγκη, και σε επίπεδο εκβιασμού της Ιστορίας και επανάληψής της, θετικές εξελίξεις για τους εμπνευστές τους. Ο Αμπντουλχαμίντ Χαν, γνωστός και ως αιμοσταγής σουλτάνος, ήταν ο τελευταίος ουσιαστικά σουλτάνος που άσκησε εξουσία στην παρηκμασμένη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στα χρόνια του, οι οθωμανικές δυνάμεις κατέστειλαν με βαρβαρότητα την εξέγερση στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη και έσφαξαν 20.000 Αρμένιους, σε ένα τραγικό πρελούδιο της Γενοκτονίας που θα ακολουθούσε το 1915. Επί των ημερών του έλαβε χώρα ο Μακεδονικός Αγώνας (1904 – 1908) και η Τουρκία ηττήθηκε στον πόλεμό της με τη Ρωσία. Ως συνέπεια της ήττας υπέγραψε τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου το 1878, με την οποία έχανε τη Ρουμανία, τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και τη Βοσνία – Ερζεγοβίνη, ενώ αποκτούσε την αυτονομία της η Βουλγαρία.

Μπορεί, κατά τούτο, ο Πρόεδρος Ερντογάν να αναζητά με την ονοματοδοσία του τουρκικού πλοίου το «χαμένο μεγαλείο» των σουλτάνων και του Οθωμανικού Χαλιφάτου και να τρέφει την αυταρέσκεια και τις χίμαιρές του για τον ηγεμονικό περιφερειακά και διεθνή ρόλο της Τουρκίας, αλλά κανέναν δεν μπορεί ούτε να εκφοβίσει ούτε να πειθαναγκάσει. Στο ίδιο πλαίσιο, δεν είναι και η πλέον επιτυχής έμπνευση για να επιβεβαιώσει την ηγεμονία του επί των Κεμαλικών και όσων ανέτρεψαν την κληρονομιά και τις δομές της οθωμανικής κοινωνίας. Τα διδάγματα της Ιστορίας είναι αμείλικτα, αφού ο Αμπντουλχαμίντ Χαν ανατράπηκε το 1909 από τους Νεότουρκους, που προηγήθηκαν των Κεμαλικών, και ήταν σε ομηρία περιορισμού μέχρι τον θάνατό του, το 1918. Στη διάρκεια της τυπικής παραμονής του ως σουλτάνου έγινε και ο Πρώτος Βαλκανικός Πόλεμος, που θρυμμάτισε την οθωμανική παρουσία στην Ευρώπη. Ούτε λόγος, κατά τούτο, για δύναμη και μεγαλείο.

Επί της ουσίας και σε άμεση συνάρτηση με τους πλόες του τουρκικού πλοίου, τίθεται εκ νέου το ζήτημα της παραβίασης του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας από πλευράς της Τουρκίας. Ανεξάρτητα από τα ρηχά σε έμπνευση και αμφίβολα σε σοβαρότητα επιχειρήματα, ότι παραβίαση του Δικαίου της Θάλασσας και της ελληνικής κυριαρχίας νοείται μόνο σε περίπτωση αμφισβήτησης των ελληνικών χωρικών υδάτων, με ειδική αναφορά στα 6 ναυτικά μίλια, η τουρκική πρακτική παραβιάζει ευθέως τα άρθρα 74 και 83 του Δικαίου της Θάλασσας περί της διαδικασίας καθορισμού της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και της Υφαλοκρηπίδας αντίστοιχα. Είναι πρακτική που ναρκοθετεί και ακυρώνει οποιαδήποτε δυνατότητα συζητήσεων και επιδίωξης μιας έστω και προσωρινής διευθέτησης. Τα όπλα που το διεθνές δίκαιο μας παρέχει είναι συγκεκριμένα και πολύτιμα. Είναι ανεπίτρεπτο να τα αγνοούμε και να τα απαξιώνουμε.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ