Σπήλαιο Πετραλώνων: Ανοίγει το 2023 για το κοινό – Ποιά είναι η ιστορία του σπηλαίου
«Την επόμενη τουριστική περίοδο το σπήλαιο των Πετραλώνων, όπως και το Μουσείο, θα δεχθούν και πάλι τους πολυπληθείς επισκέπτες τους. Ο προγραμματισμός της υπηρεσίας είναι το σπήλαιο να αποδοθεί τον Μάιο και το μουσείο τον Αύγουστο της επόμενης χρονιάς», δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, κατά τη διάρκεια αυτοψίας που πραγματοποίησε στις 8 Ιουλίου.
Όπως είπε η Λίνα Μενδώνη, «το σπήλαιο και το μουσείο των Πετραλώνων πρέπει να λειτουργήσουν ξανά, καθώς αποτελούν σημαντικό πολιτιστικό και οικονομικό πόρο για την περιοχή και την ευρύτερη περιφέρεια. Σήμερα, βρήκαμε λύσεις για θέματα που καθυστερούσαν τις εργασίες στο σπήλαιο, ώστε να επισπευστούν οι διαδικασίες της απόδοσης του στο κοινό. Το έργο στο μουσείο βρίσκεται σε ικανοποιητικό στάδιο. Δώσαμε, επίσης, οδηγίες για ένα θέμα που δεν είχε αντιμετωπιστεί από την υφιστάμενη μελέτη: Την ένταξη στον σχεδιασμό της αίθουσας πολλαπλών χρήσεων. Ζήτησα να επισπευστούν οι διαδικασίες, ώστε ολόκληρος ο χώρος να είναι λειτουργικός εντός της επόμενης τουριστικής περιόδου. Παράλληλα, από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού εκπονούνται οι μελέτες ανάδειξης του περιβάλλοντος χώρου του σπηλαίου και του μουσείου, για να χρηματοδοτηθούν στην επόμενη προγραμματική περίοδο ώστε ο χώρος να αποκτήσει την ποιότητα και τη σημασία που του αξίζει».
Αυτοψία στο σπήλαιο Πετραλώνων
Στο σπήλαιο Πετραλώνων είναι σε εξέλιξη το έργο «Ανάδειξη του Σπηλαίου Πετραλώνων και Αναβάθμιση των Υποδομών του», προϋπολογισμού 1.053.848 ευρώ, με χρηματοδότηση από το ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας – ΕΣΠΑ 2014-2020.
Παράλληλα, ολοκληρώνεται το ψηφιακό έργο «Ανάπτυξη ψηφιακής πλατφόρμας και εργαστηρίου ανοικτής θέασης για την ανάδειξη, τεκμηρίωση και συντήρηση του σπηλαίου Πετράλωνων», με προϋπολογισμό 195.031 ευρώ και χρηματοδότηση στο πλαίσιο της Δράσης «Ειδικές Δράσεις «ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ» – «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΥΛΙΚΑ» – «ΑΝΟΙΧΤΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ» του ΕΠΑΝΕΚ 2014-2020. Επίσης, ολοκληρώνεται η ωρίμανση των μελετών αποκατάστασης και ανάδειξης του περιβάλλοντος χώρου και των κτηριακών εγκαταστάσεων του σπηλαίου. Δόθηκε, επίσης, λύση για τη λειτουργία του αναψυκτηρίου μέσω του ΟΔΑΠ με τη συνεργασία του Δήμου Αριστοτέλη.
Στο Μουσείο βρίσκεται σε εξέλιξη το έργο «Επανέκθεση συλλογών Μουσείου Πετραλώνων», με προϋπολογισμό 529.200 ευρώ που χρηματοδοτείται χ από το ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας – ΕΣΠΑ 2014-2020.
Εντός του Ιουλίου, η Εφορεία θα καταθέσει συμπληρωματική πρόταση για την ενοποίηση του ύφους των εκθεσιακών ενοτήτων. Το έργο προσβασιμότητας για ΑμΕΑ τόσο στο μουσείο, όσο και στο σπήλαιο, εντάσσεται από το ΥΠΠΟΑ για να χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης.
H Λίνα Μενδώνη εγκαινίασε στο Παλαιό Κτήριο του μετοχιακού συγκροτήματος Νέων Φλογητών την έκθεση «Η Επανάσταση του 1821 στη Χαλκιδική». Η έκθεση προσφέρει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να βρεθεί «εικονικά» στο επίκεντρο των γεγονότων της επανάστασης της Χαλκιδικής, να απολαύσει εκθέματα όπως όπλα και εξαρτήματα των αγωνιστών, να μελετήσει επιστολές από το οικογενειακό αρχείο του Εμμανουήλ Παπά, αλλά και να αντλήσει μέσω μίας διαδραστικής πολυμεσικής εφαρμογής πλούσιες και τεκμηριωμένες πληροφορίες γύρω από τον αγώνα της επανάστασης της περιοχής.
Στον χαιρετισμό της, η Λίνα Μενδώνη ανέφερε: «Στο Παλαιό Κτήριο του μετοχιακού συγκροτήματος φιλοξενείται και ανοίγει σήμερα επίσημα τις πύλες της για το κοινό μία νέα, ιδιαίτερα σημαντική και ενδιαφέρουσα περιοδική έκθεση, με την οποία ολοκληρώνεται ο κύκλος των επετειακών εκδηλώσεων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για τη συμπλήρωση 200 ετών από την έναρξη της Επανάστασης του 1821. Του μεγάλου εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, που οδήγησε στην αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού και στη δημιουργία του ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους. Ενός αγώνα, που για σημαντικές περιοχές του Ελληνισμού, όπως η Μακεδονία, υπήρξε εξαιρετικά επίπονος και μακροχρόνιος, καθώς η πολυπόθητη ένταξη στον ελεύθερο εθνικό κορμό δεν ήρθε παρά έναν αιώνα περίπου αργότερα από τη νότια Ελλάδα ή και περισσότερο, απαιτώντας στο διάστημα αυτό πολλαπλές προσπάθειες, επανειλημμένες απογοητεύσεις και μεγάλες θυσίες, που ωστόσο δεν έκαμψαν ποτέ το φρόνημα και την πίστη των τοπικών ελληνικών πληθυσμών.
Η τεκμηριωμένη ιστορικά παρουσίαση του αγώνα του 1821 στη Χαλκιδική, με ιδιαίτερη έμφαση ταυτόχρονα στον ανθρώπινο παράγοντα, αποτελεί τον πρωταρχικό σκοπό της συγκεκριμένης έκθεσης. Μιας έκθεσης, που παράλληλα με την αφήγηση των στρατιωτικών γεγονότων μέσα από όπλα, χάρτες, έντυπα και άλλα κειμήλια και αντικείμενα της εποχής, επιδιώκει να φέρει στο προσκήνιο τα πρόσωπα και τις ιστορίες των επώνυμων και ανώνυμων αγωνιστών, το πατριωτικό τους σθένος, τον ενθουσιασμό, τη δίψα και την προσδοκία για ελευθερία και εθνική δικαίωση, αλλά και την απογοήτευσή τους από την αποτυχημένη έκβαση του άνισου αγώνα, που επέφερε τεράστιο πόνο και δεινά στον απλό λαό της Χαλκιδικής».
Στην αυτοψία των χὠρων συνόδευσαν την Υπουργό ο Δήμαρχος Αριστοτέλη Στέλιος Βαλιάνος, ο προϊστάμενος της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας Σπηλαιολογίας Αντρέας Ντάρλας, ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Ορους Γιώργος Σκιαδαρέσης και υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΠΟΑ.
Ποιό είναι το Σπήλαιο Πετραλώνων
Το σπήλαιο Πετραλώνων βρίσκεται περίπου ένα χιλιόμετρο από το χωριό Πετράλωνα του νομού Χαλκιδικής στη Μακεδονία. Είναι ανοικτό για το κοινό από το 1979. Στο σπήλαιο ανακαλύφθηκαν από τον Άρι (Αριστείδης) Πουλιανό τα ίχνη κατοίκησης Αρχανθρώπων 700.000 περίπου ετών, κατ’ εκτίμηση του ίδιου των αρχαιότερων Ευρωπαίων που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα.
Το σπήλαιο ανακάλυψε ο Φίλιππος Χαντζαρίδης στις 10 Μαΐου του 1959 και έγινε γνωστό για τα παλαιοντολογικά και παλαιοανθρωπολογικά του ευρήματα ήδη από το 1960, μετά την τυχαία ανακάλυψη στο σπήλαιο από τον κάτοικο των Πετραλώνων Χ. Σαρηγιαννίδη, του περίφημου απολιθωμένου ανθρώπινου κρανίου.
Η αξία του ευρήματος και η μοναδικότητά του έδωσαν αφορμή σε μια σειρά εργασιών μέσα και έξω από το σπήλαιο. Το 1968 και την περίοδο 1974-1988 διενεργήθηκαν ανασκαφές στο σπήλαιο από τον (παλαιο)ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό. Στις δημοσιεύσεις του Πουλιανού για το σπήλαιο γίνεται λόγος για λίθινα και οστέινα εργαλεία, ο προσωρινός όμως χαρακτήρας των δημοσιευμάτων δεν μας δίνει μια σαφή εικόνα τους.
Τα ευρήματα οπωσδήποτε είναι σπουδαιότατα και αποτελούν τις πρώτες μαρτυρίες κατοίκησης του ελληνικού γεωγραφικού χώρου. Από ανθρωπολογικής άποψης το απολιθωμένο κρανίο είναι σπουδαιότατο εύρημα, όμως δεν υπάρχει ομοφωνία των ειδικών για την χρονολόγησή του και για την αξιολόγησή του. Οι κύριες απόψεις αποκλίνουν σημαντικά και το κρανίο θεωρείται ως ανήκον σε άνθρωπο που έζησε περίπου 700.000 χρόνια πριν από σήμερα κατά την μία και περίπου 200.000 χρόνια πριν από σήμερα κατά την άλλη.
Το κρανίο Πετράλωνα 1
Ανακαλύφθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1960 στο βουνό Κατσίκα Πετραλώνων, από τον Χρήστο Σαρηγιαννίδη (εφημ. “Μακεδονία” 18-9-1960), μέσα στο ασβεστολιθικό σπήλαιο κολλημένο και καλυμμένο από έναν σταλαγμίτη 23 εκ. πάνω από το έδαφος, ενώ στο ίδιο το έδαφος υπήρχε ο σκελετός του.
Φωτο: Knop92/wikimedia.org
Το Πετράλωνα 1 είναι ιδιαίτερα μεταβατικό στη μορφολογία του τόσο πολύ, ώστε ορισμένοι πιστεύουν πως αντιπροσωπεύει μια ενδιάμεση κατάσταση ανάμεσα στον Homo neanderthalensis και τον πιο αρχέγονο πρόγονό του. Στην πραγματικότητα μοιράζεται αρκετά χαρακτηριστικά και με άλλα απολιθώματα Νεάντερταλ, αλλά υπάρχουν επίσης και χαρακτηριστικά πολύ πρωτόγονα. Στη γενική του εμφάνιση το Πετράλωνα 1 έχει το πρόσωπο ενός Νεάντερταλ αλλά το κρανίο ενός αρχαϊκότερου τύπου.
Αρχικά, το Πετράλωνα 1 ταξινομήθηκε ως Homo neandertalensis, αλλά αργότερα επαναπροσδιορίστηκε ως Homo erectus. Σήμερα, όμως, οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν ότι ανήκει στο είδος των απολιθωμάτων που βρέθηκαν στην Αταπουέρκα και άλλα σημεία στην Ευρώπη, τον Homo heidelbergensis. Αρχικά, το Πετράλωνα 1 χρονολογήθηκε στο βάθος των 70.000 χρόνων, μια ημερομηνία που αντιστοιχεί στα πιο πρόσφατα υπολείμματα Νεάντερταλ.
Σύγχρονες χρονολογήσεις απέδωσαν το χρονικό βάθος των 700.000 χρόνων. Η πιο πρόσφατη, βασισμένη σε τεχνικές αντήχησης ηλεκτρονίου σε συνδυασμό με ραδιοχρονολόγηση και στρωματογραφικά δεδομένα, αποδίδει το ελάχιστο χρονικό βάθος των 200,000 χρόνων. Ωστόσο, η μορφολογία του κρανίου υποδεικνύει με μεγαλύτερη ακρίβεια στο χρονικό βάθος των 300.000 ή 400.000 χρόνων.
[wikipedia.org]