Θάνος Δημόπουλος στο “Π”: Η πορεία της πανδημίας Covid-19

Του
ΘΑΝΟΥ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ
Καθηγητή Θεραπευτικής – Αιματολογίας – Ογκολογίας
στην Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Πρύτανη ΕΚΠΑ

Τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται αύξηση τόσο στον αριθμό των νέων κρουσμάτων Covid-19 αλλά και των νοσηλευόμενων με Covid-19 στη χώρα μας. Ευτυχώς, ωστόσο, ο αριθμός των θανάτων παραμένει αναλογικά σε χαμηλά επίπεδα.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η επικράτηση δύο νέων υποπαραλλαγών του στελέχους Όμικρον του SARS-CoV-2 (BA.4 και BA.5), τα οποία χαρακτηρίζονται από αυξημένη μεταδοτικότητα, οδηγεί σε αύξηση των δεικτών της πανδημίας Covid-19. Και τα δύο υποστελέχη διαθέτουν διακριτές μεταλλάξεις στα γονίδια που κωδικοποιούν για την πρωτεΐνη ακίδα S, μέσω της οποίας ο SARS-CoV-2 εισέρχεται στα ανθρώπινα κύτταρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα υποστελέχη BA.4 και BA.5 μπορούν να διαφύγουν όχι μόνο από την ανοσία που δημιουργούν τα διαθέσιμα εμβόλια έναντι του SARS-CoV-2 αλλά και από την ανοσία μετά από λοίμωξη από προηγούμενες υποπαραλλαγές του στελέχους Όμικρον (BA.1, BA.2).

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) χαρακτήρισε τα BA.4 και BA.5 ως παραλλαγές ανησυχίας περί τα μέσα Μαΐου. Δύο εβδομάδες αργότερα άρχισε να παρατηρείται μια σταδιακή επιδημιολογική επικράτηση των δύο νέων υποπαραλλαγών, με συνοδό αύξηση των νέων κρουσμάτων. Παράλληλα, βέβαια, συνέπεσε χρονικά και η περαιτέρω αποκλιμάκωση των περιοριστικών μέτρων πρόληψης της διασποράς του SARS-CoV-2 στις καθημερινές δραστηριότητες, κυρίως στις χώρες του Δυτικού Κόσμου.

Πιο συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε μια σχετική αποσύνδεση μεταξύ της επιδημιολογικής πορείας των νέων κρουσμάτων και του τρόπου λήψης αποφάσεων σχετικά με τα προληπτικά μέτρα, τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο κοινωνίας. Σε διεθνές επίπεδο, τουλάχιστον προς το παρόν, οι νοσηλείες και οι θάνατοι λόγω Covid-19 δεν εμφανίζουν αντίστοιχη αυξητική τάση με τα νέα κρούσματα. Από τη μια πλευρά θα πρέπει να περιμένουμε μερικές ημέρες καθώς επιδημιολογικά οι σκληροί δείκτες της πανδημίας τείνουν να έπονται των δεικτών των νέων κρουσμάτων και ήδη έχει αυξηθεί η ζήτηση για Covid-19 κλίνες στα νοσοκομεία της χώρας. Σε αρκετές περιπτώσεις βέβαια η αιτία εισόδου των ασθενών δεν είναι τα συμπτώματα Covid-19, αλλά η παρουσία του ιού SARS-CoV-2 απαιτεί τη νοσηλεία των ασθενών σε κλίνη Covid-19.

Από την άλλη πλευρά, εφόσον συνεχιστεί η τρέχουσα επιδημιολογική εικόνα, μπορεί να σημαίνει ότι οι νέες υποπαραλλαγές είναι πολύ λιγότερο σοβαρές, αν και πιο μεταδοτικές συγκριτικά με τις προηγούμενες. Ενδεχομένως να έχουμε αποκομίσει ένα όφελος συλλογικής ανοσίας 31 μήνες μετά το ξέσπασμα της πανδημίας Covid-19. Φαίνεται ότι τα υποστελέχη BA.4 και BA.5 διαφεύγουν σε ικανό βαθμό από την ανοσία, ώστε να μολύνουν, αλλά όχι αρκετά, για να αποφύγουν την εξουδετερωτική επίκτητη ανοσία μετά από εμβολιασμό ή/και προηγούμενη μόλυνση.

Δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν το ανοσιακό επίπεδο σε κάθε κοινωνία, σε κάθε δεδομένη χρονική στιγμή. Στη χώρα μας έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από 7.600.000 εμβολιασμοί με δύο δόσεις και πάνω από 6.000.000 αναμνηστικοί εμβολιασμοί. Στο Ηνωμένο Βασίλειο το 87% του πληθυσμού είναι εμβολιασμένο με δύο δόσεις και το 68% έχει λάβει και ενισχυτική δόση, ενώ δεκάδες εκατομμύρια έχουν ήδη νοσήσει. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ), μόλις το 67% έχει εμβολιαστεί πλήρως με το αρχικό εμβολιαστικό σχήμα και λιγότερο από το ένα τρίτο έχει λάβει ενισχυτική δόση.

Επιπλέον, το επίπεδο της χυμικής και κυτταρικής ανοσιακής απάντησης έναντι του SARS-CoV-2, είτε μετά από εμβολιασμό είτε μετά από φυσική λοίμωξη, καθώς και ο ρυθμός εξασθένησης της ανοσίας με την πάροδο του χρόνου μεταβάλλονται από άνθρωπο σε άνθρωπο τόσο για ιδιοσυστασιακούς λόγους όσο και ανάλογα με τα συμπαρομαρτούντα νοσήματα. Μια πρόσφατη δημοσίευση στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «The British Medical Journal» έδειξε ότι η τέταρτη δόση του BNT162b2 συσχετίστηκε με αυξημένη προστασία έναντι νοσηλειών και θανάτων Covid-19 συγκριτικά με τις τρεις δόσεις του BNT162b2 σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών με συννοσηρότητες κατά τη διάρκεια του κύματος Όμικρον στον Καναδά.

Παράλληλα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων έχει ξεκινήσει τη διαδικασία κυλιόμενης αξιολόγησης νέων εκδοχών των εμβολίων των Pfizer/BioNTech καθώς και Moderna με βάση τα νέα επικρατούντα στελέχη του SARS-CoV-2. Η έγκριση νέων εμβολίων είναι ιδιαίτερα σημαντική εν όψει των επερχόμενων νέων κυμάτων Covid-19 το καλοκαίρι αλλά και τον χειμώνα. Ωστόσο, θα πρέπει να αποδείξουν ότι είναι αποτελεσματικότερα από τα υπάρχοντα εμβόλια έναντι των νέων παραλλαγών και έχουν ευνοϊκό προφίλ κόστους – οφέλους. Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε στην καθημερινότητά μας ότι απλές ενέργειες όπως η αποφυγή συνωστισμού, η χρήση μάσκας προσώπου, η διενέργεια διαγνωστικών ελέγχων, ιδιαίτερα επί συμπτωμάτων, μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά στην πρόληψη της διασποράς και είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τα άτομα με συννοσηρότητες.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ