Νίκος Ζενέτος στο “Π”: Ο καταλυτικός ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στην κοινωνική πολιτική
Του
ΝΙΚΟΥ ΖΕΝΕΤΟΥ
Δημάρχου Ιλίου
Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι ο θεσμός που διαδραματίζει ζωτικό ρόλο, εδώ και πολλά χρόνια, στην παροχή υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας. Ανεξάρτητα από την οικονομική δυνατότητα ή τους πόρους που διαθέτουν –οι οποίοι από την οικονομική κρίση και έπειτα ψαλιδίζονται διαρκώς– οι δήμοι έχουν σημαντική συνεισφορά στην κοινωνική συνοχή και ευημερία, συμβάλλοντας στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και στη μείωση της φτώχειας.
Το αίτημα των πολιτών για κοινωνική πρόνοια, που αυξήθηκε δραματικά από την οικονομική κρίση και έπειτα, σε συνδυασμό με την οικονομική πίεση σε τοπικό επίπεδο, ως αποτέλεσμα των μέτρων λιτότητας, έφερε πολλές φορές τους δήμους στα όριά τους. Η πρόκληση για τις διοικήσεις ήταν διπλή: Πώς θα μπορέσουν να προσφέρουν περισσότερα στους πολίτες, με λιγότερα όπλα στη φαρέτρα τους και χωρίς να διακινδυνεύσουν την οικονομική τους επιβίωση; Πώς θα μπορέσουν να λειτουργήσουν ως τροχοπέδη στον κοινωνικό αποκλεισμό και στη φτώχεια, με αυξημένες δαπάνες και μειωμένους προϋπολογισμούς;
Η τοπική αυτοδιοίκηση έχει τη δυνατότητα να διαθέτει μια βεντάλια πολιτικών κοινωνικής πρόνοιας, που κυμαίνονται από την εκπαίδευση μέχρι την απασχόληση και τη στέγαση. Οι δήμοι είναι ο εγγύτερος θεσμός διακυβέρνησης στους πολίτες, γνωρίζουν καλύτερα τις ανάγκες τους αλλά και τις κοινωνικές προκλήσεις που συνεπάγονται αυτές οι ανάγκες. Οι κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων είναι εκείνες που βρίσκονται σε άμεση επαφή με τις ευάλωτες ομάδες πολιτών και μπορούν να απλώνουν δίχτυ προστασίας γύρω τους.
Τι μπορούν, αλήθεια, να κάνουν οι δήμοι για την αντιμετώπιση των προκλήσεων σε θέματα κοινωνικής πρόνοιας;
• Να αναλάβουν καινοτόμες πρωτοβουλίες.
• Να συλλέξουν πολύτιμες πληροφορίες για τις ανάγκες των πολιτών και να χρησιμοποιήσουν αυτές τις πληροφορίες για την εφαρμογή κοινωνικών πολιτικών.
• Να λειτουργήσουν ως καταλύτης πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, συνεργαζόμενοι με εθνικές και περιφερειακές αρχές για παρεμβάσεις που στοχεύουν σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.
• Να συνδυάσουν διαφορετικές πηγές χρηματοδότησης για τη στήριξη της κοινωνικής πολιτικής.
• Να δημιουργήσουν ολοκληρωμένες προσεγγίσεις για τη βελτίωση της κατάστασης ευάλωτων πολιτών και των συνθηκών σε επίπεδο γειτονιάς.
• Να προσφέρουν πολιτικές ένταξης με στήριξη, μέτρα ενεργοποίησης της αγοράς εργασίας και πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες. Με αυτόν τον τρόπο δίνουν τη δυνατότητα σε όλους τους πολίτες, ιδίως εκείνους που δεν έχουν πρόσβαση σε κοινωνικά αγαθά και αγορά εργασίας, να συμμετέχουν στην κοινωνία.
Τον τελευταίο καιρό η Πολιτεία φαίνεται πως αρχίζει να αναγνωρίζει την πολύπλευρη ικανότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης, διευρύνοντας την κλίμακα των δραστηριοτήτων της και προκρίνοντας πολιτικές που αυξάνουν την προστιθέμενη αξία της στην τοπική ευημερία.
Σε αυτές τις πολιτικές εντάσσεται η επέκταση του προγράμματος «Στέγαση και Εργασία» του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, μια ολοκληρωμένη παρέμβαση για την επανένταξη ατόμων και οικογενειών που διαμένουν στον δρόμο, σε ξενώνες αστέγων, γυναικών και ανηλίκων, καθώς και σε ακατάλληλα καταλύματα. Μια παρέμβαση που υλοποιείται από δήμους –μεταξύ αυτών και ο Δήμος Ιλίου– και δημόσιους φορείς παροχής κοινωνικής φροντίδας, σε συνεργασία με πιστοποιημένους, μη κερδοσκοπικούς φορείς παροχής κοινωνικής φροντίδας.
Η επέκταση του προγράμματος σε περισσότερους δήμους, η κάλυψη μεγαλύτερου αριθμού ατόμων και ο χαρακτήρας μόνιμης δημόσιας πολιτικής με πόρους του κρατικού προϋπολογισμού αποτελούν εξαιρετικές πρωτοβουλίες της Πολιτείας, που συντείνουν στη διαφύλαξη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της κοινωνικής συνοχής. Γιατί όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να ζουν σε ένα ασφαλές μέρος, το οποίο μπορούν να αποκαλούν «σπίτι».
Ταυτόχρονα, όλοι οι άνθρωποι, πολύ περισσότερο οι ανήμποροι, πρέπει να νιώθουν ότι το σπίτι τους είναι ένα ασφαλές μέρος για να ζήσουν. Στο πλαίσιο αυτό, ως Δήμος Ιλίου, προχωρήσαμε πριν από δύο χρόνια στην υλοποίηση μιας καινοτόμου υπηρεσίας τηλεφροντίδας για ηλικιωμένους, ανθρώπους με κινητικά προβλήματα ή αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης, αξιοποιώντας πόρους από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΑΤΤΙΚΗ 2014 – 2020» και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).
Η εφαρμογή του συστήματος περιλαμβάνει την εγκατάσταση μιας συσκευής επικοινωνίας –με δυνατότητα άμεσης κλήσης έκτακτης ανάγκης, μέσω αδιάβροχου πλήκτρου– που ο ωφελούμενος φοράει σαν ρολόι στο χέρι και πραγματοποιεί κλήση προς το συμβεβλημένο κέντρο διαχείρισης επειγόντων περιστατικών όλο το 24ωρο. Η συγκεκριμένη υπηρεσία αποτελεί ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό μέσο φροντίδας και προστασίας, ιδιαίτερα για την ευάλωτη ομάδα των ηλικιωμένων πολιτών, παρέχοντας αίσθημα ασφάλειας και αυτοπεποίθησης στους ίδιους και στο συγγενικό τους περιβάλλον.
Μέχρι σήμερα, το πρόγραμμα αυτό υλοποιείται εξ ολοκλήρου με δαπάνες του Δήμου Ιλίου. Έχει συμβάλει, δε, καθοριστικά στην αποτροπή κλοπών, πυρκαγιάς και πτώσεων στους χώρους των ωφελουμένων, ενώ αποτελεί μέρος ενός γενικότερου προγράμματος, με στόχο να απολαμβάνουν οι κάτοικοι της πόλης μας αίσθημα ασφάλειας και φροντίδας. Γιατί όλοι έχουν δικαίωμα στην αξιοπρεπή και υγιή διαβίωση.
Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι κανείς από όλους εμάς, που δρούμε στην τοπική αυτοδιοίκηση, δεν ισχυρίζεται πως ανακάλυψε τον τροχό. Όλοι όμως πιστεύουμε ακράδαντα και απόλυτα ότι ο θεσμικός και πολιτικός ρόλος των δήμων στην προώθηση των κοινωνικών πολιτικών είναι καταλυτικός. Η αναγνώριση αυτού του ρόλου, η ευκαιρία για ανοιχτό διάλογο, η συνεργασία μεταξύ των Δήμων και της Πολιτείας σε έναν πολυεπίπεδο μηχανισμό διακυβέρνησης είναι το ίδιο σημαντικά.
Η ευρωπαϊκή πολιτική ατζέντα αναγνωρίζει πλέον ρητά τη συμβολή των δημοτικών αρχών στην πρόοδο της κοινωνικής πολιτικής, ενώ το ίδιο φαίνεται να αναγνωρίζει πλέον και η Ελληνική Πολιτεία – συνεπώς, κάτι καλύτερο φαίνεται στον ορίζοντα. Ας ελπίσουμε ότι αυτό που φαίνεται θα είναι ο σχεδιασμός πολιτικών που θα επιτρέψουν στην τοπική αυτοδιοίκηση να συμβάλει όχι μόνο στην εφαρμογή τους αλλά και στη διαμόρφωσή τους.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ