Κοινότητα ή κοινωνία – Δεξιά ή Αριστερά – Του Ν. Χαριτάκη

Υπό
Ν. Γ. ΧΑΡΙΤΑΚΗ

Παρακολουθώντας τον πρωθυπουργό και τους δύο πολιτικούς αρχηγούς στον διάλογό τους στην Ευρωβουλή και στη Βουλή, είχα την εντύπωση ότι κάπου είχαν μπερδέψει την πολιτική τους ταυτότητα. Στο τέλος των ομιλιών είχα την εντύπωση ότι η θέση του κ. Μητσοτάκη ήταν μάλλον αριστερής και όχι φιλελεύθερης προέλευσης και η θέση των κ. Τσίπρα και Ανδρουλάκη εμφανώς φιλελεύθερης.

Και ενώ στην αρχή νόμιζα ότι είχαν αλλάξει λογογράφους, στη συνέχεια οδηγήθηκα στο συμπέρασμα ότι διάβαζαν τους αγγλοσαξωνικούς όρους «community» και «society» μέσα από το πρίσμα του δημοσίου (social) και όχι του κοινού (common), όπως τους συνδέει η ελληνική γλώσσα. Και εκεί που ο μη φιλελεύθερος κ. Τσίπρας αναφερόταν στην κοινότητα, μιλώντας για δικαιοσύνη και παιδεία, ο πρωθυπουργός ανέλυε τη δημόσια πολιτική της κυβέρνησης στο θέμα της προστασίας των εργαζομένων και των συνταξιούχων.

Και όμως η ωραιότατη ελληνική γλώσσα χρησιμοποιεί και για τις δύο λέξεις το ίδιο και όχι διαφορετικό πρώτο συνθετικό. Για τη γλώσσα μας η κοινότητα και η κοινωνία δεν διαφέρουν. Στα αγγλικά διαφέρουν.

Tα τελευταία χρόνια, μεταξύ των κοινωνικών επιστημόνων έχει αναπτυχθεί μεγάλος διάλογος ως προς αυτήν τη διαφορά μεταξύ κοινού και δημοσίου, έστω κι αν δεν έχει γίνει αντικείμενο συζήτησης στη χώρα μας. Και όμως οι τοποθετήσεις των πολιτικών αρχηγών, ιδιαίτερα σε μία προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση με θέμα την κοινωνική πολιτική, θα περίμενε κανείς ότι θα ξεκαθάριζαν, έστω και σε γενικές γραμμές, αυτήν τη διαφοροποίηση. Αφού δεν έγινε, ας προσπαθήσουμε σήμερα να διαλευκάνουμε αυτήν τη διαφορά, καθώς σε κάποια αποστροφή του λόγου του ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην εκπροσώπηση της κοινωνίας των πολιτών, σε αντίθεση με την εκπροσώπηση του λαού.

Ποιο είναι το κοινό που μας ενώνει λοιπόν ως πολίτες αυτής της χώρας και πώς το αξιολογεί ο καθένας μας; Ερώτημα που δεν θα πρέπει να διαφοροποιείται αξιακά είτε όταν ο γείτονας πετάει αδιάφορα τα σκουπίδια του μπροστά από την πόρτα μας είτε όταν η δημόσια υγεία ή η δημόσια παιδεία δεν αντιμετωπίζεται αξιοκρατικά σε συνάρτηση με τα άλλα δημόσια αγαθά, ιδιαίτερα σε σύγκριση με τα αντίστοιχα ιδιωτικά. Για όλους μας, το κοινό που μας ενώνει είναι η συλλογική φιλοδοξία που έχουμε για τη χώρα μας. Διαφορετικά, πώς θέλουμε να είναι η Ελλάδα που θα ζούμε εμείς και τα παιδιά μας. Η φιλοδοξία μας αυτή μπορεί να διαφέρει, αλλά πάντοτε είναι αναγκαίο να την περιορίζουμε πολιτικά, όσο βέβαια είναι εφικτό, από κάθε αξιοκρατική αυθαιρεσία που μας κληρονομεί η θέση μας στην κοινωνία ή οι ηθικές και πνευματικές μας αξίες.

Όταν λοιπόν οι πολιτικοί αρχηγοί τοποθετούνται στο θέμα της κοινωνικής πολιτικής, της πολιτικής δηλαδή που θα εφαρμόσουν, με στόχο τη φιλοδοξία του κόμματος που εκπροσωπούν, για το κοινό αγαθό της Ελλάδος του μέλλοντος, θα ήταν σκόπιμο να αναλύουν κατ’ αρχάς την αξιακή ταυτότητα του πολιτικού χώρου που εκπροσωπούν. Και στην περίπτωση αυτή να μας εξηγήσουν ποια είναι και ποια θα είναι τα θεσμικά όργανα που στο μέτρο του δυνατού θα συγκεράσουν τα ενδιαφέροντα των πολιτών με τα γενικά ενδιαφέροντα. Μια προοπτική, μάλιστα, που δεν οφείλει να θεωρεί αυτοσκοπό την οικονομία της αγοράς.

Ο πρωθυπουργός θεώρησε αναγκαίο να μας εξηγήσει τις δράσεις της κυβέρνησης στη δημόσια πολιτική για την εργασία, την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και την πολιτική υπέρ των συνταξιούχων. Ουσιαστικά, έναν στενό ορισμό του κοινού αγαθού αναφορικά με την έννοια της κοινότητας. Η θέση αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως αριστερόστροφη ανάλυση της δημόσια πολιτικής, αφού στηρίχθηκε στην αρχή που θέλει την κοινότητα των πολιτών να λειτουργεί μόνο με αντιπαλότητα και χωρίς συνεργασία με στόχο το κοινό καλό. Πώς δηλαδή ένας «καλός πατερούλης» εξυπηρετεί αξιακά τους αδύνατους κοινωνικά, επιδιώκοντας ισότητα ευκαιριών και δικαιωμάτων στην εισοδηματική ανισότητα. Κοντόφθαλμη αντιμετώπιση ενός αρκετά πιο σύνθετου σκοπού.

Οι άλλοι δύο πολιτικοί αρχηγοί προσπάθησαν να διευρύνουν τη συζήτηση σε θέματα ισότητας, όπως απόδοση της δικαιοσύνης, φορολογική δικαιοσύνη, παιδεία, υγεία και γενικά κριτική των θεσμών για αξιοκρατική εξυπηρέτηση των πολιτών, αλλά στο τέλος παρέμειναν υπόδουλοι της καθημερινότητας. Πληθωριστικές εξελίξεις και λεπτομέρειες στην αποτελεσματικότητα των μέτρων δημόσιας πολιτικής. Ακόμη και το σημαντικό θέμα της εξωτερικής πολιτικής αξιολογήθηκε στη βάση της ουδετερότητας, ενώ βρισκόμαστε στη μέση ενός πολέμου.

Είναι γεγονός ότι ο πρωθυπουργός, στη δευτερολογία του, αναφέρθηκε σε ουσιώδη θεσμικά στοιχεία για την κοινωνία μας, όπως στην ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και του Τύπου ή στη βελτίωση της παιδείας και της υγείας, αλλά είναι γεγονός ότι απέφυγε να αναδείξει την πολιτική της κυβέρνησης στη συλλογική φιλοδοξία των ψηφοφόρων του για την Ελλάδα του αύριο. Λες και δεν αναγνωρίζει ότι, ουσιαστικά, αυτό το τελευταίο είναι το κοινό αγαθό που οφείλει να αναδιατάξει.

Στον ένα χρόνο που έχουν μπροστά τους λοιπόν πριν από τις εκλογές, η κυβέρνηση αλλά και η αντιπολίτευση οφείλουν να ξεκαθαρίσουν με απλές θέσεις μια πολιτική που θα εξηγεί στους απλούς πολίτες:

• Γιατί η επενδυτική βαθμίδα, ως στόχος, αποτελεί το οριστικό τέλος των Μνημονίων και της οικονομικής αυτοδυναμίας.
• Γιατί οι μεταρρυθμίσεις που εισήχθησαν στη φορολογική λειτουργία (βλέπε mydata) αποδίδουν ισονομία με συρρίκνωση της φοροδιαφυγής.
• Γιατί οι μεταρρυθμίσεις που εισάγονται σε όλες τις βαθμίδες της παιδείας αναβαθμίζουν τη δικαιοσύνη στην κατανομή του αγαθού που λέγεται παιδεία.
• Γιατί οι τεχνολογικές απλοποιήσεις στη δημόσια διοίκηση, αν και πιο μπροστά από την τεχνολογική παιδεία των πολιτών, καταργούν σταδιακά το τέρας της υποανάπτυξης και της γραφειοκρατίας.
• Αν και δεν έχει επιταχυνθεί η ταχύτατη απόδοση της δικαιοσύνης, πόσο σημαντικό είναι να αφεθεί ελεύθερη να αποφασίζει, αντί να λειτουργεί μέσα από το πλέγμα της κρατικής παρέμβασης στους αρμούς της εξουσίας.
• Γιατί δεν εξαντλούμε τα όρια της ανταμοιβής σε σχέση με την αξιολόγηση των λειτουργών της υγείας, ιδιαίτερα μετά τα απτά αποτελέσματα που μας παρείχαν στην περίοδο της πανδημίας.
• Με αφορμή τις μεταρρυθμίσεις στην υγεία και στην παιδεία, γιατί δεν αποδεσμεύουμε από τα στενά όρια του δημόσιου λογιστικού την αμοιβή και την αξιολόγηση των δημοσίων λειτουργών.

Για να αναφερθούμε στα, κατά τη γνώμη μας, πρωτεύοντα.

Όσο σημαντικό είναι λοιπόν οι πολίτες να γνωρίζουν γιατί επιβάλλεται, για το μέλλον της χώρας και των παιδιών μας, να «ανήκομεν εις την Δύσιν», όπως και να συμφωνούμε για την προστασία της εθνικής μας κυριαρχίας, άλλο τόσο σημαντικό είναι να αντιληφθούμε πως τα κόμματα που μας εκπροσωπούν οφείλουν να εκφράζουν αλλά όχι να εξυπηρετούν τις ατομικές μας φιλοδοξίες. Με άλλα λόγια, να υπηρετούν το κοινό αγαθό, που αποτελεί για τον καθέναν μας ξεχωριστά η δική μας Ελλάδα.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ